Reklama

Niedziela Przemyska

Przeworska Jerozolima

Niedziela przemyska 14/2021, str. IV

Oblicze Ukrzyżowanego z przeworskiego sanktuarium

Franciszek Mróz

Oblicze Ukrzyżowanego z przeworskiego sanktuarium

Sanktuarium to miejsce, gdzie niebo styka się z ziemią. U nas, w Przeworsku, w Sanktuarium Grobu Bożego, ten dotyk Nieba wyraża się przez zmartwychwstanie. Pusty Grób Pański, centrum kaplicy, mówi nam, że On powstał z martwych. Zmartwychwstał.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Przeworska bazylika jest wyjątkową świątynią na mapie pielgrzymkowej i sakralnej Polski i świata. Jest bowiem jednym z trzech na świecie – obok Jerozolimy i Miechowa – sanktuarium Świętego Grobu. Została wybudowana w latach 1430-1470. W ubiegłym roku przeżywaliśmy jubileusz 550-lecia ukończenia budowy i dziękowaliśmy Panu Bogu za to miejsce bogate w treści zbawcze, ale także za to, że mamy drogocenną perłę architektury, która zachowała się mimo zawieruch dziejowych.

Od bożogrobców

Przeworska Jerozolima – tak bowiem od wieków nazywane jest sanktuarium Świętego Grobu w Przeworsku – to jeden z najcenniejszych obiektów sakralnych średniowiecza i najważniejszy zabytek po Zakonie Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego w południowo-wschodniej Polsce. Pod opieką bożogrobców – tak bowiem popularnie nazywano członków tego zakonu – znajdował się kościół i parafia przez ponad cztery i pół wieku. To dzięki bożogrobcom powstała tu wspaniała kaplica Grobu Świętego z kopią jerozolimskiego Sepulchrum Domini – serce sanktuarium. Godło Zakonu – krzyż o podwójnych ramionach – widnieje do dziś na gotyckiej wieży kościelnej przylegającej do przeworskiej bazyliki i na kaplicy Świętego Grobu. Bożogrobcom przypisuje się również ogromny udział w propagowaniu kultu Bożego Grobu, w tym zwyczaj budowania wielkopiątkowych Grobów Pańskich. Przy swoich kościołach organizowali ośrodki pielgrzymkowe wokół kaplic Świętego Grobu i relikwii Drzewa Krzyża Świętego. Takim sanktuarium był przez wieki przeworski kościół parafialny z kaplicą Bożego Grobu i relikwiami Drzewa Krzyża Świętego, do której przybywały liczne pielgrzymki. Odpusty jerozolimskie nadał kościołowi Bożogrobców w Przeworsku papież Innocenty XII w 1700 r.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Zapraszamy do nawiedzenia Przeworskiej Jerozolimy, aby przez piękno i bogactwo znaków odkrywać piękno i bogactwo wartości duchowych, które przynosi Chrystus Zmartwychwstały.

Podziel się cytatem

W przeworskiej bazylice Golgotą jest ołtarz główny. W jego centrum znajduje się późnogotycki krzyż z 1530 r. ze szkoły Wita Stwosza. Przejmujący wizerunek Chrystusa otoczony jest winoroślą z zielonymi gronami. Zieleń podkreśla, że jest to Drzewo życia, a winne grona odnoszą się do Krwi Pańskiej. Ciało ukrzyżowane i Krew Pańska to Eucharystia, która każdego dnia uobecnia się na ołtarzu.

Reklama

W kierunku Zmartwychwstania

Od Golgoty prowadzi droga do kaplicy Zmartwychwstania, przez ołtarz Matki Niepokalanej, Pani Przeworskiej. To Ona w swoim sercu zachowała wiarę pierwotnego Kościoła, która u uczniów runęła przez wydarzenia Wielkiego Piątku. Obecny wizerunek Matki Bożej pochodzi z połowy XIX wieku, ale badania konserwatorów sztuki wykazały, że pod nim kryje się obraz gotycki z XVI wieku. Z Maryją, pierwszą strażniczką prawdy o męce i śmierci udajemy się do kaplicy Bożego Grobu. Zaprasza nas do niej św. Jan Paweł Wielki, który wspierając się o pastorał, kontempluje tajemnicę krzyża, a jednocześnie całym sobą obejmuje tajemnicę Zmartwychwstania. Jest On współczesnym świadkiem życia Paschą Pana Jezusa. Chrystus jest naszą Paschą.

