Reklama

Unikatowe freski w działoszyckim prezbiterium

Niedziela kielecka 7/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Pierwszą wzmiankę o Działoszycach spotkać można już w 1220 r. Przez długie wieki była to niewielka osada. W dokumentach XIV wieku opisywana jest jako wieś zabudowana chatami należącymi do straży leśnej, która utrzymywana była przez króla dla celów związanych z częstymi łowami w tym rejonie oraz dla nadzoru nad lasami królewskimi.
6 sierpnia 1409 r. w Malborku wypowiedziano wojnę Królestwu Polskiemu. Król Władysław Jagiełło przebywał wówczas w Nowym Korczynie. Dzięki usilnym staraniom właściciela osady Działoszyce - Michała Bogumiłłowa, który był Litwinem przybyłym z drużyną Władysława Jagiełły z Czyżowa herbu Półkozic, król Władysław Jagiełło aktem z 23 sierpnia 1409 r. wydanym w Nowym Korczynie, osadę Działoszyce podniósł do rangi miasta na prawie magdeburskim.
W krótkim czasie Działoszyce zaczęły szybko się rozwijać. Poważny wpływ na wzrost liczby mieszkańców, jak też i rozwój miasta mieli przede wszystkim Żydzi, którzy licznie do Działoszyc przybyli już w XV wieku. Tak więc mieszkańcy Działoszyc pod względem wyznaniowym nie byli jednolitą grupą. Znaczną przewagę wśród mieszkańców mieli Żydzi, których wyłącznym źródłem utrzymania był handel, katolików zaś rolnictwo i rzemiosło.
Z latami, w coraz ludniejszej i obszerniejszej miejscowości Działoszyce staraniem i z fundacji biskupa krakowskiego Iwo Odrowąża wystawiono kościół pod wezwaniem św. Floriana. Kościół został zbudowany na wzgórzu z kamienia ciosowego w kształcie prostokąta, bez zakrystii i przedsionka z jednym tylko wejściem od strony zachodniej. Sklepienie stanowił sufit z desek. Taki stan kościoła utrzymał się aż do 1413 r. Wówczas to mury kościoła obniżono, zakładając nowe sklepienie. Od strony północnej zaś dobudowano zakrystię. Jednonawowy kościół był wielokrotnie przebudowany (1618, 1637 i 1663). Dobudowano wówczas do kościoła dwie kaplice. Pierwsza z nich - kwadratowa, od północy, pod wezwaniem św. Anny została wzniesiona w 1637 r., druga zaś na kształt ośmiokąta została zbudowana w 1663 r. W 1864 r. kościół przedłużono i dostawiono wieżę zachodnią z fundacji ks. Winczakiewicza (1897). Sklepienie prezbiterium przybrało wówczas charakter krzyżowy i było ozdobione licznymi freskami w stylu barokowym.
W 1980 r. pod przemalowaniem na ścianach prezbiterium odnaleziono cenne malowidła barokowe i renesansowe, a pod nimi gotyckie. Na stronie północnej prezbiterium piękne malowidła renesansowe przedstawiają dużą kompozycję Pokłon Trzech Króli. Niestety, malowidła na ścianie północnej prezbiterium nie zachowały się w całości. W górnej części zostały zniszczone przez obniżenie sklepienia i dostawienie pilastrów. Warto zauważyć, że całość akcji wspomnianych fresków dzieje się we wnętrzach budynków. Przez ten zabieg malarz usiłował stworzyć kompozycję przez przedstawienie żeber sklepieniowych, zworników, mensy ołtarzowej z pacyfikałem. W celu urozmaicenia kolorystyki fresku malarz różnicował kolorystycznie stroje i twarze poszczególnych postaci. Widoczne okna pomieszczenia, pogrubione z jednej strony czernią konturu podkreślają głębię i plastykę obrazu.
Na ścianie północnej prezbiterium znajduje się również malowidło gotyckie. Stanowi ilustrację Credo. Dwunastokwaterowa kompozycja została utworzona z prostokątnych pól ujętych w proste ramy i podzielona na trzy poziomy, po cztery pola w każdym poziomie. Otaczająca je wstęga zwiera tekst Credo, który przedstawiony jest w obrazach we wspomnianych dwunastu kwaterach. Dominuje tu wielofigurowa kompozycja z postaciami dużych rozmiarów. Pojawiają się próby przestrzennego ujęcia wydarzeń biblijnych z Credo przy umieszczeniu ich we wnętrzach kwatery, np. Zesłanie Ducha Świętego, Grzechów Odpuszczenie.
Twórca działoszyckich fresków wzorując się na Symbolum Apostolorum monachijskim w lewym i prawym dolnym rogu usytuował postacie proroków i apostołów pod arkadami. Natomiast z wiedeńskiego wydania przejął typ architektury sakralnej oraz kolistej kompozycji Ciała Zmartwychwstanie. W centrum kompozycji - kościół. Poniżej cmentarz kościelny. Po prawej stronie - postać unoszona w kierunku nieba.
Kompozycja ostatniej kwatery Żywot wieczny zbliżona jest do pierwowzoru graficznego z Heidelbergu w Niemczech. Kompozycja jest ujęta w niewspółcentryczne okręgi, symbole nieba. Chrystus jest usytuowany po prawej stronie Matki Bożej. Ma podniesioną ku górze dłoń, jakby w geście błogosławieństwa.
Sposób malowania twarzy, ich deformacja, skrócenie postaci, posługiwanie się ornamentem wykazują również analogię z freskami w Łanach Wielkich, które są datowane na lata 1470-1480. Malowane elementy fresków w prezbiterium kościoła w Działoszycach są jednak bardziej rozbudowane. Twórca tych malowideł dokładnie skopiował ich graficzny pierwowzór, powtarzając kompozycję. Postaciom nadał jednak inny wyraz. Ich specyficzna prostota wskazuje, że pochodzą one z drugiej połowy XV wieku.
Malowidła, mimo uszkodzeń mechanicznych, są czytelne. Do czasu odkrycia renesansowego i gotyckiego malowidła w Działoszycach, ta forma prezentacji Credo w Polsce nie była znana. Malarskie przedstawienie Credo jest rzadkością, a w Polsce nie było znane. Celem tych malowideł było przybliżanie wiernym prawd wiary (credo). Bardzo oszczędna kompozycja ograniczająca liczbę postaci i motywów, z akcentem malarskim położonym na najważniejszych osobach i wydarzeniach, przekazywała prawdy wiary w sposób zrozumiały i przystępny. Są przykładem posługiwania się księgami obrazowymi, jako skutecznym wzorem i sposobem nauczania wiernych prawd wiary.
W dziedzinie artyzmu i wartości historycznej mamy do czynienia z wyjątkowo cennymi freskami gotyckimi w Polsce. Wypada się cieszyć, że na terenie naszej diecezji są tak cenne dzieła sztuki malarskiej. Dzięki tym wyjątkowym historycznie freskom prezbiterium kościoła w Działoszycach nie tylko jest piękne i podziwiane przez znawców sztuki. Głębia i piękno obrazu przedstawiającego prawdy wiary, przez wieki pomagały ludziom modlić się do Boga. One pomagają i dzisiaj, czyniąc naszą religijność bardziej żywą i dynamiczną.
Przy tej okazji warto uświadomić sobie to, że "cudze chwalicie, swego nie znacie". Wizyta w kościele parafialnym w Działoszycach może nie tylko służyć dla zwiedzania i podziwiania piękna wspomnianych fresków, ale może doprowadzić do wiary w Boga, który objawia swe piękno w świecie, w człowieku i dziełach jego rąk.

