Zbiory płodów rolnych, dożynki, wdzięczność Stwórcy za dary ziemi... O tym się teraz mówi nie tylko na wsi. Ale nie tylko o tym. Na kondycję materialną rodzin rolniczych ogromny wpływ ma polityka, a od kilku lat - kierunek nadany tej polityce przez Unię Europejską. W rok po wstąpieniu Polski w struktury UE widać, jak fatalne warunki zostały wynegocjowane. Pojawiły się kłopoty ze sprzedażą zboża po cenach kompromitująco niskich: 200-250 zł za tonę pszenicy (kilka lat temu było to prawie 700 zł). Za tonę rzepaku z tegorocznych żniw rolnik otrzymuje 600-800 zł - rok temu około tysiąca (cena rzepaku na rynkach europejskich oscyluje wokół kwoty 200 euro za tonę, a suma dopłat na Zachodzie w przeliczeniu na hektar sięga kwoty 1000 euro). Podobnie ceny żywca utrzymują się na poziomie sprzed dziesięciu lat, natomiast koszty produkcji wzrosły kilkakrotnie. Bezpośrednie dopłaty unijne w żaden sposób nie zrekompensowały polskiemu rolnikowi obniżenia cen na płody rolne.
Media, informując o korzyściach i dobrodziejstwach akcesji, nie podnoszą sprawy cen, nie obchodzi ich również to, że ustawodawca zapomniał upodmiotowić polskiego rolnika, a rząd nie przygotował strategicznej polityki rolnej, określającej interes producenta i konsumenta żywności. Często głośni „obrońcy” wsi tylko symulują swoje zaangażowanie w obronę interesu rolnika, wiedząc dobrze, że Unia Europejska wyłączyła nowe kraje członkowskie - a szczególnie Polskę - ze wspólnej polityki rolnej. Nasi negocjatorzy przystali na to bez oporu, zapominając, że Polska dysponuje w ramach UE trzecią co do wielkości - po Francji i Hiszpanii - powierzchnią produkcji rolnej. Stwarza to szansę produkcji metodami mniej intensywnymi, w związku z tym produkowana żywność jest lepszej jakości. Można dodać, że różnorodność strukturalna powierzchni gospodarstw rolnych stanowi szansę, a nie przeszkodę do produkcji żywności metodami ekologicznymi, jak również uwydatnia się przy okazji walor kultury i tradycji regionalnej.
Stąd też, w sytuacji zbliżających się wyborów, należy zwrócić szczególną uwagę na programy ugrupowań politycznych, na przedkładane propozycje rozwiązania problemów wsi. Chciałbym zwrócić uwagę na program „Polityka wobec wsi polskiej” Prawa i Sprawiedliwości. Chcąc podnieść poziom życia rodzin rolniczych oraz wszystkich mieszkańców obszarów wiejskich, program przewiduje przygotowanie rocznych planów rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, które będą dawały podstawę do konstrukcji budżetu państwa na każdy następny rok, co da szansę na zniwelowanie niekorzystnych zjawisk i wspieranie tych, dających szansę na rozwój. Ważną sprawą jest zwrócenie uwagi zarówno na politykę rozwoju poszczególnych branż, jak również na regionalny program rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich, który do tej pory nie mógł się przebić przez świadomość decydentów. Jeszcze niedawno w programach rozwoju wsi polskiej, przygotowywanych przed wstąpieniem do UE, pisano o konieczności likwidacji małych gospodarstw rolnych. I wiele z nich zlikwidowano. Dlatego z nadzieją przyjmuję zapis, który mówi o konieczności poprawy sytuacji rolnictwa i zachowaniu jak największej liczby gospodarstw oraz zapewnieniu im trwałego funkcjonowania.
Procesy globalizacyjne na świecie zmierzają do koncentracji kapitału. Konieczne są więc takie zmiany organizacyjne, które przyczynią się do koncentracji rozproszonych środków finansowych kierowanych do rolnictwa, ale nie trafiających na wieś. Funkcjonuje zbyt dużo instytucji, które zostały powołane do wspierania rolnictwa, oraz różnego rodzaju agencje, ośrodki doradztwa rolniczego, izby rolnicze, wydziały rolnictwa w urzędach wojewódzkich, departamenty rolne w urzędach marszałkowskich… Instytucje te działają w rozproszeniu, często niezależnie od siebie, i trzeba stwierdzić, że wszystkie, w przeciwieństwie do rolnika, mają się dobrze. Program PiS-u zakłada, że doradztwo rolnicze musi być ukierunkowane na organizację rynku zbytu i wspieranie działań zmierzających do koncentracji środków i zasobów ludzkich np. w grupach producenckich. Do tego niezbędna jest weryfikacja istniejącej ustawy i rozporządzenia ministra do niej. Organizacja rynku zbytu musi być oparta na umowach kontraktacyjnych zabezpieczających rolnikowi stabilizację cen tak, aby rozpoczynając prace polowe wiedział, jaki będzie miał z tej pracy pożytek. Tak jest w krajach UE, podobnie musi być i w Polsce. Robotnik wie, jaką ma stawkę godzinową, rolnik zaś pracuje, bo trzeba uprawić ziemię, nakarmić inwentarz. A co z zapłatą?
Przeżywając okres zbiorów, a zarazem zachowując w pamięci obraz i naukę Jana Pawła II, zwróćmy uwagę na jego krzepiące słowa wypowiedziane w Krośnie przed żniwami w 1997 r.: „Oddaję dziś hołd spracowanym rękom polskiego rolnika. Tym rękom, które z trudnej, ciężkiej ziemi wydobywały chleb dla kraju, a w chwilach zagrożenia były gotowe tej ziemi strzec i bronić”. Dalej Ojciec Święty dodał: „Pozostańcie wierni tradycji Waszych praojców. Twórzcie kulturę wsi, w której obok nowych wymiarów, jakie niosą czasy, pozostanie - jak u dobrego gospodarza - miejsce na rzeczy stare, uświęcone tradycją, potwierdzone przez prawdę wieków”.
Przywołując na pamięć śluby króla Jana Kazimierza, Papież podkreślił, że „wyrażały one wielką troskę o cały naród, pragnienie sprawiedliwości i wolę złagodzenia ciężarów, jakie przygniatały jego poddanych, zwłaszcza ludzi ziemi”. Czy nowy rząd po wyborach weźmie pod uwagę los polskiego rolnika? Weźmie, jeśli będą to ludzi odpowiedzialni i mądrzy. Ale takich rządzących mogą wybrać tylko odpowiedzialni i mądrzy wyborcy. Koło się zamyka jak cykl w przyrodzie. Błogosławieństwo zbiorów poprzedzają zawsze praca, refleksja i rozważne decyzje.