Podczas pielgrzymki do Ojczyzny w 1983 r., a więc w okresie stanu wojennego i przedłużonego Jubileuszu 600-lecia Jasnej Góry, Ojciec Święty wielokrotnie nawiązywał do jasnogórskiej ewangelizacji wolności, dodając otuchy i budząc nadzieję na pełną wolność, którą jedynie Bóg dać może, a której fundamentem jest wzajemne przebaczenie. Podczas dwudniowego pobytu na Jasnej Górze (18-19 czerwca) wygłosił 9 przemówień i medytacji oraz krótkie pozdrowienia: po powrocie na nocleg z Poznania i Katowic (20 czerwca) i przed pożegnaniem z Matką Bożą (21 czerwca). Wszystkie przemówienia jasnogórskie Ojca Świętego w tych dniach były wielkim zamyśleniem nad polskim doświadczeniem i dojrzewaniem w blaskach opieki Jasnogórskiej Matki i Królowej, zwłaszcza w ostatnich latach rozbudzonych nadziei.
Jan Paweł II ukazywał sześć wieków Jasnej Góry jako błogosławiony czas trwania na „świętej górze Boga” i czas obecności Bogarodzicy jako Matki i Królowej narodu w Jej łaskami słynącym Wizerunku. Papież podkreślał, że „przedziwną tajemnicę jasnogórskiego sanktuarium liturgia oddaje przede wszystkim, czytając zapis Ewangelii Janowej o godach w Kanie Galilejskiej”. Maryja mówi tam do sług: „Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie” (J 2, 5). Od roku 1382 na drodze ewangelizacji na polskiej ziemi - mówił Ojciec Święty w homilii 19 czerwca - wyrasta Jasna Góra, która „staje się szczególnym miejscem ewangelizacji”, a zawiera się w niej wezwanie do dziedzictwa synów Bożych, wezwanie do życia w wolności. „Ta jasnogórska ewangelizacja do życia w wolności godnej synów Bożych ma swoją długą, sześciowiekową historię - kontynuował Papież - ma również wymiar wolności narodu, zaś wyznacznikiem tej wolności stał się Obraz Królowej Polski, który uobecnia Matkę troskliwą, tak jak w Kanie Galilejskiej, Matkę wymagającą i wspomagającą, która jest Gospodynią w polskiej Kanie Galilejskiej, na Jasnej Górze, gdzie mieszka Królowa Polski”.
W jasnogórskiej ewangelizacji bardzo ważne jest wejście w postawę sług z Kany Galilejskiej, a więc w postawę współpracy z Jezusem, która jest owocem wrażliwości na głos Maryi. Papież zachęcał usilnie, aby Matkę Bożą zaprosić w swoje codzienne życie i zmagania, żeby Ona była tym „jasnogórskim światłem”. Pod koniec homilii Jan Paweł II wołał do Matki Bożej, żeby powiedziała Chrystusowi o naszym trudnym „dziś”, żeby tak jak w Kanie Galilejskiej do sług i dziś nieustannie i niestrudzenie do nas mówiła. „O Matko! O Matko! Pomóż nam - wołał Jan Paweł II - przejść z Ewangelią w sercu poprzez nasze trudne «dziś» w tę przyszłość (...) w którą zaprosiliśmy Chrystusa, Księcia Pokoju!”.
Swoistym podsumowaniem dwu dni wielkiej modlitwy, gdy Papież spotkał się osobno również z Paulinami, był Jasnogórski Apel 19 czerwca 1983 r., w którym mówił On o zbliżającym się trzecim tysiącleciu, o adwencie ludzkości, którego Maryja jest światłem. „Niech światło Jej Bożego macierzyństwa - modlił się Ojciec Święty - świeci mocno tutaj, na Jasnej Górze, i stale przybliża nas do Tego, który jest Drogą, Prawdą i Życiem. Synowie i córki tej ziemi przez sześć stuleci byli wrażliwi na to jasnogórskie światło Maryi. Niech nadal pozostaną wrażliwi. (...) Pragnę być sługą wszystkich! Równocześnie jestem synem tej ziemi i tego narodu. To jest mój naród. To jest moja Ojczyzna, Matko! Wszystko moje jest Twoim! (...) Cóż Ci mogę więcej powiedzieć? Jak inaczej jeszcze zawierzyć tę ziemię, tych ludzi, to dziedzictwo? Zawierzam tak, jak umiem. Ty jesteś Matką. Ty zrozumiesz i przyjmiesz”.
Papież cały czas zwracał się bezpośrednio do Maryi, gdyż wypływało to z Jego najgłębszego przekonania, że Maryja na Jasnej Górze rzeczywiście jest obecna w znaku świętej Ikony, że Ona w tym Sanktuarium rzeczywiście mieszka. Wołanie o „wrażliwość na jasnogórskie światło Maryi” pozostanie dla nas jako wielkie przesłanie i testament z pielgrzymki Jana Pawła II w 1983 r.
Na zakończenie pobytu w Sanktuarium Ojciec Święty ofiarował Matce Bożej jako wotum przestrzelony, skrwawiony pas swojej sutanny. Do 8 grudnia 2004 r. był on ukryty, zaś od tego dnia pozostaje widoczny przy Cudownym Obrazie jako znak przywiązania i bezgranicznego zaufania Jana Pawła II do Jasnogórskiej Matki i Królowej.