Biblia raz jeszcze

Ucieszeni nową inicjatywą, musimy jednak zadać pytanie, które zadawać będą chyba wszyscy: Rynek księgarski w Polsce proponuje rozmaite wydania Pisma Świętego, w tym uważaną przez wielu za obowiązującą, pallotyńską Biblię Tysiąclecia. Skąd więc pomysł, by proponować nowy przekład? Odpowiedź po części znaleźć można w liście prymasa Polski kard. Józefa Glempa, który sekunduje inicjatywie Paulistów i pisze: „Każde tłumaczenie wnika głębiej w subtelność przekazu myśli Boga skierowanych do ludzi. Nadto, mentalność ludzka w każdej epoce ma swoje «pochyłości», po których łatwiej płynie prawda. Trzeba ją zauważyć, co właśnie czynią autorzy przekładu dokonanego staraniem Księży Paulistów”.
Ks. Tomasz Lubaś, dyrektor generalny Edycji Świętego Pawła, wyjaśnia, że przygotowanie nowego wydania Biblii wiąże się z charyzmatem samego zgromadzenia zakonnego Towarzystwa Świętego Pawła. Założyciel Paulistów, bł. ks. Jakub Alberione, już w latach 30., gdy Kościół nie zachęcał zbytnio do samodzielnego czytania Biblii, organizował różnego rodzaju spotkania popularyzujące Pismo Święte, zabiegał też o tłumaczenia na języki narodowe. W tym celu w 1924 r. ks. Alberione powołał do życia Międzynarodowe Katolickie Stowarzyszenie Biblijne (SOBICAIN), zatwierdzone bullą bł. Jana XXIII w 1960 r. Jak dotąd, wszystkie kraje, gdzie pracują Pauliści, mają własne tłumaczenia Biblii. W 1999 r. ukazało się nawet wydanie Pisma Świętego w języku chińskim. Fakt, że dotąd nie było wydania polskiego, wygląda trochę jak plama na honorze, a tak naprawdę jest wynikiem dziejowych komplikacji, ponieważ polscy Pauliści planowali wydanie Pisma Świętego jeszcze przed wojną.
W 1996 r. SOBICAIN zaproponował ponownie podjęcie tej inicjatywy. Przyjęto założenie podstawowe: wydanie ma być od początku do końca własne - czyli w tłumaczeniu z języków oryginalnych (ostatnio takiego tłumaczenia dokonali ponad 30 lat temu Pallotyni). Ponadto wydanie Paulistów miało być wyposażone w obszerne komentarze do każdej perykopy, tak by czytelnik bez przygotowania wiedział, o czym czyta.

Praca od fundamentów

Ks. Bogusław Zeman, paulista i redaktor wydania, przyznaje, że przy doborze współpracowników stawiano dość wysokie wymagania. Stworzono całą logistykę przedsięwzięcia. Proces tworzenia został rozpisany precyzyjnie na role. Zatrudniono 40 tłumaczy biblistów.
- Kwestia tłumaczenia to sprawa przyjęcia pewnej opcji. Struktura języków starożytnych znacznie różni się od tych współczesnych. A nam zależało, by był to zdecydowanie język współczesny. Niektórzy tłumacze musieli więc przełamywać się, by spełnić nasze wymagania.
Potem ten sam fragment redakcja rozsyłała do kilku osób. Brał go na warsztat recenzent, specjalista z wybranej księgi Starego lub Nowego Testamentu. Pracował nad nim polonista. Każde spotkanie zespołu redagującego było poszukiwaniem złotego środka. Pieczę nad całością sprawował redaktor prowadzący i przedstawiciel Towarzystwa Świętego Pawła - w sumie 5 osób.
Gros cennego czasu zabrało przygotowanie komentarzy, które mają być wyróżnikiem wydania Księży Paulistów.
- Zależało nam na tym, żeby była to Biblia zarówno dla młodego pokolenia, jak też dla starszych. Chcieliśmy, aby każdy fragment (perykopa) zaopatrzony był w stosowny komentarz ułatwiający jego zrozumienie. Stąd tyle mozolnej pracy (i czasu) zabrało tworzenie komentarzy. Najwięcej dyskusji rodziło się na linii biblista - polonista. Rola arbitra zawsze przypadała redaktorowi prowadzącemu. Każdy wnosił jakieś uwagi, miał swoje propozycje. Czuwaliśmy jednak, by zachować świeżość oryginału - przy jednoczesnym szanowaniu opcji tłumacza - wspomina ks. Zeman.

