Pielgrzymi chętnie odwiedzają Grotę Narodzenia Jezusa w Betlejem, oddają cześć Dzieciątku w cudownych figurach: w Jodłowej, w Krakowie czy w Pradze. Nieliczni jednak wiedzą, że istnieje relikwiarz Żłóbka, który znajduje się w pierwszym sanktuarium maryjnym zachodniego chrześcijaństwa i największej świątyni maryjnej w Rzymie: Bazylice Santa Maria Maggiore.

Przepowiednia Sybilli na Kapitolu

Niewiarygodne wprost jest, że pierwszy ołtarz ofiarny ku czci Boga Pierworodnego, z napisem „Haec est ara primogeniti Dei”, został wzniesiony w Rzymie w I wieku przed narodzeniem Chrystusa! Legenda głosi, że cesarzowi Augustowi w świątyni Junony (bogini należała do Trójcy Kapitolińskiej, razem z Jowiszem i Minerwą) ukazała się Niewiasta z Dzieciątkiem. Jednocześnie cesarz usłyszał głos: „To jest Dziewica, która pocznie ze swojego łona zbawcę świata - to jest ołtarz Syna Bożego”.
Inne źródła podają, że to Sybilla Tyburtyńska przepowiedziała cesarzowi Augustowi narodziny Jezusa. Ważny pozostaje fakt, że na pamiątkę owego wydarzenia cesarz ufundował Ara Coeli - Ołtarz Niebios. Dziś na miejscu kultu Junony, na Kapitolu, stoi kościół Santa Maria in Aracoeli. Można jeszcze wspomnieć, że Kapitol swoją nazwę wywodzi od czaszki ludzkiej („caput” - głowa), odkrytej przy fundamentach.
Warto pokonać 124 strome stopnie i nawiedzić świątynię, która słynie z figurki Santissimo Bambino - Dzieciątka Jezus z XVI wieku. Jak głosi tradycja, figurkę wykonano z drewna oliwnego z ogrodu Getsemani (dzisiaj, niestety, pielgrzymi zobaczą kopię, gdyż oryginalna figurka została skradziona). Tradycyjnie w okresie od Bożego Narodzenia do Trzech Króli w kaplicy Żłóbka Pańskiego urządzane były jasełka.
Dla Polaków Kapitol jest ważny, gdyż tutaj w okresie wojen napoleońskich gen. Jan Henryk Dąbrowski otrzymał od władz Republiki Rzymskiej szablę Jana III Sobieskiego.

Relikwie kolebki Pana na wzgórzu Eskwilin

Pochylając się w adoracji nad Żłóbkiem, warto pamiętać, że kult relikwii Żłóbka Betlejemskiego pochodzi z VII wieku. Relikwie te nazywane były „Presepe” lub „Cunabulum Domini” (Żłóbek lub Kolebka Pana).
Kołyska Jezusa czczona była już w Palestynie. W 642 r. papieżem został pochodzący z Palestyny Teodor i to jemu św. Sofroniusz, biskup Jerozolimy, ofiarował relikwie Kołyski, przechowywane w Betlejem. W 642 r. Żłóbek Betlejemski z polecenia św. Heleny Cesarzowej został pokryty srebrnymi blachami.
Po przywiezieniu relikwii Żłóbka do Rzymu papież przekazał je Bazylice Matki Bożej Większej, która nosiła wówczas nazwę Matki Bożej ad Presepe - od Żłóbka. Do dzisiaj Bazylika Santa Maria Maggiore (jedna z czterech bazylik papieskich Rzymu, dawniej zwanych patriarchalnymi) nazywana jest często Bazyliką Matki Bożej przy Żłóbku.
historia relikwii Żłóbka otoczona jest wieloma niewyjaśnionymi tajemnicami. Początkowo znajdowały się w ołowianej skrzynce, później w srebrnej, ozdobionej płaskorzeźbami. Przez 1369 lat do dziś Żłóbek otaczany był żywym kultem i czcią wiernych.
Relikwie Żłóbka Jezusa - Sacra Culla, czyli Święta Kołyska (relikwiarz wykonał L. Valadier), to pięć deszczułek pochodzących prawdopodobnie (zależy to od źródła informacji) z drewna klonowego lub sykomorowego (figi morwowej). Większe z nich, na 90 cm długie i 10 cm szerokie, są ze sobą połączone. W latach 1848-49 relikwiarz zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach.
Przy bazylice istniało dawniej oratorium z betlejemską grotą, z kawałkami skał przywiezionych z miejsca narodzenia Chrystusa - dlatego zwana była ona często Rzymskim Betlejem.
Naprzeciwko relikwii Żłóbka znajduje się statua św. Piusa IX. Ołtarz główny bazyliki (nad Żłóbkiem) mieści sarkofag z relikwiami św. Mateusza Ewangelisty i innych męczenników.

