Z kolędą jesteśmy uczuciowo zżyci od dziecka. Bogactwo treści kolęd czerpie swą inspirację z bogactwa paradoksów towarzyszących przyjściu na świat Boga w postaci Niemowlęcia. Wszechmocny Bóg położony w żłobie tak bardzo różnił się od wcześniejszych wyobrażeń o Mesjaszu. W tajemnicy Wcielenia swego Syna Bóg chciał podkreślić swoją solidarność z człowiekiem. Syn Boży mógł objawić się światu w spektakularnej oprawie, która oczarowałaby tłumy i przekonała elitę narodu wybranego do prawdy o Jego przyjściu. Tymczasem Bóg objawił się jako słabe Dziecko w scenerii stajni, przywołując jako świadków pasterzy betlejemskich.
Dziwne oddziaływanie słabości widoczne w każdej epoce - w życiu św. Franciszka z Asyżu, Jana Vianneya, proboszcza z Ars, czy utrudzonej Matki Teresy z Kalkuty, ogłoszonej niedawno błogosławioną - okazuje się szczególną siłą chrześcijaństwa. Jest to paradoks siły bezsilnych. Odkrycie tej prawdy wprowadza nas w istotę naszej wiary, gdzie nieskończona moc Boża objawia się w tym, co nieefektowne i słabe.
Paradoksy związane z Bożym Narodzeniem fascynowały zawsze chrześcijan i zadziwiały twórców, co znalazło swój wyraz w bogatej twórczości ludowej - w kolędach, jasełkach oraz w różnych zwyczajach związanych z Bożym Narodzeniem.
Kolędy wyrażają uwielbienie i hołd dla nowo narodzonego Zbawiciela, radość z Jego przyjścia na świat, zdziwienie i fascynację prostotą i zarazem rozmachem Jego zwiastowania przez aniołów. Kolędy przybierają też formę kołysanek i lirycznych opowiadań o wydarzeniach betlejemskich. Śpiewano je najpierw w domach, a wiele z nich weszło do repertuaru śpiewów kościelnych. Siła polskiej kolędy polegała na tym, że śpiewane były nie na koncertach, lecz przez prosty lud w formie pastorałek. Wyrosły one z folklorystycznej tradycji przeżyć bożonarodzeniowych. W ciągu wieków narastały obrzędy i zwyczaje związane z tzw. kolędowaniem.
Pod koniec XIX wieku wielką popularność zdobyły kolędy autorstwa profesjonalnych twórców, jak o. Karol Antoniewicz (Do Betlejemu pełni radości) czy Franciszek Karpiński (Bóg się rodzi), chętnie śpiewane w kościołach. Dziś kolędy mają dwa obiegi: jeden ludowy, drugi elitarny, co stało się fenomenem współczesnej kultury masowej. Kolęda znalazła się w repertuarach wielkich zespołów „Mazowsza” i „Śląska”, jak również dziesiątków chórów, małych zespołów oraz artystów indywidualnych. Przyczyniły się do tego również festiwale piosenek religijnych, organizowane w ostatnich trzech dziesiątkach lat w Polsce.
Zainteresowanie kolędą jest dziś ogromne, zwłaszcza po okresie rządów komunistycznych, które nie dopuszczały do publicznych środków przekazu treści religijnych w żadnej formie. Dlatego przez ostatnie półwiecze pielęgnowano bardziej śpiew kolęd w domach i środowiskach zamkniętych oraz w kościołach.
W ostatnich dwóch dziesiątkach lat kolędy, podobnie jak inne utwory muzyczne, przechodzą pewną ewolucję. Czy pozytywną? Zmienia się ich forma przekazu. Dawniej śpiewano i koncertowano na żywo, dziś zastępują nas zespoły profesjonalne i mass media. Współczesne, zwłaszcza młode pokolenie stało się biernym odbiorcą zarówno kolęd, jak i innych pieśni. Kolędy zjawiły się w obiegu komercjalnym i dobrze się sprzedają. Stąd powstaje wiele nagrań na różnym poziomie, nieraz wprost gorszących, parodiujących religijny charakter kolęd. Nie wiadomo, jak bronić się przed natrętną cywilizacją techniczno-przemysłową produkującą tzw. kolędy, które zatraciły prawdziwy sens tradycyjnych kolęd z ich prostotą i naturalnością, z jaką przekazują odwieczną prawdę przyjścia na świat Syna Bożego jako naszego Zbawiciela.
Powstaje więc dylemat: Wyrośliśmy z kolęd - czy przyjmiemy ich nową formę? Bynajmniej. Żyjemy w czasach transformacji i głębokiego zachwiania systemów wartości i szukamy jakiegoś oparcia duchowego w wierze. W kolędzie następuje pewne łamanie barier i zbliżanie się dwóch światów: tego naszego ludzkiego ze światem Bożym, nadprzyrodzonym. Kolęda pozwala nam ten świat lepiej zrozumieć i wrócić do odwiecznych wartości. Pozwala wczuć się w sytuację prostego człowieka, z którym chcielibyśmy się utożsamić, aby zachować w sobie trochę uczucia, czyli serca, „patrzeć sercem” - jak mówi Mały Książę. To pomoże nam pojąć rzeczy wielkie i zobaczyć w świetle wiary sens i cel naszego istnienia na ziemi.

(...)
Dobrze coś sie Jezusicku narodził w sałasie
Przyśli do Cie górole pastuski harnasie
Kozdy przyniós co ta móg, złozył Ci w ofierze
A śpiywali syćka wroz radośnie a scyrze

A kiebyś sie Jazusicku narodził w stolicy
Toby miasto pastusków przyśli politycy
Zrobiliby oni hań wielgie zbiegowisko
Mąt by ino cynili miast się kłaniać nisko (...)

Tyś Jezusku dobrze wiedzioł ka Ci bedzie lepi
Ze sie pośród biydoków warcyj idzie skrzepić
Ale dzięki coś nie seł pomiendzy wieżowce
Ino ku nom pomiendzy pastusków i owce

(wiersz drukowany w „Tygodniku Podhalańskim” nr 51-52/2002)