Reklama

Niedziela Kielecka

Strażackie dziedzictwo w Działoszycach

Historyczne zdjęcie z początków działoszyckiej straży

Arch. A Kołpak

Historyczne zdjęcie z początków działoszyckiej straży

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nie ma chyba w diecezji kieleckiej parafii czy gminy, w której zabrakłoby strażaków. Druhowie strażacy są wierni swej misji – ratowania życia i mienia ludzkiego zagrożonego pożarem czy inną klęską, mają swoje tradycje, swój charyzmat i patrona – św. Floriana, którego czczą 4 maja. Wiele strażackich jednostek sięga swą historią w czasy odzyskanej niepodległości lub wcześniej. Tak jest w Działoszycach, gdzie straż pożarna powstała w 1908 roku.

Rodzinna tradycja

Andrzej Kołpak, emerytowany nauczyciel z Działoszyc, tradycje strażackie ma, rzecz można, we krwi, gdyż strażakami byli zarówno jego dziadek, jak i ojciec. – Mój ojciec Jan był wieloletnim prezesem OSP w Działoszycach, strażakiem był brat, zapisałem się i ja, miałem bodaj 16 lat – wspomina. – Jeździło się do pożarów przeważnie w nocy, zabudowa była w dużym stopniu drewniana, pokrycie strzechami i zagęszczenie budynków powodowały błyskawiczne rozprzestrzenianie się ognia. Nieraz jeździło się noc w noc, a rano trzeba było wstać do pracy – wspomina Andrzej Kołpak. Tradycje strażackie zapoczątkował w rodzinie dziadek – Stanisław Kołpak. I strażackie, i pedagogiczne, bo dziadek był kierownikiem szkoły w Działoszycach, podobnie jak jego wnuk. – Po studiach wróciłem do Działoszyc, uczyłem matematyki, fizyki, informatyki w Zespole Szkół w Działoszycach, no i byłem w straży – opowiada.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Patronem strażaków jest św. Florian i jak Polska długa i szeroka, strażacy mają 4 maja swoje święto, zawsze z Mszą świętą. Tak jest i w Działoszycach. Pierwszy kościół działoszycki, fundowany w 1220 r. przez bp. Iwo Odrowąża nosił wezwanie św. Floriana.

Św. Florian od strażaków

Św. Florian – żołnierz i męczennik, jest czczony jako patron podczas klęsk pożaru, powodzi i sztormów oraz patron strażaków. Kult w Polsce sięga genezą w XVI wiek, kiedy pożar strawił krakowski Kleparz. Ocalała jedynie wystawiona na Kleparzu okazała świątynia, właśnie z relikwiami św. Floriana. Florian z Lauriacum urodził się ok. 250 roku w Zeiselmauer (Dolna Austria). W młodym wieku został dowódcą wojsk rzymskich, stacjonujących w Mantem, w pobliżu Krems (obecnie w północno-wschodniej Austrii). Był chrześcijaninem. Podczas prześladowania chrześcijan przez Dioklecjana został aresztowany wraz z 40 żołnierzami i przymuszony do złożenia ofiary pogańskim bóstwom. Był torturowany – biczowany, kaleczony żelaznymi hakami. Ostatecznie uwiązano kamień u jego szyi i zatopiono go w rzece Enns. Miało się to stać 4 maja 304 r.

Nad jego grobem wystawiono z czasem klasztor i kościół benedyktynów, objęty potem przez kanoników laterańskich. Do dziś St. Florian jest ośrodkiem życia religijnego w Górnej Austrii. Św. Florian jest patronem archidiecezji wiedeńskiej.

W roku 1184 na prośbę księcia Kazimierza Sprawiedliwego, syna Bolesława Krzywoustego, Kraków otrzymał relikwie św. Floriana. W delegacji odbierającej relikwie miał się znajdować także bł. Wincenty Kadłubek.

