Żyjemy w czasach, gdy wielu Polakom pogoń za materialnymi dobrami doczesnymi przesłania wartości duchowe. Coraz mniej w szkołach, a szczególnie na studiach nakłania się do poznawania dziejów ojczystych. Wielonakładowe kolorowe pisma, szczególnie te adresowane do kobiet, młodzieży, wydawane na świetnym papierze, doskonałe pod względem technicznym, zajmują się wszystkim, tylko nie naszą, jakże bogatą, polską historią. Podobnie w telewizji publicznej mówi się o tym bardzo rzadko (w telewizji komercyjnej właściwie wcale). Gdzie się podziały szkolne programy historyczne w Telewizji Polskiej? Tylko czasami w publikatorach docierających do masowego odbiorcy (pomijam tu prasę katolicką oraz niskonakładową prasę patriotyczną, prawicową i media mniejszości narodowych), gdzieniegdzie można usłyszeć, przeczytać o jakiejś rocznicy, o jakimś wydarzeniu z przeszłości lub o historycznej postaci. A jeśli się już coś takiego ukaże, to treść jest przeważnie tak przedstawiana, by czytelnik z jej lektury, broń Boże, nie wyniósł zbyt wiele dumy narodowej. Społeczeństwo polskie jest karmione mało znaczącą papką informacyjną przepełnioną treściami z dziedziny przemocy, seksu, mordu, sensacji. Niektóre zaś rozpętane kampanie noszą znamiona nienawiści, raniąc uczucia nie tylko ludzi wierzących, ale godząc w polskość i patriotyzm Polaków.
Dlatego też należy przyjąć z radością inicjatywę bielskiego oddziału Związku Piłsudczyków (Bielski Oddział Związku Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej jest znany z całego szeregu inicjatyw m.in. w budowie pomników i tablic pamiątkowych. Wcześniej nosił nazwę: Towarzystwo Pamięci Józefa Piłsudskiego), który jesienią tego roku zainicjował z własnych skromnych funduszy organizację szkolnych wycieczek autokarowych "Szlakami Pamięci Narodowej". Pomysłodawcami byli członkowie Związku: Józef Łagoda, Ignacy Grzybowski i niżej podpisany. Ten ostatni był również przewodnikiem na trasie, nie biorąc z tego tytułu żadnego wynagrodzenia. Przedsięwzięcie tym bardziej cenne, iż dotyczy miejsc najbliższych, położonych na terenie miasta, gminy i powiatu, które przecież należy poznać najpierw, zanim zacznie się wyjeżdżać na dalsze trasy turystyczne w Polskę, czy za granicę.
Jako pierwsza zaszczytu odwiedzenia miejsc związanych z ważnymi wydarzeniami historycznymi na terenie powiatu bielskiego doznała grupa harcerzy z 50 DH im. Szarych Szeregów i 52 DH im. Tadeusza Zawadzkiego ze Szkoły Podstawowej nr 5 z Bielska Podlaskiego pod opieką i komendą przewodników harcerskich - nauczycieli tejże szkoły: Zofii Wypychowskiej, Małgorzaty Filim i harcmistrza Marka Boratyńskiego.
Około 50 zuchów i harcerzy w październikową sobotę, przy jesiennej pogodzie, odwiedziło następujące miejsca i pomniki:
1. Rajsk, gdzie w miejscu mogiły zamordowanych 149 mieszkańców znajduje się pomnik zbudowany w końcu lat 60. XX w. na pamiątkę pacyfikacji wsi dokonanej przez Niemców 16 czerwca 1942 r. Po zapaleniu zniczy, na propozycję sołtysa i p. Szumskiej, którzy specjalnie spotkali się z nami i opowiedzieli o tych wydarzeniach, cała grupa zwiedziła miejscową Izbę Pamięci Narodowej w Wiejskim Domu Kultury;
2 - 3. Strablę i Mulawicze, które to miejscowości związane są z martyrologią powstania styczniowego. Po drodze zwrócono uwagę na tzw. Biały i Czarny Krzyż, a następnie zapalono znicze i złożono kwiaty przy Mogile - Pomniku Powstańców Styczniowych, który został wybudowany w 1996 r. z inicjatywy bielskiego oddziału Związku Piłsudczyków RP;
4. Wyszki, gdzie w miejscowej, niedawno zbudowanej szkole znajduje się Izba Pamięci Narodowej przeniesiona ze zlikwidowanej szkoły podstawowej w Mierzwinie. Tu o przebiegu bitwy wrześniowej pięknie opowiedziała nam kustosz muzeum, nauczycielka historii, mgr Bożena Pierzchało;
5. Olszewo z monumentalnym pomnikiem wybudowanym w 1979 r. na pamiątkę boju stoczonego z Niemcami przez Suwalską Brygadę Kawalerii w nocy z 13/14 września 1939 r.;
6. Brańsk z pomnikami: Konstytucji 3 Maja i 500-lecia nadania praw miejskich. Szczególnie w pamięci obecnych zapisały się dzieje tutejszego kościoła, którego losy jakże są związane z historią tego fragmentu podlaskiej ziemi. Tu, pod przewodnictwem dziekana brańskiego, ks. prał. mjr. Romana Wodyńskiego cała grupa pomodliła się w intencji obrońców naszej Ojczyzny, zwiedziła wspaniale położoną w pobliżu Nurca odnowioną świątynię, zwracając szczególną uwagę na umieszczone w kruchcie tablice pamiątkowe. Nie wystarczyło już, niestety, czasu na zwiedzenie średniowiecznego grodziska;