(Strona internetowa: www.dzialoszyce.prv.pl)

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2003-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Zmarł ks. Zbigniew Sobolewski - dyr. Dzieła Pomocy "Ad Gentes" i wieloletni sekretarz Caritas Polska

2025-01-29 14:47
Ks. Zbigniew Sobolewski

diecezja siedlecka

Ks. Zbigniew Sobolewski

W środę, w wieku 62, lat zmarł ks. Zbigniew Sobolewski - dyrektor Dzieła Pomocy "Ad Gentes”; wieloletni sekretarz Caritas Polska, odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Złotym Krzyżem Zasługi. Pogrzeb odbędzie się 3 lutego w katedrze siedleckiej - poinformowała komisja KEP ds. misji.

Więcej ...

Franciszek: prośmy o łaskę przyjmowania Chrystusa

2025-01-29 10:19

PAP/EPA/MAURIZIO BRAMBATTI

„Prośmy Pana… byśmy więcej słuchali niż mówili, byśmy śnili Boże sny i przyjmowali z odpowiedzialnością Chrystusa, który od momentu chrztu, żyje i wzrasta w naszym życiu” - zachęcił Franciszek podczas dzisiejszej audiencji ogólnej. Kontynuując cykl katechez jubileuszowych o Jezusie Chrystusie naszej nadziei papież mówił dziś o zwiastowaniu św. Józefowi jego misji.

Więcej ...

Bp Pindel do samorządowców: macie szczególną odpowiedzialność za słuchanie i realizowanie Bożego słowa

2025-01-30 08:47
Spotkanie opłatkowe z parlamentarzystami i samorządowcami

diecezja bielsko-żywiecka

Spotkanie opłatkowe z parlamentarzystami i samorządowcami

O tym, że samorządowcy i parlamentarzyści - jako osoby publiczne - mają szczególną odpowiedzialność za słuchanie i realizowanie Bożego słowa w społeczeństwie, przypomniał bp Roman Pindel podczas dorocznego spotkania opłatkowego z parlamentarzystami i samorządowcami. Hierarcha wezwał ich do wierności wartościom chrześcijańskim, do kierowania się sumieniem i do nieulegania ideologiom, które odrywają człowieka od Boga.

Więcej ...
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najpopularniejsze

Proroctwa bł. Bronisława Markiewicza dotyczące Polaków

Wiara

Proroctwa bł. Bronisława Markiewicza dotyczące Polaków

Jest petycja o dymisję Nowackiej. To pokłosie jej słów...

Wiadomości

Jest petycja o dymisję Nowackiej. To pokłosie jej słów...

Zmarł ks. Zbigniew Sobolewski - dyr. Dzieła Pomocy

Kościół

Zmarł ks. Zbigniew Sobolewski - dyr. Dzieła Pomocy "Ad...

Aby Słowo Boże mogło w nas wzrastać, potrzeba...

Wiara

Aby Słowo Boże mogło w nas wzrastać, potrzeba...

Kielecka Kuria zgłosiła do prokuratury możliwość...

Niedziela Kielecka

Kielecka Kuria zgłosiła do prokuratury możliwość...

Trzeba prosić Boga o dobre oczy, aby widzieć i docenić...

Wiara

Trzeba prosić Boga o dobre oczy, aby widzieć i docenić...

Kanclerz Uniwersytetu Szczecińskiego przyznał, że są...

Wiadomości

Kanclerz Uniwersytetu Szczecińskiego przyznał, że są...

Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej promuje deprawację i...

Wiadomości

Warszawa: Muzeum Sztuki Nowoczesnej promuje deprawację i...

Katolicy i Orkiestra

Kościół

Katolicy i Orkiestra