W zakończeniu dzisiejszej perykopy ewangelicznej Jezus dwukrotnie odwołuje się do obrazu „jarzma” (greckie zygos). W znaczeniu dosłownym chodzi o część uprzęży, służącą do sprzęgania zwierząt pociągowych przy pługu lub wozie. Najprostsze jarzmo składało się z drewnianej poprzeczki, zaopatrzonej w skórzane pętle lub drewniane pręty, które zakładano wokół szyi zwierząt (por. Jr 27, 2). Poprzeczka była przymocowana do dyszla, który pomagał zwierzętom ciągnąć ładunek czy też orać rolę. Tym samym terminem określano wagę, złożoną z belki pionowej i poprzeczki z szalami. Te proste narzędzia przypominały uczniom Jezusa kształt krzyża.
W liturgii Wielkiego Tygodnia śpiewamy do dziś starożytny hymn, nawiązując do symboliki krzyża: „Ramiona drzewa szczęśliwe dźwigają okup wszechświata; szalami wagi się stając, wydarły zdobycz otchłani”. To złowieszcze narzędzie kaźni wprowadzili Rzymianie na terenach okupowanych, aby odstraszało od wszelkiej formy buntu wobec nowej władzy. Biblijne „jarzmo” kojarzy się więc nieuchronnie z „ujarzmieniem”. Jeremiasz obnosił jarzmo jako symbol swojego orędzia, że król Judy winien poddać się Babilończykom (por. Jr 27-28). Kiedy lud Izraela rozważał, czy przyjąć Roboama jako króla, zwrócił się do niego z prośbą, by ulżył ciężkiemu jarzmu pańszczyzny nałożonej przez jego ojca, Salomona (por. 1 Krl 12).
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Jarzmem mogą być także inne brzemiona lub odpowiedzialność, a zwłaszcza grzech (por. Lm 1, 14) i zniewolenie (por. Syr 33, 27). W znaczeniu pozytywnym jarzmo w Biblii może oznaczać służbę Bogu (por. Lm 3, 27) i posłuszeństwo Prawu (por. Dz 15, 10). Jezus jako cieśla z Nazaretu zachęca słuchaczy do przyjęcia Jego jarzma. W odróżnieniu od ciężkiego jarzma okupacji rzymskiej jest ono „lekkie”. W odróżnieniu od jarzma Tory, czyli uciążliwych nakazów faryzejskich, jest ono „słodkie”. Użyty tu grecki termin chrestos oznacza pierwotnie uprząż dobrze dopasowaną, która nie obciera skóry, lecz pomaga zwierzętom w wykonywaniu zadań. Takie pokaleczone zwierzę nie nadawało się na żertwę ofiarną (por. Lb 19, 2; Pwt 21, 3).
Jakby dla ilustracji Jezusowej zachęty Ewangelista na krzyżowej drodze Jezusa ukazuje Szymona z Cyreny, którego „przymusili, żeby niósł krzyż Jego” (Mt 27, 32). Początkowo czyni to z niechęcią i odrazą. Kiedy jednak dociera do niego, Kim jest skazaniec, przymus zamienia się w świadomą służbę. Uwierająca wcześniej belka krzyża czyni go „współpracownikiem Boga” (por. 1 Kor 3, 9). Do tego właśnie zachęca nas Jezus w usłyszanych dziś słowach: „Weźcie na siebie moje jarzmo i uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokornego serca, a znajdziecie ukojenie dla dusz waszych”. Przyjęty dobrowolnie „krzyż Pański” stanie się wkrótce źródłem mocy i męstwa.