Serce sanktuarium

Największym skarbem przeworskiej bazyliki jest kaplica Bożego Grobu – wyjątkowe miejsce kultu Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa od ponad czterystu lat. To także szczególne miejsce modlitwy parafian, wiernych z okolicznych parafii oraz pielgrzymów. Kaplica Bożego Grobu, przez znak kopii Bożego Grobu w Jerozolimie, Kopię Całunu Turyńskiego oraz wystrój, mocno przemawia o Zwycięzcy śmierci, piekła i szatana. Do kaplicy Grobu Bożego kieruje portyk z czarnego marmuru prowadzący do kaplicy Grobu Bożego, z napisem będącym fragmentem proroctwa Izajasza: Et erit sepulchrum eius Gloriosum – I będzie grób Jego sławny (Iz 11, 10). Kaplica jest zbudowana w stylu renesansowym, na planie kwadratu, z kopułą na pendentywach i opatrzoną wysmukłą latarnią. Jej budowę rozpoczęto w 1692 r., a konsekrowano w 1727 r. We wnętrzu kaplicy znajdują się wspaniałe sztukaterie wykonane przez Fryderyka Baumana – przeworszczanina, który pracował jako sztukator na dworze ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. W trakcie prac renowacyjnych została odkryta spod warstwy tynku polichromia, obejmująca całą, północną ścianę kaplicy. Pochodzi ona z 1782 r. i przedstawia zmartwychwstałego Chrystusa. Polichromia jest dziełem Antoniego Jopińskiego – miejscowego artysty. Przy ścianach bocznych znajdują się dwa ołtarze z przywróconymi pierwotnymi XVI-wiecznymi obrazami, przywiezionymi z Bolonii za sprawą budowniczego kaplicy – ks. prepozyta Franciszka Chodowicza: z lewej Zdjęcie Pana Jezusa z krzyża, a z prawej ołtarz z obrazem Niewiasty i uczniowie przy pustym Grobie.

Reklama

Jak w Jerozolimie

W części północnej kaplicy znajduje się kopia Świętego Grobu z Jerozolimy. Grób Pański w kaplicy przeworskiej bazyliki został wzniesiony z cegły. Składa się z dwóch części: przedsionka, zwanego „Kaplicą Anioła”, i właściwej komory grobowej. Na ścianie zewnętrznej Grobu został wkomponowany złoty relikwiarz w kształcie krzyża jerozolimskiego, który zawiera kamień z Grobu Chrystusa w Jerozolimie. Najprawdopodobniej wzorem dla przeworskiej kopii Sepulchrum Domini był relikwiarz w kształcie Grobu Jerozolimskiego, podarowany kard. Andrzejowi Batoremu, ówczesnemu generałowi bożogrobców, przez Karola Boromeusza w 1584 r., podczas pobytu Batorego w Rzymie. Relikwiarz ten (przechowywany obecnie w muzeum w Miechowie) odzwierciedla wygląd Grobu Pańskiego w Jerozolimie, po renowacji dokonanej w 1555 r. przez franciszkanów. Na tej podstawie można wnioskować, że przeworska kopia Grobu Świętego odzwierciedla stan architektoniczny Grobu Jerozolimskiego po wspomnianej renowacji. Podczas prac konserwacyjnych 2006-2007 przywrócono płaski dach nad komorą grobową wraz z wysoką, ośmioboczną latarnią z balustradą w dolnej części, zwieńczoną sześcioarkadowym tempietto, które zakończone jest kopułą z dużym złotym krzyżem bożogrobców. Od wewnątrz kopuły umieszczono gołębicę – symbol Ducha Świętego. Przywrócono również złocenia – ściany na zewnątrz i we wnętrzu pokryto płytkami 24-karatowego złota, usuwając marmoryzację z lat 60. XX wieku.

Reklama

Historia zbawienia w polichromii

Na uwagę zasługują polichromie na kopule kaplicy Bożego Grobu. Najstarsze są polichromie w górnej części kopuły, wykonane w 1719 r. Przedstawiają Wniebowstąpienie Pana Jezusa, na którego czeka postać Boga Ojca z otwartymi rękami. W środkowej części kopuły namalowano ilustracje Nowego Testamentu – tzw. Chrystofanie, czyli sceny Chrystusa Zmartwychwstałego ukazującego się uczniom (Uczniowie idący do Emaus, Chrystus zmartwychwstały ukazuje się Apostołom nad jeziorem Tyberiadzkim). Poniżej znajdują się sceny starotestamentowe (Noe, Jonasz, Samson, Daniel), które w swojej treści przedstawiają zapowiedź Zmartwychwstania. Za grobem na posadzce umieszczona tablica z białego marmuru z czerwonym krzyżem jerozolimskim i napisem po łacinie i po polsku: „Wyszedł Chrystus z grobu, bo piekło pokonał, lecz śmierć niewinnego – za życie zapłatą”.

Zapraszamy do nawiedzenia Przeworskiej Jerozolimy, aby przez piękno i bogactwo znaków odkrywać piękno i bogactwo wartości duchowych, które przynosi Chrystus Zmartwychwstały. Mamy nadzieję, że kiedy nawiedzisz w niej kaplicę Grobu Świętego, wyjątkowo przeżyjesz słowa wypowiedziane przez Anioła do niewiast w poranek Wielkanocny: „Nie ma Go tu, bo zmartwychwstał, jak powiedział”. Niech one pogłębią twą wiarę i niech umocnią cię w drodze do świętości!

Ks. prał. Tadeusz Gramatyka Proboszcz parafii Ducha Świętego w Przeworsku od 2012 r., dziekan Dekanatu Przeworsk I, kustosz Przeworskiej Kapituły Kolegiackiej. Pochodzi z Sarzyny, wcześniej proboszcz parafii św. Brata Alberta w Przemyślu.

Podziel się:

Oceń:

0 0
2021-03-30 10:54

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Pobiegli dla bohaterów

2024-03-13 08:28

Niedziela przemyska 11/2024, str. I

Podczas wydarzenia wspomniano historię lokalnych Żołnierzy Niezłomnych

GOK Przeworsk

Podczas wydarzenia wspomniano historię lokalnych Żołnierzy Niezłomnych

„To dla Was ten bieg, Żołnierze Wyklęci. Dla Was biegniemy, ku waszej pamięci’’ – pod tym hasłem ok. 280 uczestników wzięło udział w 10. edycji Biegu Tropem Wilczym w gminie Przeworsk.

Więcej ...

Francja: wyjątkowa Wielkanoc z rekordową liczbą nowych katolików

2024-03-26 18:40

twitter.com

Kościół we Francji przygotowuje się w do wyjątkowej Wielkanocy z kolejną rekordową liczbą katechumenów. Choć dokładne dane nie zostały jeszcze ogłoszone, to szacuje się, że chrztów dorosłych będzie w tym roku o co najmniej 30 proc. więcej. To prawdziwa epidemia, a raczej niespodziewany cudowny połów - przyznaje ks. Pierre-Alain Lejeune, proboszcz z Bordeaux.

Więcej ...

Nowi kanonicy

2024-03-28 12:00

Karol Porwich/Niedziela

Podczas Mszy Krzyżma bp Tadeusz wręczył nominacje i odznaczenia kapłanom diecezji.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

Kościół

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

Kościół

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Wiadomości

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Kościół

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Wiara

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Kościół

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

W internecie pojawiło się nieznane dotąd nagranie...

Kościół

W internecie pojawiło się nieznane dotąd nagranie...

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Kościół

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...