Reklama

Jerzy F. Haendel, ur. 23 II 1685 - Halle, zm. 14 IV 1759 - Londyn

Kompozytor dwojga narodów

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Reklama

Dwaj najwięksi mistrzowie epoki późnego baroku pochodzili z Niemiec. Jerzy Fryderyk Haendel urodził się 23 lutego 1685 r. w Halle. Cztery tygodnie później w Eisenach przyszedł na świat Jan Sebastian Bach. Haendel spędził młodość w Niemczech. Już jako siedemnastolatek był cenionym wirtuozem i otrzymał stanowisko organisty katedry w Halle. Wkrótce jednak wyjechał do Hamburga i podjął pracę jako skrzypek i klawesynista w tamtejszej operze. W Hamburgu zadebiutował jako kompozytor „Pasją według św. Jana”, a w 1705 r. wystawiono z ogromnym sukcesem jego operę „Almira”.
Po bankructwie teatru operowego młody kompozytor udał się do Włoch. Przebywał we Florencji, Rzymie, Wenecji. We Włoszech spędził ponad 3 lata. Dzięki markizowi Ruspoli, którego był gościem, uczestniczył w elitarnych zebraniach Akademii Arcadii. Poznał grono najwybitniejszych włoskich intelektualistów i artystów, a wśród nich kompozytorów Alessandro Scarlattiego i Arcangelo Corellego. Muzyka włoska wywarła ogromny wpływ na twórczość młodego Haendla. Wkrótce zaczął odnosić sukcesy jako wirtuoz, koncertując na organach i klawesynie oraz jako kompozytor swymi operami „Rodrygo” i „Agrypina”, a także oratoriami „Zmartwychwstanie”, „Triumf czasu i rozczarowania”. Dużym uznaniem cieszyły się też solowe kantaty napisane dla znakomitej śpiewaczki Margherity Durastanti, z którą łączyła go wieloletnia przyjaźń i współpraca. Haendel do końca życia pozostał kawalerem. Nawet najbardziej dociekliwym łowcom plotek nie udało się dotąd natrafić na żaden ślad odsłaniający domniemane tajemnice jego życia uczuciowego.
Podczas pobytu w Wenecji Haendel otrzymał dwie propozycje, które zaważyły na jego życiu. Ambasador angielski zaprosił go do Londynu, a książę Hanoweru Ernest August złożył mu propozycję osiedlenia się w Hanowerze. Kompozytor wybrał powrót do swojej ojczyzny i wiosną 1710 r. opuścił Italię. Objął stanowisko kapelmistrza dworu z pensją tysiąc talarów rocznie. Bach, przebywający wówczas w Weimarze, otrzymywał zaledwie dwieście talarów wynagrodzenia. Kilka miesięcy później Haendel poprosił o urlop i wyjechał do Londynu.

Podróż do Anglii

Reklama

Dyrektor londyńskiego teatru operowego Aaron Hill zaproponował mu napisanie opery do libretta osnutego na fragmencie „Jerozolimy wyzwolonej” Torquata Tassa. Dzieło powstało w ciągu dwóch tygodni i odniosło wielki sukces. Haendel pozyskał też życzliwość królowej Anny, która wyraziła życzenie, by ponownie przybył do Londynu. Po półrocznym pobycie kompozytor powrócił na krótko do Hanoweru. W 1712 r. ponownie uzyskał urlop na wyjazd do Anglii, pod warunkiem, że powróci „w rozsądnym terminie”. Warunku tego nie dotrzymał i osiedlił się w Londynie na stałe.
Już w styczniu 1713 r. skomponował „Te Deum”, wzorowane na stylu najwybitniejszego angielskiego kompozytora Henry’ego Purcella, oraz „Odę na dzień urodzin królowej Anny”, swój pierwszy utwór do tekstu w języku angielskim. Odtąd w twórczości wokalno-instrumentalnej Haendla będzie występował język angielski lub włoski, a nie ojczysty niemiecki. Wbrew zwyczajom, cudzoziemiec Haendel został oficjalnym kompozytorem angielskiego dworu.
Rok 1714 był przełomowy zarówno dla dziejów Anglii, jak i dla Haendla. Po bezpotomnej śmierci królowej Anny parlament powołał na angielski tron księcia Hanoweru Jerzego Ludwika. Legenda mówi, że Haendel skomponował swą sławną suitę „Muzyka na wodzie”, aby pozyskać łaskę nowego króla. Wraz z wynajętymi muzykami wykonywał swój utwór na barce, która towarzyszyła królewskiej łodzi podczas przejażdżki po Tamizie. Król, oczarowany piękną muzyką, miał przywrócić jej autorowi swą przyjaźń. Prawdziwość legendy jest wątpliwa, a „Muzyka na wodzie” powstała prawdopodobnie dwa lata później.
Mimo obaw z powodu samowolnego opuszczenia stanowiska w Hanowerze, co wówczas karano więzieniem, kompozytor nie zabiegał o przebaczenie. Jerzy I, który był melomanem, zachwycił się wznowionym na londyńskiej scenie „Rinaldem” oraz najnowszą operą Haendla „Amadigi di Gaula”. Podwoił mu nawet dworską pensję do kwoty 600 funtów rocznie. Nie było to jedyne źródło dochodów sławnego muzyka. Jego mecenasem był także książę Chandos, dla którego stworzył wiele kompozycji, m.in. jedenaście hymnów „Chandos Anthems” oraz utwór sceniczny „Acis i Galatea”.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Teatr operowy w Londynie

