Przed 210 laty, podczas wojny polsko-rosyjskiej w 1792 r., będącej w istocie wojną w obronie Konstytucji 3 Maja, na polach pomiędzy Dubienką, Uchańką a ówczesną Habową Wolą, dzisiejszymi Mościskami, rozegrała się bitwa, która do historii przeszła jako bitwa pod Dubienką. W jej rocznicę

przed Kopcem Kościuszki w Uchańce 17 czerwca miał miejsce zlot młodzieży szkolnej. Bitwa pod Dubienką stoczona została 18 lipca. W czasie wakacji trudno jest zebrać młodzież, stąd zlot o miesiąc wcześniej. Tak złożyło się, iż przygotowany on został w przeddzień rocznicy innej bitwy z kampanii 1792 r. - bitwy pod Zieleńcami.

Pomysł zlotu zrodził się w Starostwie Chełmskim i zaraz został zaakceptowany przez proboszcza z Dubienki - ks. Józefa Starszuka. Idea zlotu przyjęta również została przez bp. Jana Śrutwę.

Zaproszenia skierowane zostały do wszystkich szkół na terenie powiatu chełmskiego, miasta Chełma i szkół z terenu gmin Horodło, Uchanie, Hrubieszów i miasta Hrubieszów z powiatu hrubieszowskiego.

Kopiec w Uchańce i teren wokół Kopca został uporządkowany, a metalowe barierki otaczające Kopiec pokryto świeżą farbą. Prace te wykonała młodzież z gimnazjum w Dubience. Przed Kopcem postawiony został ołtarz polowy, zaś wierzchołek Kopca udekorowany barwami narodowymi. Już od godz. 9.00 zbierała się młodzież. Przybyli kapłani z terenu dekanatu hrubieszowskiego, na czele ze swoim dziekanem, ks. kan. płk. Andrzejem Puzonem, a także goście reprezentujący służby mundurowe i instytucje oświatowe, samorządowe. Licznie przybyli okoliczni mieszkańcy, którzy od początku życzliwie byli ustosunkowani do uroczystości.

Od granicy powiatu Księdzu Biskupowi towarzyszyła honorowa eskorta policji. Dostojny Gość powitany został przez delegację młodzieży złożoną z przedstawicieli szkół, mieszkańców Uchańki i starostę chełmskiego Kazimierza Stockiego. Spotkanie rozpoczęła młodzież z Dubienki pod kierunkiem Grażyny Jarosz, miejscowej nauczycielki. Młodzi mieli za zadanie wprowadzić zebranych w czasy I Rzeczypospolitej, a przede wszystkim w okres schyłkowy XVIII w. Ta część rozpoczęta została tekstem Wincentego Pola, skierowanym do zgromadzonej młodzieży "A czy znasz ty, bracie młody... Twoje ziemie, twoje wody?... A czy wiesz ty, co w nich leży?". Powinnością naszą jest sięgać do przeszłości. Znajomość jej pozwala budować naszą tożsamość, pozwala zrozumieć dzień dzisiejszy. Zebrani usłyszeli teksty najstarszych naszych hymnów: Gaude Mater Polonia i Bogarodzica. Narrator przypominał proces budowania potęgi dawnej Rzeczypospolitej, jej rozwoju terytorialnego, aby przejść następnie do wieku XVIII, okresu zniszczeń, wojen, skostniałych rozwiązań ustrojowych. W wykonaniu zespołu "Genezaret" z Wojsławic usłyszeliśmy hymn konfederatów barskich - ... Nigdy przed mocą nie ugniemy szyi, bo u Chrystusa my na ordynansach.

Odrodzenie w upadku to okres ostatnich dziesięcioleci I Rzeczypospolitej. Powstawały programy naprawy kraju i wreszcie wielkie dzieło Sejmu Wielkiego - Konstytucja Majowa. Młodzież przypomniała Hymn do miłości ojczyzny i pieśni związane z 3 Majem. Najwięcej uwagi narrator poświęcił wojnie 1792 r. i bitwie pod Dubienką, wskazując, iż była ona najważniejszym fragmentem wojny w obronie Konstytucji Majowej, a pola pomiędzy Dubienką, Uchańką i Mościskami jednym z ważniejszych miejsc bitewnych ziemi chełmskiej. Naszą powinnością jest to miejsce otaczać szacunkiem i pamięcią. Ta część uroczystości zakończona została utworem A. Asnyka Do młodych.

Mszy św. w intencji Ojczyzny przewodniczył Pasterz diecezji. Oprawę liturgii, śpiew, czytania, modlitwę wiernych przygotowała młodzież z Dubienki.

Kazanie, które wygłosił Ksiądz Biskup, przepojone miłością do Boga i najgłębszą troską o ziemską ojczyznę, ogniskowało się wokół powołania, a przekazane zostało w oparciu o fakty historyczne. Ksiądz Biskup docenił również trud przygotowań uroczystości, mówiąc, że jest to potrzebne Polsce i Kościołowi, że potrzebne są otwarte serca i umysły. Młodzi do tej pracy muszą się przygotować. W Polskę trzeba wierzyć. Te słowa, ciepło przyjmowane, musiały trafiać do wszystkich.

Podczas słów "przekażcie sobie znak pokoju", z wierzchołka Kopca wypuszczonych zostało ok. 100 gołębi. Przed błogosławieństwem uczestnicy uroczystości złożyli życzenia Księdzu Biskupowi z racji zbliżających się imienin. Uroczystość zgromadziła ponad 600 uczniów.

W dalszej części spotkania nauczyciel z II LO w Chełmie Jan Paszkiewicz przedstawił zebranym miejsca historyczne związane z T. Kościuszko. Od szeregu lat na ziemi chełmskiej organizowany jest, przez chełmskie PTTK, Rajd Kościuszkowski. W bieżącym roku jego zakończenie odbyło się podczas zlotu. W czasie rajdu odbył się konkurs wiedzy o T. Kościuszce, którego laureatom Dostojni Goście wręczyli nagrody. Odbył się także koncert zespołu "Genezaret" z Wojsławic, po którym straż graniczna poczęstowała uczestników smakowitą grochówką.