Zawsze warta przy Grobie Chrystusa

Reklama

Święto patronalne oraz inne strażackie święta w Działoszycach ilustrują czarno-białe fotografie, których Andrzej Kołpak ma piękną, starannie zdygitalizowaną kolekcję: strażacy podczas akcji, uroczystości państwowych, jubileuszy, w kondukcie żałobnym zmarłego druha, podczas procesji Bożego Ciała. – Nawet w PRL jakoś udawało się straży podtrzymać tradycję współpracy z Kościołem. Zawsze trzymaliśmy wartę przy grobie Chrystusa, byliśmy na rezurekcji, w uroczystość 15 sierpnia czy w Boże Ciało – wspomina A. Kołpak. Straż angażowała się także w różnego typu akcje społeczne, pomagała w budowach, niosła ratunek przy klęskach żywiołowych. Tak jest nadal, choć działoszycka ekipa OSP nie jest już tak liczna jak niegdyś. Należy do niej 30 osób, z czego czynnych i po szkoleniach jest zaledwie 10 druhów. Główne akcje dzisiaj? – Wypalanie traw, to prawdziwa plaga, pomimo apeli w mediach. Z kolei lekki samochód jest wysyłany do wypadków drogowych. Działoszycka jednostka OSP należy do Krajowego Systemu Ratownictwa Gaśniczego, co znacznie ułatwia np. doposażenie w sprzęt specjalistyczny.

Wśród kolekcji Andrzeja Kołpaka – prawdziwy rarytas – metalowe matryce, które stały się bazą dla ilustracji zamieszczonych w broszurce pt. „50 lat pracy Ochotniczej Straży Pożarnej w Działoszycach”. Wykonał je nieżyjący już artysta, Witold Woźniakowski.

Skąd wzięła się straż w Działoszycach? Z pilnej potrzeby, pomimo trudności powołania tego rodzaju formacji w czasach zaborów. Kolejne pożary nasilały tę potrzebę, ot choćby jak ten w 1902 r., który zniszczył całkowicie miasteczko. Ocalał tylko kościół z plebanią i kilka sąsiednich domów. Powstał przypadkowo, w którymś z żydowskich domów, rozprzestrzeniał się błyskawicznie „wypalając miasto do gołej ziemi (…), zamieniając je w pogorzelisko, stertę popiołu”. Przekonanie, że donoszenie wody do pożaru w wiadrach i konewkach to przeżytek – że potrzebna jest fachowa organizacja do walki z żywiołem, zdeterminowały do działania grupę mieszkańców.

Ponad sto lat temu

Reklama

Sprawę w swoje ręce przejmują społecznicy i komitet organizacyjny (liczy 71 osób, wśród nich Polacy i Żydzi, którzy w tamtym okresie stanowili blisko 80 procent działoszynian). W 1908 r. następuje wybór pierwszego zarządu straży ogniowej. Jej kierownictwo boryka się z wieloma problemami, np. z dopływem środków finansowych, zakupem sprzętu, rekrutacją, ale pierwsze szeregi strażaków liczą już 90 członków. Sygnałem do ćwiczeń i pożarów była trąbka, a jej pierwszym trębaczem – Jakub Wasserman. W 1911 r. jest już w Działoszycach 120 strażaków, a w 1913 r. mają oni już swoją siedzibę – murowany budynek. Remiza szybko staje się miejscem ożywienia kulturalnego i artystycznego, to tutaj skupia się amatorski teatr czy grupy śpiewacze. I wojna światowa przerywa czas dobrej prosperity działoszyckiej straży, ale po odzyskaniu niepodległości otwierają się nowe perspektywy. Byli żołnierze strażacy po powrocie z frontu do domów zamieniają tylko mundury, wnosząc dyscyplinę i doświadczenie bojowe. 4 maja 1917 r. działoszyccy strażacy przeżyli uroczystość poświęcenia sztandaru. Lata historii straży w Działoszycach wypełnia bardzo długa lista nazwisk zaangażowanych druhów i prezesów jednostki, osób odpowiedzialnych za konkretne odcinki pracy. Pozostali na fotografiach, dumni, w pięknych galowych mundurach.