Matka Boża Śnieżna

Jest piękna legenda, opowiadająca o tym, że Maryja przyśniła się jednocześnie papieżowi Liberiuszowi i rzymskiemu patrycjuszowi Janowi i zapowiedziała, że ześle śnieg w miejscu, gdzie zapragnęła mieć świątynię. Śnieg spadł w środku lata i w tym miejscu powstał kościół, poświęcony w 352 r. przez papieża Liberiusza (od jego imienia nazywano bazylikę liberiańską). Na pamiątkę legendy co roku 5 sierpnia z kopuły bazyliki sypie się na wiernych białe płatki róż.
Ciekawostką jest, że renesansowy sufit bazyliki, zaprojektowany przez Giuliano da Sangallo, ozdobiono złotem przywiezionym przez Krzysztofa Kolumba. Wzdłuż ścian nawy głównej, powyżej kolumn, znajdują się mozaiki z V wieku, obrazujące sceny ze Starego Testamentu.

Polskie akcenty

W ciągu roku często słychać słowa polskich kolęd, śpiewane przez pielgrzymów z Polski. Ale nie tylko Żłóbek przyciąga Polaków do bazyliki. Warto wejść do zakrystii, gdzie na ścianach i sklepieniu widnieją liczne freski. Wśród nich znajduje się obraz przedstawiający m.in. … zamek w Malborku.
Na prawo od ołtarza głównego, wśród płaskorzeźb zdobiących nagrobek Sykstusa V widnieje scena ukazująca pojednanie między Zygmuntem III a arcyksięciem Maksymilianem, do którego przyczynił się legat papieski kard. Hipolit Aldobrandini (późniejszy papież Klemens VIII). Osoby biorące udział w tej scenie nie wykazują podobieństwa do postaci historycznych (wyjątkiem jest legat papieski), a samą scenerię rzeźbiarz umiejscowił w Rzymie, na tle Bazyliki św. Jana na Lateranie. W prawym górnym rogu uważne oko dostrzeże kanonizację Jacka Odrowąża, dłuta Valsoldo.
Nie można pominąć również kaplicy Pawłowej (nazwanej tak od pontyfikatu Pawła V) albo Borghese (od rodowego nazwiska papieża). Znajdują się w niej nagrobki Pawła V i Klemensa VIII. Polskim akcentem jest fresk ze św. Kingą, umiejscowiony nad nagrobkiem Klemensa VIII.

Święci od Dzieciątka Jezus

Dla św. Kajetana z Thieny kaplica Żłóbka z Bazyliki Santa Maria Maggiore była ulubionym miejscem modlitwy, tam odprawił swoją Mszę św. prymicyjną. Pewnego dnia podczas ekstatycznej modlitwy doznał objawienia Matki Bożej, która złożyła w jego ręce Dzieciątko. Dla upamiętnienia tej postaci w starej kaplicy Relikwiarza znajdowała się figura św. Kajetana, dłuta Berniniego.
Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych podaje liczbę 40 świętych i błogosławionych, których atrybutem jest Dzieciątko Jezus. Wśród nich są m.in.: św. Teresa od Dzieciątka Jezus, św. Antoni, św. Józef, św. Krzysztof…
Jedynie św. Ewaryst jako swój atrybut posiada żłóbek. Był on czwartym następcą św. Piotra. Jego atrybut odnosi się do miejsca urodzenia w pobliżu Betlejem i przypomina najważniejsze wydarzenie, jakie odbyło się w jego miejscowości.
Wpatrując się w relikwie Żłóbka, przenieśmy się do dalekiego Betlejem i kontemplujmy w ubogim żłobie „droższy widok niż ma niebo w maleńkiej Osobie”.