Ugoda czy wyrok

Ten, kto wniósł pozew, może się rozmyślić i zrezygnować z procesu sądowego - może cofnąć pozew. Bez zgody pozwanego ma na to czas do rozpoczęcia pierwszej rozprawy; jeśli natomiast zrzeknie się roszczenia - do momentu wydania wyroku. Pozew może cofnąć pisemnie w formie pisma procesowego lub ustnie do protokołu rozprawy, lub przed wyznaczonym sędzią. Jeśli sąd zwolnił powoda z kosztów sądowych, ale działa on bez adwokata, może złożyć oświadczenie o cofnięciu pozwu do protokołu w sądzie rejonowym swojego miejsca zamieszkania, nawet gdyby powództwo wytoczył przed innym sądem.
Cofnięcie pozwu nie wywołuje żadnych skutków poza finansowymi - pozwany może zażądać zwrotu poniesionych kosztów. Skutkiem cofnięcia pozwu jest umorzenie postępowania sądowego. Nie oznacza to jednak, że w przyszłości powód nie może zwrócić się do sądu z tą samą sprawą, chyba że zrzekł się roszczenia - wówczas wniesienie pozwu byłoby bezpodstawne.
Ocena zasadności cofnięcia pozwu zawsze należy jednak do sądu. Może się zdarzyć, że nie wyrazi na to zgody, np. gdyby było to sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego. Gdy cofnięcie pozwu będzie zależało od zgody pozwanego, jeśli ten nie złoży swojego oświadczenia w ciągu dwóch tygodni od dnia zawiadomienia go przez sąd o tym, że powód pozew wycofał, sąd uzna, że wyraża na cofnięcie zgodę.

Ugoda sądowa

W procesie strony mogą zawrzeć ugodę, która zakończy spór. Można ją zawrzeć w każdym stadium sprawy - również przed Sądem Najwyższym. Ugoda spowoduje, że sprawa zostanie umorzona, zaś sama ugoda jest równoznaczna z wyrokiem - stanowi tytuł wykonawczy, który zaopatrzony w klauzulę wykonalności jest podstawą do wszczęcia egzekucji. Ugodę można oczywiście odwołać, ale zanim się uprawomocni. Sprawę, która zakończyła się podpisaniem ugody, można ponownie wnieść do sądu, bo nie obowiązuje jej powaga rzeczy osądzonej. Strony mogą jednak podnieść wówczas zarzut, że w danej sprawie zapadła ugoda.
Sąd nie dopuści do zawarcia ugody, jeśli byłaby niezgodna z prawem (np. nie wyrazi zgody na ugodę, w której matka dziecka pozywająca jego ojca o alimenty zechce w ramach ugody zrzec się alimentów) lub sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Wyrok

Celem procesu jest rozpoznanie sprawy i wydanie sprawiedliwego wyroku. Jeśli więc powód nie wycofał pozwu i strony nie zawarły ugody, sprawa potoczy się w ustalonym trybie, aż zapadnie wyrok. Kodeks rozróżnia kilka rodzajów wyroku. Jednym z nich jest dość często spotykany wyrok zaoczny.
Sąd wyda taki wyrok, jeśli:
* pozwany nie stawi się na rozprawę lub
* mimo stawienia, nie weźmie w niej udziału.
Wyrok zaoczny zapada zatem w sytuacji bezczynności pozwanego (następstwem bezczynności powoda może być tylko zawieszenie postępowania sądowego). Pozwany może jednak zażądać przeprowadzenia rozprawy bez swojego udziału, wtedy jednak nie będziemy mieli do czynienia z wyrokiem zaocznym. Pamiętajmy jednak, że warunkiem wydania wyroku zaocznego jest prawidłowe zawiadomienie pozwanego o toczącym się przeciwko niemu postępowaniu. Sąd musi mieć dowód, że pozwany wiedział o sprawie. To, że zawiadomienia nie odebrał, działa wówczas na jego niekorzyść - nie przyszedł do sądu i pozbawił się możliwości uczestnictwa w sprawie.
Wyrok ogłasza się publicznie przez odczytanie sentencji na posiedzeniu jawnym. Nieobecność stron nie wstrzymuje jego ogłoszenia. Następnie przewodniczący składu orzekającego podaje ustnie uzasadnienie, chyba że sprawa była rozpoznawana przy drzwiach zamkniętych. Strony działające bez adwokata sędzia pouczy o środkach zaskarżenia.
Wyrok zaoczny zawsze doręcza się z urzędu obu stronom wraz z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia. Od wyroku zaocznego pozwany może wnieść sprzeciw (apelacja przysługuje w takiej sytuacji tylko powodowi). Musi go wnieść w ciągu tygodnia od dnia doręczenia mu wyroku. Sprzeciw musi mieć formę pisma procesowego, w którym trzeba przytoczyć zarzuty przeciwko żądaniu zawartemu w pozwie oraz podać fakty i dowody na ich uzasadnienie. Można także w sprzeciwie od wyroku zaocznego wytoczyć powództwo wzajemne. Jeśli wyrok zaoczny posiadał rygor natychmiastowej wykonalności, może żądać zawieszenia tego rygoru. Po ponownej rozprawie w wyniku złożonego sprzeciwu może zapaść wyrok odmienny, a zatem zaoczny zostanie uchylony. Sprzeciw można oczywiście wycofać, wówczas będzie obowiązywał wyrok zaoczny. Jeśli z jakiegoś istotnego powodu nie mogliśmy wnieść w terminie sprzeciwu, możemy złożyć w sądzie wniosek o przywrócenie terminu do jego wniesienia.
Generalnie zaś wyrok wraz z uzasadnieniem strona otrzyma, jeśli w terminie tygodniowym od ogłoszenia jego sentencji zażąda sporządzenia uzasadnienia wyroku.
Jeśli strony nie wniosły apelacji (a w przypadku wyroku zaocznego - apelacji nie wniósł powód, zaś pozwany - sprzeciwu) w przewidzianym przepisami terminie, wyrok staje się prawomocny.