W 1717 r. popularna niegdyś w Londynie opera włoska przestała istnieć. Arystokratyczni przyjaciele Haendla pragnęli powołać nowy, włoski teatr operowy. Przedsięwzięcie wsparł również król. Powstała Royal Academy of Music. Haendla wydelegowano, by pojechał na kontynent i zaangażował włoskich śpiewaków. Kompozytor udał się do Drezna i za niebagatelne kwoty podkupił Augustowi II najlepszych solistów z jego teatru operowego. Po powrocie do Londynu objął kierownictwo muzyczne nowej sceny operowej z pensją 800 funtów rocznie. Nie była to najwyższa gaża w teatrze. Czołowy solista Francesco Bernardi zarabiał 2000 funtów.
Haendel kierował królewską operą przez osiem lat. Wystawił trzynaście swoich oper, m.in. „Radamisto”, „Juliusz Cezar”, „Rodelinda”. Niektóre z nich osiągały rekordową w owych czasach liczbę kilkudziesięciu przedstawień. Teatr upadł z powodów finansowych. Wówczas kompozytor założył w Londynie własny teatr operowy i zaprezentował publiczności kilkanaście nowych dzieł. Opera włoska traciła jednak swą popularność i teatr ten również musiał zamknąć swe podwoje. Ogromne napięcia związane z pracą spowodowały, że Haendel zachorował i doznał paraliżu, a podczas jego nieobecności teatr zbankrutował. Po kuracji w Aix-la-Chapelle paraliż ustąpił.
Wielu biografów opisywało katastrofalny los kompozytora, ściganego przez wierzycieli, spłacającego olbrzymie długi i pozbawionego środków do życia. Była to tylko legenda. Gdy zbadano archiwa Banku Angielskiego, w którym Haendel miał konto, okazało się, że zgromadzony przez niego kapitał nie ucierpiał, a jego bieżący rachunek miał zawsze dodatnie saldo. Dodać należy, że zmarł, pozostawiając znaczny majątek w wysokości 20 000 funtów. Była to duża suma. Ówczesny londyński lekarz czy adwokat zarabiał 60 funtów rocznie. Ponadto kompozytor pozostawił spadkobiercom zbiór obrazów (zawierający m.in. dwa dzieła Rembrandta) i wiele cennych przedmiotów. Należał więc do grona bardzo zamożnych mieszkańców Londynu.