Kolejność nieprzypadkowa

Drugie pytanie, jakie będzie stawiane najczęściej, dotyczy kwestii kolejności: Dlaczego najpierw Nowy Testament i Psalmy?
Ks. Lubaś wyjaśnia, że w grę wchodzi m.in. badanie reakcji czytelników. Pauliści chcą przy opracowywaniu kolejnych ksiąg brać pod uwagę głosy odbiorców, w tym także te krytyczne. W ramach zakrojonej na wielką skalę akcji promocyjnej rozesłano foldery reklamowe i zeszyty z fragmentami Nowego Testamentu do wszystkich parafii w Polsce, zarówno diecezjalnych, jak i zakonnych - razem 10 tys. przesyłek. Dzieło trafi do księgarń kościelnych i wszystkich szanujących się księgarń świeckich na terenie całego kraju. Dostępność to jedna z ważniejszych części popularyzacji Słowa Bożego.

Nie bój się czytać

Obszerne komentarze i przypisy wymogły specyficzny układ całości. Tekst Pisma Świętego obudowany jest przypisami i komentarzem. Ks. prof. dr hab. Julian Warzecha, wykładowca Pisma Świętego na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego i członek redakcji naukowej najnowszego przekładu Nowego Testamentu i Psalmów, mówi: - Nie znaczy to, że w przekładzie przyjęliśmy język potoczny, jakim ludzie posługują się między sobą. Chodziło o to, by przekład był zrozumiały, ale również by nie zubożał języka polskiego. Dla komunikatywności tekstu unikaliśmy długich zdań, zastosowaliśmy śródtytuły, dzieląc długie fragmenty tekstu na mniejsze części.
Dzielenie zwartego tekstu na mniejsze części ma - zdaniem ks. prof. Warzechy - ułatwić czytanie i zrozumienie. Ks. dr hab. Franciszek Mickiewicz, wykładowca języka greckiego i teologii Nowego Testamentu na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego, także członek redakcji naukowej, dodaje: - Każda księga i każda większa grupa ksiąg (np. Ewangelie) posiada wprowadzenie, w którym zostały omówione zagadnienia pomocnicze przy czytaniu. Okazuje się bowiem, że istotne dla współczesnego czytelnika jest ulokowanie zdarzenia w konkretnej rzeczywistości, co pozwala zrozumieć, dlaczego autor pisał tak, a nie inaczej.

O Paulistach

Działalność Paulistów od samego początku związana jest z apostolstwem wydawniczym. W 1914 r. z inicjatywy bł. Jakuba Alberione powstała we Włoszech szkoła drukarska, która w 1921 r. przekształciła się w zgromadzenie zakonne. W latach 20. i 30. ubiegłego stulecia zaczęły powstawać z inicjatywy Paulistów czasopisma adresowane do różnego kregu osób: dzieci, dorosłych, katechetów, rodzin. Od 1931 r. ukazuje się Famiglia Cristiana, dziś największy włoski tygodnik katolicki. W tym samym czasie bł. Jakub Alberione zapoczątkował na szeroką skalę apostolstwo biblijne. W latach 30. XX wieku Pauliści dotarli do Brazylii, Stanów Zjednoczonych, Japonii, Indii, Chin, Francji i Filipin. Obok apostolstwa wydawniczego Zgromadzenie prowadziło również inne formy działalności. W roku 1938 powstał pierwszy pauliński film Abuna Messias, nagrodzony na festiwalu w Wenecji. Bł. Jakub Alberione założył wtedy wytwórnię filmową Romana Editrice Film (później San Paolo Film). W 1948 r. bł. Jakub Alberione zainaugurował pierwszą paulińską rozgłośnię radiową San Paolo w Rzymie. Wkrótce powstały stacje również w innych krajach, m.in. w Brazylii, na Filipinach i w Japonii.
W Polsce Pauliści rozpoczęli działalność wydawniczą w 1934 r., najpierw w Warszawie, a następnie w Częstochowie. W latach powojennych działalność ta została przerwana, wielu zakonników trafiło do więzienia i Pauliści zostali ostatecznie zmuszeni do opuszczenia Polski. Powrót Zgromadzenia miał miejsce w 1978 r.
Obecnie działalność Zgromadzenia w Polsce związana jest w wydawnictwem Edycja Świętego Pawła, które ma swoją główną siedzibę w Częstochowie, natomiast oddziały w Warszawie, Gdyni, Lublinie i Gnieźnie. Jedną z głównych inicjatyw na polu wydawniczym jest przygotowanie nowego przekładu Biblii.

(red.)