7. Brzeźnicę, gdzie tutejsze Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej zbudowało w 1930 r. pomnik na mogile nieznanego bohatera wojny z bolszewikami w 1920 r. I tu był z nami ks. R. Wodyński, który w krótkiej pogawędce opowiedział o regionalnych dziejach tamtych czasów;
8. Kiersnowo z ogromnym głazem, na którym umieszczono tablicę pamiątkową poświęconą bohaterowi Polski Podziemnej, mjr. Zygmuntowi Szendzielarzowi, legendarnemu "Łupaszce". Fundator tego pomnika, odsłoniętego i poświęconego uroczyście 26 września 1999 r., ponad 80-letni Marian Kiersnowski przybliżył nam nieco dzieje miejscowych walk partyzanckich oraz osobę niezwyciężonego dowódcy V i VI Brygady Wileńskiej, który w latach 1945-47 ukrywał się w jego gospodarstwie;
9. Bodaki - pomnik postawiony dla upamiętnienia bitwy żołnierzy NSZ i AK z NKWD i UB;
10. Andryjanki z dwoma pomnikami zbudowanymi na cześć powstańców styczniowych. Jeden z nich, stojący przy szosie do Siemiatycz powstał staraniem Związku Piłsudczyków (TPJP) w 1997 r. Drugi natomiast, stojący przy skrzyżowaniu drogi do Wygonowa, zbudowano z fundacji młodzieży Koła Teatralnego w Lubiejkach w 1926 r. Niestety, jego obecny, fatalny stan zrobił na nas smutne wrażenie. Mamy nadzieję, że władze gminy Boćki zainteresują się tym zabytkowym, jakże rzadkim obiektem i jak najszybciej przystąpią do jego kapitalnego remontu;
11. Las Pilicki - miejsce masowych hitlerowskich egzekucji ludności powiatu bielskiego w latach 1941-1944. W tym miejscu 15 lipca 1943 r., razem z innymi rodzinami z Bielska Podlaskiego, męczeńską śmierć ponieśli trzej księża, w tym bł. ks. Antoni Beszta-Borowski. Tu także, jak i w poprzednich miejscach, złożono kwiaty i zapalono znicze.
Przedostatnim punktem niecodziennego zwiedzania był udział całej grupy w okolicznościowym ognisku, które wspaniale przygotowało bielskie nadleśnictwo. Zgłodniali i nieco zmęczeni uczestnicy z apetytem konsumowali kiełbaski ufundowane przez Przewodniczącego Rady Rodziców Zdzisława Tworkowskiego i Związek Piłsudczyków, a następnie z harcerskiego kręgu rozległy się dźwięki patriotycznych wierszy i melodii, które łączyły się poprzez dym trzaskającego ogniska z dostojnym, tajemniczym poszumem lasu...
Na zakończenie, przed Pomnikiem Pamięci Narodowej na Cmentarzu Wojennym w Bielsku Podlaskim, odbył się krótki konkurs wiedzy o odwiedzanych miejscach pamięci narodowej. Skromne, ale oryginalne nagrody ufundował Przewodnik. Następnie członkowie Zarządu Związku Piłsudczyków RP I. Grzybowski i J. Łagoda rozdali wszystkim uczestnikom folder przygotowany przez niżej podpisanego, którego treść pozwoliła utrwalić zdobyte wiadomości o regionalnych dziejach i bohaterskich czynach Polaków, którzy w obronie Wiary i Ojczyzny oddali to, co mieli najcenniejszego: swoje życie.
Myślę, że wszyscy z pożytkiem spędzili ten dzień, zapisując w swej pamięci doznane wrażenia na długie lata. I chyba dowodem na taką pozytywną ocenę jest pięknie wykonane podziękowanie, jakie Związkowi Piłsudczyków złożyli w kilka dni potem zuchy, harcerze i instruktorzy oraz kierownictwo Szkoły Podstawowej nr 5 w osobie dyrektor, Krystyny Zajko. W części wstępnej podziękowania czytamy: "Poznanie miejsc związanych z ważnymi wydarzeniami historycznymi, uświęconych polską krwią żołnierską lub zamordowanych mieszkańców pozostanie na długo w pamięci tego młodego pokolenia. Przyczyni się do aktywnego uczestnictwa zuchów i harcerzy w uroczystościach patriotycznych i trwałego upamiętniania tych wydarzeń i postaci z nimi związanych". W holu budynku szkoły urządzono wystawę zdjęć z wycieczki, wykonanych przez uczennicę kl. VI a dh. Agatę Sienkiewicz. Również rodzice w późniejszych rozmowach relacjonowali, że ich pociechy były zadowolone i cieszyły się z poznawania, właśnie w takiej formie, dziejów ojczystych i dumnej przeszłości naszych Przodków. Relacje uczestników wycieczki spowodowały, że niektórzy dziadkowie i babcie przy spotkaniach rodzinnych opowiadali zaciekawionym wnukom o swoich przeżyciach z czasów wojny.
Mam nadzieję, że przytoczony w tym zwięzłym opisie przebieg imprezy będzie inspiracją do organizacji całego cyklu wycieczek o podobnym charakterze w najbliższej przyszłości. Być może, że stanie się też dla innych nauczycieli i pasjonatów badania dziejów Podlasia swoistym zaczynem działań "ku pokrzepieniu serc i umysłów" współczesnego pokolenia młodzieży i innych osób, które w pędzie do Unii Europejskiej zapominają o polskiej tożsamości. W każdej gminie znajdą się podobne miejsca pamięci narodowej i tylko od dobrej woli miejscowych szkół i władz zależy ich poznawanie przez młodzież, której wychowywanie w duchu patriotycznym jest szczególnie ważne.