Reklama

Epitafia - zapomniane rzemiosło czy zbyt droga pamiątka?

Nieodłącznym elementem wystroju wiekowych świątyń są epitafia i nagrobki. Niejednokrotnie są to przykłady wspaniałej rzeźby. Na początku były to okazałe pomniki panujących i możnowładców. Z czasem uległy zmniejszeniu, wykształciły się określone typy ikonograficzne epitafiów i nagrobków, umieszczane na ścianach wewnątrz kościołów. Na zewnętrzne mury świątyń epitafia wkroczyły dopiero w XIX wieku. Jednak były to już właściwie tablice inskrypcyjne, bez rzeźbiarskiej dekoracji.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Najstarszym zabytkiem nagrobnym w naszej diecezji jest pomnik Kasi Pileckiej w kościele św. Jana Chrzciciela w Pilicy z ok. 1555 r. Dzieło przypisywane jest jednemu z czołowych rzeźbiarzy renesansowych - Janowi Marii Padovano. Widoczne są na nim typowe cechy renesansu małopolskiego. Centralną partię wypełnia płaskorzeźba nagiego, śpiącego dziecka, z oddaną po mistrzowsku sylwetką, a szczególnie twarzą, rzeczywiście dziecięcą, pogrążoną w spokojnym śnie. Cały nagrobek wspiera się na wolutowych konsolach, wieńczy go tablica inskrypcyjna. "Na terenie diecezji sosnowieckiej w kościele Wszystkich Świętych w Siemoni jest jeszcze jeden wart uwagi nagrobek dziecięcy - Marcina Frankenberga, zmarłego w 1625 r. Jest to prostokątna płyta z plastyczną postacią w długiej sukience, umieszczona na tle inskrypcji. W tym przypadku mamy do czynienia z artystą o mniejszych umiejętnościach, gdyż twarz dziecka jest schematyczna, bez wyrazu"- wyjaśnia Ewa Chmielewska, historyk sztuki. W tym samym kościele znajduje się także nagrobek Kaspra Błędowskiego, zmarłego w 1577 r., wyrzeźbionego w pełnej, stojącej postaci, w zbroi. Rycerza w zbroi uwieczniono także na nagrobku starosty sławkowskiego Sebastiana Nyskowskiego, zmarłego w 1603 r., w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Sławkowie. W tym przypadku widzimy leżącą postać śpiącego rycerza, z ręką pod głową i herbem zmarłego. Postaci śpiących małżonków - Anny i Mikołaja Padniewskich, zmarłych w 1601 r., upamiętnione są w kościele św. Jana Chrzciciela w Pilicy. Mężczyzna odziany jest w zbroję, a kobieta we wzorzystą suknię.
"Licznie reprezentowane są epitafia mieszczańskie z płaskorzeźbą ukrzyżowania na tle Jerozolimy, z klęczącą po bokach rodziną, z tablicą inskrypcyjną ujętą w ozdobione obramowanie. Do tego typu epitafiów należy płyta Frederyka Paczka, umieszczona na zewnętrznej ścianie kościoła św. Stanisława BM w Czeladzi, Adama i Ewy Berneków, zmarłych w 1606 r. czy Anny i Hieronima Spineków, zmarłych w 1602 r. - oba w kościele św. Andrzeja w Olkuszu"- wylicza Chmielewska.
Innym typem epitafijnym były tablice inskrypcyjne wzbogacone pewnymi elementami dekoracyjnymi np. Macieja Słowaka, z płaskorzeźbą dziecka u nasady i malowanym wizerunkiem Boga Ojca w zwieńczeniu z olkuskiej fary. Kolejny typ pomnika to drewniane epitafium z malowanym obrazem np. Anny Zalasowiczowej w kościele św. Bartłomieja w Jerzmanowicach czy ks. Zawalskiego z ukrzyżowaniem i portretem zmarłego, w kościele Matki Bożej Częstochowskiej w Rodakach. Duża grupa zachowanych nagrobków to pomniki z czarnego dębnickiego marmuru, z malowanym na blasze portretem zmarłego.
Od XIX w. epitafia ograniczyły się do tablic inskrypcyjnych. Takich tablic zachowało się dość dużo. Warte wspomnienia ze względu na wartość artystyczna są dwa z kościoła Trójcy Świętej w Będzinie - Marianny z Lisickich Wilczyńskiej, zmarłej w 1843 r., z klepsydrą i skrzydłem nietoperza oraz Marianny z Giedzińskich Gogolewskiej, zmarłej w 1817 r., z herbem Prawdzic.
Obecnie w nowych świątyniach epitafia czy tablice nagrobne pojawiają się bardzo rzadko. I nie wiadomo, czy wynika to z braku wiedzy, iż taką formę pamięci można wybrać, czy z braku potrzeby.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2002-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Święty Biskup w obronie wiary

Bp Józef Sebastian Pelczar

Zbiory rodzinne

Bp Józef Sebastian Pelczar

Wśród różnorodnych zajęć bp. Józefa Sebastiana Pelczara ważne miejsce zajmowała troska o umocnienie wiary wśród ludu.

Więcej ...

Rozważania bp. Andrzeja Przybylskiego: całe nasze życie, to historia relacji z Bogiem

2025-01-17 16:30

Karol Porwich/Niedziela

Każda niedziela, każda niedzielna Eucharystia niesie ze sobą przygotowany przez Kościół do rozważań fragment Pisma Świętego – odpowiednio dobrane czytania ze Starego i Nowego Testamentu. Teksty czytań na kolejne niedziele w rozmowie z Aleksandrą Mieczyńską rozważa bp Andrzej Przybylski.

Więcej ...

Kaplica więzienna znakiem nadziei

2025-01-19 13:53
Bp Jacek Kiciński wprowadził do więziennej kaplicy Najświętszy Sakrament i pobłogosławił ją.

Archiwum prywatne

Bp Jacek Kiciński wprowadził do więziennej kaplicy Najświętszy Sakrament i pobłogosławił ją.

– Dla Boga nie ma ludzi przekreślonych. Dla Niego jesteś kimś ważnym, ukochanym. On potrzebuje ciebie – mówił w areszcie śledczym bp Jacek Kiciński.

Więcej ...
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najpopularniejsze

Profanacja w Tychach. Opiłowane ręce Jezusa i belka...

Kościół

Profanacja w Tychach. Opiłowane ręce Jezusa i belka...

Panie spraw, abym przyjmował Twoją łaskę i czynił moje...

Wiara

Panie spraw, abym przyjmował Twoją łaskę i czynił moje...

Uczyńcie wszystko, cokolwiek wam powie

Wiara

Uczyńcie wszystko, cokolwiek wam powie

Zmarł ks. Piotr Nowosielski

Niedziela Legnicka

Zmarł ks. Piotr Nowosielski

Pożary w Los Angeles: Nienaruszona figura Matki Bożej...

Wiara

Pożary w Los Angeles: Nienaruszona figura Matki Bożej...

Przerażające. Rewia drag queens w ramach 33. finału WOŚP

Wiadomości

Przerażające. Rewia drag queens w ramach 33. finału WOŚP

Nowacka zdecydowała! Jedna godzina tygodniowo religii

Wiadomości

Nowacka zdecydowała! Jedna godzina tygodniowo religii

Przeor: Prosimy o uszanowanie niepolitycznego i duchowego...

Kościół

Przeor: Prosimy o uszanowanie niepolitycznego i duchowego...

Wiadomości

"Satanistyczna biskupka" jako jedna z postaci spektaklu....