W ubiegłym tygodniu rozważaliśmy problem powierzenia pracownikowi (przez pracodawcę) innej pracy niż dotychczas wykonywana. Stwierdziliśmy wówczas, że pracownik ma obowiązek wykonać takie polecenie, jeśli nie stoją na przeszkodzie przepisy prawa, bowiem istotą stosunku pracy jest wykonywanie poleceń pracodawcy. W myśl art. 22 par. 1 kodeksu pracy, pracownik przez nawiązanie stosunku pracy zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem w oznaczonym miejscu i czasie. A zatem odmowa wykonania polecenia jest odmową wykonania obowiązków pracowniczych i skutkiem tego może być rozwiązanie umowy. W wyjątkowych sytuacjach może to być nawet natychmiastowe rozwiązanie umowy o pracę. Gdy odmowa wykonania polecenia zostanie zakwalifikowana jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, grozi nam zwolnienie dyscyplinarne. W tej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 13 czerwca 1973 r. - stwierdził wówczas, że niewykonanie polecenia służbowego zagraża porządkowi oraz dyscyplinie pracy i uzasadnia nawet natychmiastowe rozwiązanie umowy o pracę z winy pracownika. Nie lekceważmy zatem poleceń pracodawcy, np. polecenia poddania się badaniom lekarskim. Również w tej materii wypowiedział się SN. Wyrok z 10 maja 2000 r. mówi wyraźnie, że zawinione niewykonanie przez pracownika zgodnego z prawem polecenia poddania się kontrolnym badaniom lekarskim może stanowić podstawę niezwłocznego rozwiązania umowy o pracę. Czy musimy podporządkować się również poleceniu poddania się badaniu trzeźwości? Spożywanie alkoholu na terenie zakładu pracy jest bezwzględnie zakazane. Jeśli więc pracodawca podejrzewa, że pracownik jest pod wpływem alkoholu, może zlecić takie badanie alkomatem. Pracownik natomiast ma obowiązek poddać się badaniu. Jeśli nie spożył alkoholu - zostanie „oczyszczony”, jeśli wypił - nie ucieknie przed odpowiedzialnością, bowiem odmowa wykonania badania pozwala domniemywać, że nie jest trzeźwy i dlatego się wzbrania, co prowadzi w konsekwencji do rozwiązania z nim umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Bezprawna i świadoma odmowa wykonania polecenia, zagrażająca istotnym interesom pracodawcy, uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika - tak orzekł SN 12 czerwca 1997 r. i wyrok ten wskazuje, w jakim kierunku powinno iść orzecznictwo sądów pracy.
Dbałość o dobro zakładu pracy przejawia się nie tylko w bezdyskusyjnym wykonywaniu poleceń pracodawcy, ale również w zachowaniu w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, oraz w przestrzeganiu tajemnicy określonej w odrębnych przepisach - o czym za tydzień.
Nowości w prawie
1 listopada 2005 r. weszła w życie nowela ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz U nr 169, poz. 1412), gdzie jest mowa o rentach według nowych zasad. Renty z tytułu niezdolności do pracy będą orzekane na okres do 5 lat. Jeśli jednak nie będzie rokowań na odzyskanie zdolności do pracy - mogą być przyznane na dłużej. Jeśli osoba pobierająca rentę od co najmniej 5 lat będzie nadal niezdolna do pracy, a brakuje jej do wieku emerytalnego mniej niż 5 lat, otrzyma rentę do czasu osiągnięcia tego wieku (dla kobiet wiek ten wynosi 60 lat, dla mężczyzn - 65 lat).
Od 1 listopada 2005 r. osoba prowadząca działalność gospodarczą i wykonująca równocześnie umowę zlecenia będzie miała prawo do wyboru tytułu ubezpieczenia - tzn. czy opłacać składki ZUS od działalności gospodarczej, czy od zlecenia - tylko wtedy, gdy podstawa wymiaru składek z umowy zlecenia wyniesie co najmniej tyle, ile wynosi obowiązująca ją podstawa naliczania składek z tytułu działalności gospodarczej. Wynosi ona 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia - obecnie 1391,12 zł albo dla zakładających nowe firmy 30 proc. minimalnego wynagrodzenia - 254,70 zł.
Od 1 stycznia 2006 r. wszystkim rencistom, którzy osiągną wiek emerytalny, ZUS przyzna emeryturę. Nie będzie ona mogła być wyższa niż pobierana dotychczas renta.
Od 1 czerwca 2006 r. renciści prowadzący równocześnie działalność gospodarczą zapłacą z tytułu jej prowadzenia składki na ubezpieczenie społeczne aż do czasu ustalenia prawa do emerytury. Obecnie z tytułu prowadzonej działalności opłacają tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
(E)
