Szersze tło problemowe

Dla gospodarki kraju oznacza to, iż państwo może mieć poważne przeszkody w konstruowaniu corocznych budżetów, dlatego że ponoszone są poważne koszty bezrobocia (zasiłki dla bezrobotnych, zwiększone nakłady na pomoc społeczną związaną ze świadczeniami zdrowotnymi i socjalnymi w sytuacji bezrobocia) przy znacznie zmniejszonych wpływach do budżetu państwa z powodu braku pracy zarobkowej stosunkowo dużego odsetka ludności w wieku czynnym zawodowo (brak wpływów z tytułu podatku odprowadzonego do budżetu państwa przez pracujące zarobkowo osoby fizyczne; brak wpływów z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych; brak odprowadzania składek ubezpieczenia zdrowotnego i społecznego).
Można przewidywać, iż wzrost bezrobocia po przekroczeniu określonego pułapu alarmowego doprowadzi do załamania się wydolności budżetu państwa w zakresie spełniania podstawowych zadań samego państwa.
Bezrobocie stanowi również poważny problem społeczny, psychologiczny i moralny zarówno w wymiarze społeczności lokalnej, rodziny, jak i osób indywidualnych.

Problem bezrobocia młodzieży i jego skala w Polsce

Chociaż dramatycznie przeżywane są stresy bezrobocia przez osoby, które utraciły pracę w wieku dojrzałości zawodowej czy też przez osoby będące u schyłku pracy zawodowej, to jednak problemy te przyćmiewa rozmiar frustracji i deprawacji, na jakie narażona jest młodzież, która kończy szkołę średnią lub wyższą i nie kontynuuje już nauki, a nie jest w stanie, pomimo aktywnego poszukiwania, znaleźć stałej pracy zarobkowej. Problemy te można skrótowo określić jako bezrobocie młodzieży w wieku 18-25 lat. Istota tych problemów polega na tym, że młodzież bezrobotna po ukończeniu szkoły nie ma możliwości nabyć żadnych akceptowanych społecznie i zawodowo nawyków, standardów czy wzorców behawioralnych związanych z regularną i stałą pracą. Zamiast tego młodzież ta wyrabia sobie nawyki tymczasowości, niestabilności, pozoranctwa i wchodzi przez to coraz bardziej w obszar patologii i deprawacji społecznej.
Niestety, problem bezrobocia młodzieży w Polsce nie jest marginalny. Obejmuje on, według oficjalnych statystyk EUROSTAT (oficjalne biuro statystyczne Unii Europejskiej), 43% ogółu polskiej młodzieży (dane za rok 2004). Oznacza to, iż 43% polskiej młodzieży, która nie uczęszcza już do szkół (tzn. jest po szkole średniej, zawodowej lub wyższej), nie znajduje nigdzie stałego zatrudnienia zarobkowego.
Skala problemu bezrobocia polskiej młodzieży jest na tyle poważna, iż sytuację obecną należy uznać za stan sygnalizujący najwyższe zagrożenie dla stabilności, bezpieczeństwa społecznego i gospodarczego państwa.
Państwo, które nie zapewnia pracy swojemu młodemu pokoleniu, nie ma przyszłości. W sposób zagrażający bezpieczeństwu i przyszłości państwa zostają bowiem rozkojarzone systemowo (poprzez przerwę pokoleniową) nawyki behawioralne tworzące infrastrukturę pracy zawodowej jako jednego z trzech podstawowych czynników produkcji (tj. pracy, kapitału i renty gruntowej), powiązanego z pozostałymi czynnikami, relacjami akceptowanymi w państwie demokratycznym.
Sytuacja 43-procentowego bezrobocia młodzieży to sygnał alarmowy dla bezpieczeństwa i przyszłości państwa. Sygnał ten musi wyzwolić wysiłek intelektualny, wolę współpracy i działania wszystkich zdrowych odłamów społeczeństwa polskiego w kierunku opracowania strategii politycznych, społecznych i gospodarczych, które zapewnią pracę polskiej młodzieży w wieku 18-25 lat.
W sytuacji otwarcia się rynku pracy w Unii Europejskiej można mówić o dwóch kierunkach poszukiwania rozwiązań dla problemów bezrobocia polskiej młodzieży:

Rozważmy skuteczność obu strategii rozwiązania problemu bezrobocia polskiej młodzieży, biorąc pod uwagę ich konsekwencje dla polskiej gospodarki, dla stabilności i przyszłości państwa polskiego oraz ich wielowymiarowe konsekwencje dla młodzieży polskiej.

Statystyka

W Polsce aż połowa osób między 18. a 24. rokiem życia jest gotowa do wyjazdu do pracy za granicą.
Stopa bezrobocia wśród osób poniżej 25 lat wynosi w Polsce 35,5 proc. i jest najwyższa w UE. Stopa bezrobocia w tym przedziale wiekowym w krajach sąsiednich jest znacznie niższa. Na Słowacji wynosi 25,5 proc., w Czechach 19,6 proc. a na Litwie tylko 12,5 proc.

Najniższe bezrobocie wciąż utrzymuje się wśród osób w wieku 35-44 lat (14,4 proc.) oraz z wyższym wykształceniem (6,5 proc.).
O 2 proc. większa stopa bezrobocia panuje wśród kobiet. W sierpniu 2005 r. bezrobotnych było 2783300, w tym 1515100 kobiet.

Spadkową tendencję stopy bezrobocia odnotowuje się w większości województw. Wyjątkami są woj. podkarpackie i świętokrzyskie.
Najniższe bezrobocie wciąż utrzymuje się w woj. małopolskim i mazowieckim (ok. 14 proc.), a najwyższe w warmińsko-mazurskim (ok. 27 proc.).

Autor opracowania jest profesorem zwyczajnym w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Prowadzi zajęcia dla studentów psychologii, zarządzania i marketingu oraz ekonomii. Obecnie jest senatorem RP z ramienia Ligi Polskich Rodzin.