Istnieje przekaz, według którego w 1217 r. książę kaliski Władysław Odonic podczas polowania w puszczy k. Rudy dostrzegł wielkiego jelenia. Zwierzę zniknęło, a w tym miejscu na niebie książę zobaczył kielich, a nad nim Baranka Bożego z krzyżem i chorągwią. Na pamiątkę tego widzenia książę kazał wystawić w tym miejscu drewniany kościół pw. Bożego Ciała. Opiekę nad świątynią zlecił zakonnikom reguły św. Augustyna. Wokół powstała osada, która na podstawie przekazu o wielkim jeleniu przyjęła nazwę Jeleń, później Wieleń i wreszcie Wieluń.

Położenie na szlaku handlowym z Mazowsza na Kujawy przyczyniło się do rozwoju miasta - stolicy ziemi wieluńskiej, a także, od 1420 r., centrum kościelnego. Kazimierz Wielki włączył Wieluń w system strategicznych zamków ciągnących się po Kraków.

Historia Wielunia naznaczona jest klęskami i zwycięstwami. Kościół sanktuaryjny i dawny kościół Augustianów kilka razy spalony, dzielił losy miasta. Odnowiony przez zakonników z wydatną pomocą okolicznej szlachty, stał się centrum kultu maryjnego dla całej ziemi wieluńskiej. Od roku 1640 datuje się historycznie udokumentowany rozwój pobożności skoncentrowanej wokół obrazu Matki Bożej Pocieszenia, znajdującego się obecnie w bocznej kaplicy kolegiaty wieluńskiej. Dawna kolegiata nie istnieje, zostały tylko fundamenty. 1 września 1939 r. między godz. 4.40 a 5.00 rano trzykrotne naloty samolotów Luftwaffe przemieniły Wieluń w jedną ruinę. Zginęła wielka rzesza zaskoczonych napadem mieszkańców. Poważnie zostały uszkodzone lub legły w ruinę świątynie wieluńskie.

Szczególnej opiece Matki Bożej mieszkańcy miasta zawdzięczają uratowanie kościoła Bożego Ciała z Cudownym Obrazem (zburzone zostały dwie trzecie klasztoru). Nad ołtarzem pękł sufit. Później przetrzymywano tutaj Żydów. Mimo że kościół zamieniono na magazyn zbożowy - to jednak potęga Maryi okazała się większa. Kościół i obraz ocalały z pożogi wojennej.

Cudowny obraz Matki Bożej został namalowany na płótnie naklejonym na deskę lipową. Przedstawia postać Maryi trzymającej na kolanach Dzieciątko Jezus. W twarzy Matki Bożej można odczytać wielką dobroć, ale i smutek. W prawej ręce trzyma Ona stylizowaną różę. Na skrawku płaszcza artysta umieścił napis: "Okaż się nam Matką" i wizerunek fundatora. Właściwego malowidła nie widać, ponieważ obraz pokryty jest srebrną sukienką. Widać jedynie twarze i ręce Dzieciątka i Maryi. Obraz prawdo-

podobnie powstał w szkole krakowskiej z fundacji Stanisława Starowskiego i przekazany został dla kościoła Augustianów w Wieluniu.

Ciekawą wiadomość o tym świętym wizerunku oraz o związanym z nim kulcie przekazał w kronice klasztornej przeor o. Amadeusz Małaczyński:

"W kościele znajduje się sławny obraz Matki Bożej, który Bóg raczył ozdobić łaskami. Do tego obrazu przybywa wielu wiernych, którzy znajdują tutaj ulgę w swoich trudnościach, pociechę w nieszczęściach oraz uzdrowienie w chorobach, i w dowód wdzięczności zostawiają swoje wota". Już w drugiej połowie XVII w. obraz Matki Bożej Pocieszenia otaczany był czcią wiernych oraz powszechnie uważany za słynący łaskami.

Obok materialnych znaków wdzięczności dla Matki Bożej, ważniejszym przejawem okazywanej Jej czci są pielgrzymki do kolegiaty wieluńskiej po 28 sierpnia, czyli po wspomnieniu św. Augustyna. W dniu odpustu przed obrazem Wieluńskiej Pocieszycielki Strapionych do dzisiaj ma miejsce szczególna ceremonia. Kapłan udziela specjalnego błogosławieństwa dzieciom, a matki powierzają je opiece Maryi.

Bullą Ojca Świętego Pawła VI z 20 października 1965 r. świątynia sanktuaryjna podniesiona została do godności kolegiaty. Bp Stefan Bareła prosił papieża o wskrzeszenie prastarej Kapituły Rudzko-Wieluńskiej.

W niedzielę 5 września 1971 r. prymas kard. Stefan Wyszyński w asyście metropolity krakowskiego kard. Karola Wojtyły oraz biskupa częstochowskiego Stefana Bareły w imieniu Ojca Świętego włożył złote korony na skronie Dzieciątka Jezus oraz Jego Matki - Najświętszej Maryi Panny Pocieszenia, patronki miasta i ziemi wieluńskiej.

Ziemia wieluńska zna wiele wybitnych nazwisk. Niektóre z nich wpisane są do Martyrologium Kościoła. Chwałą błogosławionych męczenników cieszą: ks. Ludwik Gietyngier i s. Kanuta - nazaretanka. Nie można pominąć przeszło 60 kapłanów, którzy oddali swe życie w obozach koncentracyjnych i na placówkach duszpasterskich ziemi wieluńskiej. Z Wieluniem związane jest także nazwisko Matki Innocenty Rzadkiej - fundatorki Zgromadzenia Sióstr Opieki Społecznej pw. św. Antoniego Padewskiego. Ofiara ich życia stanowi Boży zasiew, który w naszych czasach owocuje wzrostem wiary w sercach dzieci, młodzieży i dorosłych.