Narodowy kompozytor angielski

Lata londyńskie nie były jedynie pasmem sukcesów. Oprócz walki o utrzymanie teatru operowego bywały też okresy trudnych starań o powodzenie u kapryśnej angielskiej publiczności. Dynastia hanowerska nie cieszyła się popularnością, co wzmagało też niechęć do niemieckiego pochodzenia kompozytora. Haendel spotykał się z oznakami wrogości. Opłacano ludzi, którzy niszczyli afisze anonsujące jego koncerty, arystokracja urządzała przyjęcia w godzinach imprez muzycznych, podczas których wykonywano jego oratoria. Dlatego przyjął on zaproszenie do Dublina. Prezentował tam swoje oratoria, wykonywał koncerty organowe. Sale, w których występował, nie mogły pomieścić wszystkich chętnych słuchaczy. Największą sensacją w tym paśmie sukcesów było prawykonanie oratorium „Mesjasz”.
Ostateczne zwycięstwo Haendla w Anglii nie było jednak związane z tym wielkim dziełem, lecz z wydarzeniami historycznymi. W 1745 r. Francuzi, chcąc zmusić Anglików do wojny na dwóch frontach, posłużyli się Karolem Edwardem Stuartem. Wylądował on w Szkocji i zaczął zbierać zwolenników do wojny przeciw królowi angielskiemu. Powstańcza armia zajęła Edynburg i po kilku zwycięstwach wkroczyła na teren Anglii, ok. 200 km od Londynu. 16 kwietnia 1746 r. Anglicy odnieśli decydujące zwycięstwo nad powstańcami w bitwie pod Culloden. Tron angielski został uratowany. Wzbudziło to silne nastroje patriotyczne. Haendel skomponował wtedy dwa utwory: „Pieśń ochotników miasta Londynu” oraz „Oratorium okolicznościowe”. Nowe kompozycje przyjęto entuzjastycznie, podobnie jak napisane później wielkie oratorium triumfalne „Juda Machabeusz”. Włączając się w patriotyczny nastrój, Haendel ostatecznie podbił serca Anglików. Stał się narodowym kompozytorem angielskim, a ostatnie 10 lat jego życia było pasmem nieustannych sukcesów. Zakłóciła je choroba, postępująca utrata wzroku. W ostatnim okresie życia Haendel koncertował i organizował sezony oratoryjne. Zaprzestał komponowania.
Ostatnim jego występem było wykonanie partii organów w „Mesjaszu”. W połowie utworu zasłabł, mimo to zdołał się opanować i grał do końca, improwizując. Po powrocie do domu powiedział: „Chciałbym umrzeć w Wielki Piątek, w nadziei połączenia się z mym dobrym Bogiem, mym słodkim Panem i Zbawcą w dniu Jego Zmartwychwstania”. Haendel zmarł 14 kwietnia 1759 r., w Wielką Sobotę, o godz. 8 rano. Zgodnie ze swą wolą, został pochowany w opactwie Westminster.

Podziel się:

Oceń:

2009-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Watykan: Papież kontuzjowany po upadku w Domu Świętej Marty

2025-01-16 13:13

Vatican Media

Papież Franciszek jest kontuzjowany; w wyniku upadku, do którego doszło w Domu Świętej Marty, nosi ortezę na ramieniu - podał w czwartek Watykan. W komunikacie wyjaśniono, że papież nie doznał złamania.

Więcej ...

Ona była światłem. 8. rocznica śmierci Sługi Bożej Heleny Kmieć

2025-01-16 08:17
Helena Kmieć

Mat.prasowy/Fundacja im. Heleny Kmieć

Helena Kmieć

24 stycznia 2025 r. mija 8 lat od tragicznej śmierci Sługi Bożej Heleny Kmieć. Tego dnia w Libiążu będziemy wspominać młodą polską wolontariuszkę, która zginęła w czasie misji w Boliwii. Mszy Świętej sprawowanej w kościele św. Barbary w Libiążu będzie przewodniczył bp Jan Zając, a po Eucharystii odbędzie się premiera filmu “Misja Zambia”.

Więcej ...

Papież: powołanie to nie jakiś dodatek, lecz miłość Boga do nasd

2025-01-16 15:20
Papież Franciszek

Vatican News

Papież Franciszek

Musimy z całą stanowczością przyjąć naszą kapłańską tożsamość – napisał Papież w przemówieniu do Argentyńskiego Kolegium Kapłańskiego w Rzymie. Kształcących się w nim księży i ich formatorów przyjął dziś na audiencji. W przekazanym im przemówieniu podkreślił, że kapłańskie powołanie nie jest jakimś dodatkiem czy środkiem do innych celów, choćby tak świętych jak zbawienie. Powołanie to Boży plan dla naszego życia – stwierdził Papież.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Watykan: Franciszek wprowadza program 300 plus

Kościół

Watykan: Franciszek wprowadza program 300 plus

Lewicowi radni niszczą wieloletnią tradycję. Usunęli...

Wiadomości

Lewicowi radni niszczą wieloletnią tradycję. Usunęli...

Watykan: Papież kontuzjowany po upadku w Domu Świętej...

Kościół

Watykan: Papież kontuzjowany po upadku w Domu Świętej...

Św. Marceli I - reorganizator prześladowanego Kościoła

Święci i błogosławieni

Św. Marceli I - reorganizator prześladowanego Kościoła

Przerażające. Rewia drag queens w ramach 33. finału WOŚP

Wiadomości

Przerażające. Rewia drag queens w ramach 33. finału WOŚP

Wchodzą w życie zmiany w prawie oświatowym

Wiadomości

Wchodzą w życie zmiany w prawie oświatowym

Szwecja zamyka kościoły w ramach programu...

Wiadomości

Szwecja zamyka kościoły w ramach programu...

Pożary w Los Angeles: Nienaruszona figura Matki Bożej...

Wiara

Pożary w Los Angeles: Nienaruszona figura Matki Bożej...

Nowenna do Matki Bożej Rozwiązującej Węzły!

Wiara

Nowenna do Matki Bożej Rozwiązującej Węzły!