Trzeba wspomnieć jeden z najbardziej krytycznych dni w historii miejscowej straży i Działoszyc w ogóle – 22 maja 1937 r., dzień klęski powodzi wskutek oberwania chmury. Nurt wody zatopił 28 domów, uszkodził 130 budynków, uśmiercił sześciu Żydów. Równie tragiczne starty odnotowano w pobliskich Jukubowicach. Strażacy byli w każdy dotkniętym żywiołem miejscu; ewakuowali ludność i zwierzęta, organizowali kuchnię polową, wydawali bezpłatne posiłki i odzież. Narażali życie – zdali egzamin. Dotąd w Działoszycach pamięta się tamten tragiczny czas. II wojna światowa to kolejny tragiczny i bolesny etap – działalność konspiracyjna, ukryta, pomimo tego, że okupant wykorzystuje straż do własnych celów. Strażacy ratują sprzęt przed rabunkiem, w remizie ukrywają pomnik Tadeusza Kościuszki, chronią swój sztandar.

W dziejach działoszyckiej straży mogłyby się zapewne odnaleźć bliźniaczo podobne jednostki z wielu gmin, powiatów, parafii, gdzie 4 maja kapelani razem z druhami podziękują Bogu za miniony rok, będą prosili o ustrzeżenie przed klęskami – bo ogień to groźny żywioł. Dziękujemy strażakom za ich służbę.

Podziel się:

Oceń:

2019-04-30 09:16

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

PSP: prawie tysiąc interwencji związanych z silnym wiatrem i opadami deszczu

PAP/Andrzej Lange

Minionej doby straż pożarna przeprowadziła prawie tysiąc interwencji związanych z silnym wiatrem i opadami deszczu – poinformował rzecznik komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej st. kpt. Krzysztof Batorski. Najwięcej zdarzeń zanotowano na Mazowszu.

Więcej ...

Trwa walka ze zdejmowaniem krzyży w... Niemczech. Jest wyrok sądu

2025-07-11 15:00

Adobe Stock

Nie powinno się zdejmować krzyży w bawarskich szkołach - oświadczył w piątek Alexander Dobrindt, polityk bawarskiej CSU, minister spraw wewnętrznych RFN. Jego zdaniem to symbol nie tylko religijnej, ale i społecznej tożsamości Bawarii.

Więcej ...

Odszedł Pasterz…

2025-07-12 12:04

Marek Białka

Wielokrotnie powtarzał, że wszystko, co osiągnął w swoim życiu, zawdzięcza … woli Bożej – powiedział na pogrzebie bp Leszek Leszkiewicz.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Świadectwo: 52 lata spełnionego małżeństwa. Jak to...

Wiara

Świadectwo: 52 lata spełnionego małżeństwa. Jak to...

Francja: profanacja w bazylice Sacré-Coeur; mężczyzna...

Kościół

Francja: profanacja w bazylice Sacré-Coeur; mężczyzna...

Trwa walka ze zdejmowaniem krzyży w... Niemczech. Jest...

Europa

Trwa walka ze zdejmowaniem krzyży w... Niemczech. Jest...

Nie dam się zwyciężyć złu, lecz zło dobrem...

Wiara

Nie dam się zwyciężyć złu, lecz zło dobrem...

Zmiany kapłanów 2025 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2025 r.

Najmodniejsze firany gotowe 2025 – te wzory i tkaniny...

Wiadomości

Najmodniejsze firany gotowe 2025 – te wzory i tkaniny...

Watykan: zmiany w nuncjaturach, w tym w Warszawie

Kościół

Watykan: zmiany w nuncjaturach, w tym w Warszawie

Watykan podjął decyzję ws. domniemanych objawień blisko...

Kościół

Watykan podjął decyzję ws. domniemanych objawień blisko...

Zmarł bp Władysław Bobowski

Kościół

Zmarł bp Władysław Bobowski