Kopiec Kościuszki

Na otwarcie kopca Kościuszki przybył Prezydent RP, przedstawiciele lokalnego samorządu, Komitet Kopca Kościuszki, wojsko, harcerze i kosynierzy. Zebranych witał wojewoda krakowski Jerzy Adamik, który przypomniał, że bohater dwóch narodów: polskiego i amerykańskiego na Krakowskim Rynku, chcąc wolności narodu, przysięgał: "Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę".
Stąd też Prezydent RP mógł skonstatować podczas uroczystości, że kopiec to szczególne miejsce. "Jest to miejsce ważne i symboliczne. Naszym obowiązkiem było je uratować!". Mieczysław Rokosz - przewodniczący Komitetu Kopca Kościuszki - przypomniał, że symboliczna mogiła - pomnik Kościuszki, "święta góra" wybudowana ofiarą i pracą przez naród, stała się własnością tamtego srodze doświadczonego pokolenia, które chciało mieć na własność choćby "tę spiętrzoną górę i jedną morgę ziemi u podstawy". Kard. Franciszek Macharski historycznym tekstem modlitwy wzywał Boga, aby obdarzył wszystkich zebranych szeroką i głęboką miłością Ojczyzny, by zapomniawszy swoich pożytków, mogli służyć jej uczciwie.
Budowa Mogiły Tadeusza Kościuszki związana jest ze sprowadzeniem jego prochów z Solury do Krakowa i złożeniem ich 23 czerwca 1818 r. w krypcie św. Leonarda w katedrze na Wawelu obok szczątków króla Jana Sobieskiego i księcia Józefa Poniatowskiego. Gdy kondukt żałobny z prochami Naczelnika, na wzór królewskich pogrzebów, zmierzał na Wawel - jak pisała Gazeta Krakowska - "wszystkie okna były napełnione patrzącymi, dachy nawet były okryte widzami, a góra Wawel, o którą blade księżyca odbijało się światło wśród niezliczonych świec, co jasności dnia wyrównywać usiłowały, wystawiała jedną ogromną z ludzi żałobną skałę". Już w czasie tego patriotycznego pogrzebu Senat Wolnego Miasta Krakowa zamyślał uczcić Naczelnika godnym pomnikiem. Nie wiadomo, kto wpadł na pomysł usypania kopca na wzór istniejących już w Krakowie starodawnych kopców legendarnego założyciela miasta Kraka i jego córki Wandy, która nie chciała Niemca. Plac pod budowę Mogiły Naczelnika na wzgórzu św. Bronisławy oddał konwent Sióstr Norbertanek. 16 października 1820 r. w obecności tłumów przywieziono ziemię spod Racławic, a po Mszy św. i przemówieniach poświęcono kamienną podstawę kopca. Do kamiennej kolumny włożono "wywód słowny" dotyczący założenia kopca, listę osób, które przyczyniły się do jego powstania, dwa wizerunki Kościuszki, broń z czasów insurekcji, kule armatnie, skrzynie z ziemią racławicką, a na koniec mahoniowe taczki, którymi przewieziono pierwszą ziemię na kurhan. Oficjalnie budowę kopca zakończono 15 października 1823 r. Powstał on ze składek całego polskiego społeczeństwa. Od początku też czuwał nad nim społeczny Komitet Kopca Kościuszki.
Istnienie kopca często było zagrożone. Austriacy w 1853 r. kopiec Kościuszki obudowali fortem, a w 1861 r., w obawie przed patriotycznymi manifestacjami, zabronili wchodzenia na kopiec. W 1941 r. generalny gubernator Hans Frank podjął decyzję o zniwelowaniu kopca i zastąpieniu go trzema wieżami z krakowskiego herbu, które miały w krajobrazie stać się głównym akcentem rządowej dzielnicy - Regierungsviertel na krakowskich Błoniach. Jak wiemy, kopiec ocalał. Ale czego nie udało się Austriakom ani Niemcom, tego dokonały ulewy w 1997 r. i w latach następnych. Spowodowały one rozmiękczenie i rozmycie zbocza po północno-zachodniej stronie kopca, i jego obsunięcie. Kopiec trzeba było częściowo rozebrać. Ściągnięto z kopca 4,5 tys. m3 ziemi wybieranej ręcznie, tj. 9 m jego wysokości. Symboliczna mogiła Kościuszki na pięć lat zniknęła z panoramy Krakowa i stała się niedostępna dla zwiedzających. Od 1999 r., gdy zebrano potrzebne fundusze, trwały intensywne prace remontowe. Przy zastosowaniu specjalnych technologii odwadniających i wzmacniających na nowo z tej samej ziemi usypano stożek kopca, którego konstrukcję zabezpieczono 503 kotwami i linami o łącznej długości 2,5 km. Kopiec otrzymał też nową brukowaną drogę i bastion widokowy. Na szczyt powrócił granitowy tatrzański 4,5-tonowy głaz z napisem: "Kościuszce". Pieniądze na remont wyłożył Prezydent RP, Komitet Odnowy Zabytków Krakowa, Gmina Kraków i Polacy. W sumie odnowa kosztowała 14 mln 600 tys. zł.
Kopiec Kościuszki "usypany rękami ludu" od początku swego istnienia w świadomości Polaków miał - i ma - niezwykłe znaczenie. Jest wyrazem hołdu dla polskiej państwowości, symbolem narodowej tożsamości i walki o wyzwolenie.
Po uroczystości ponownego otwarcia kopca zebrani mogli w tym dniu za darmo wejść na jego szczyt i podziwiać panoramę Krakowa. Odwiedzając Kraków, w plan zwiedzania będzie już można włączyć kopiec Kościuszki. Bilety wstępu w cenie: normalny - 4 zł, ulgowy - 2 zł, rodzinny (rodzice z dziećmi) - 6 zł.

Kopiec Piłsudskiego

11 listopada na Sowińcu, w Lasku Wolskim odbyła się także uroczystość otwarcia - po czteroletnim remoncie - kopca Józefa Piłsudskiego, zwanego też Mogiłą Mogił.
Projekt wybudowania pomnika im. Józefa Piłsudskiego dla uczczenia odzyskania niepodległości wysunął w 1934 r. Związek Legionistów Polskich. W kopcu umieszczono ziemię ze wszystkich pól bitewnych i miejsc związanych z walką o niepodległość Polski. H. Frank w 1941 r. nakazał zrównać kopiec z ziemią. Rozkazu nie wykonano. Rządy komunistów przez 50 lat za wszelką cenę chciały doprowadzić kopiec do likwidacji. Ostatecznie dzieła zniszczenia dokonały ulewy. Od 1980 r. społecznym wysiłkiem rozpoczęto działania ochronne. W 1995 r. dzięki wsparciu Rady Miasta Krakowa kopiec odzyskał przedwojenny wygląd. Ulewy z 1996 i 1997 r. spowodowały osunięcie zbocza i ścieżek na kopiec. Potrzebny był gruntowny remont.
Nad kopcem od 20 lat czuwa Komitet Opieki nad Kopcem Józefa Piłsudskiego, który - nie mogąc działać politycznie - funkcjonował przez lata w strukturach Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa.