Bardzo mi na tym zależało i trafiła się okazja: w czasie sierpniowej pracy na Ukrainie miałem wolny weekend i wybrałem się do Białej Cerkwi. Motyw był oczywisty – w Białej Cerkwi w 1876 r. urodziła się Róża Czacka, późniejsza założycielka Towarzystwa Opieki nad Ociemniałymi i Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Służebnic Krzyża (o dziele Matki Czackiej pisałem w maju – zob. nr 21 z 23.05.2021), w którym przybrała imię Elżbieta. Teraz, 12 września matka Elżbieta Czacka jest beatyfikowana wraz ze swoim dużo młodszym przyjacielem, prymasem Stefanem Wyszyńskim. Chciałem dotknąć miejsca, w którym rozpoczęło się życie przyszłej błogosławionej, dotknąć miejsc, które ją kształtowały w najwcześniejszym dzieciństwie. Domu rodziców Róży (Feliksa i Zofii z domu Ledóchowskiej) nie znalazłem, żałuję, nie wiem nawet czy jeszcze istnieje. Choć, kto wie, może przechodziłem obok nie wiedząc? Jeśli istnieje i da się go zidentyfikować, z pewnością warto wmurować tam stosowną tablicę. A przynajmniej stosowną informację umieścić w przewodnikach turystycznych. Musiał to być znaczny budynek, ponieważ Feliks Czacki był sprawnym zarządcą ogromnych dóbr Branickich na Ukrainie. Znalazłem natomiast dwa miejsca, które malutka Róża (rodzina wyprowadziła się z Białej Cerkwi do Warszawy w 1882 r., zatem dziewczynka miała sześć lat) musiała znać i w nich bywać. To najpierw kościół św. Jana Chrzciciela na Górze Zamkowej, w którym Róża została ochrzczona oraz ogromny (niemal 300 ha) park Aleksandria należący do rodu Branickich.

Góra Zamkowa – tu kniaź Jarosław Mądry założył nad rzeką Roś strażnicę o nazwie Juriew, tak zaczęła się historia miasta, które później przyjęło nazwę Biała Cerkiew. Kościół w obecnym kształcie powstał na początku XIX wieku, pod koniec tego stulecia był katolicką świątynią parafialną i właśnie tutaj mała Róża rozpoczęła swoje chrześcijańskie życie. O katolickie wychowanie dziecka rodzina dbała bardzo, równolegle ze znakomitym wykształceniem. Już jako nastolatka czytała po francusku (znała biegle cztery języki obce) O naśladowaniu Chrystusa Tomasza a Kempis. Arystokratyczne wychowanie dziewczynki w pałacu było oczywiście na najwyższym ówczesnym poziomie i zawierało istotny przekaz: dano ci dużo więcej niż większości innych ludzi po to, byś mogła lepiej służyć bliźnim. Przodkowie Róży z rodu Czackich i Ledóchowskich dawali świadectwo tej gotowości do ofiarnej służby publicznej. Zapewne ta tradycja rodzinna spowodowała, że Róża po utracie wzroku usłyszała, zrozumiała i przyjęła słowa doktora okulisty Bolesława Gepnera: „Niechaj pani nie pozwoli wozić się od jednej sławy zagranicznej do drugiej. Tu nie ma nic do zrobienia, stan wzroku jest beznadziejny. Niech pani zajmie się niewidomymi, którymi w Polsce nikt się nie zajmuje”. Kościół św. Jana po rewolucji październikowej był zamknięty, teraz jest przede wszystkim salą do koncertów organowych. Katolicy mają prawo odprawiać w nim Msze św., choć wyposażenie kościoła tego nie ułatwia.

Park Aleksandria jest ogromny i piękny. Powstał pod koniec XVIII wieku, założyła go żona osławionego targowiczanina Franciszka Ksawerego Branickiego, Aleksandra. Chodząc po alejkach parku (każdemu polecam! ) myślałem sobie, że biegała tędy mała Róża, rozmawiała z nianią, a bardzo często pewnie z mamą, która osobiście zajmowała się wychowaniem córeczki. Domyślam się, że tu zaczynała się uczyć sztuki, w której później była mistrzynią: sztuki słuchania i dialogu. Ten park sprzyja spokojnym, niespiesznym rozmowom. Dużo później, już jako założycielka Zgromadzenia matka Elżbieta była znana z umiejętności słuchania ludzi bardzo różnych, prowadzenia z nimi zawsze życzliwej rozmowy niezależnie od poglądów i doświadczeń rozmówcy. Biografka Błogosławionej, s. Radosława Podgórska, franciszkanka twierdzi, że Matka mogłaby być patronką dobrego dialogu. Takiego, w którym nie traci się głębokiego fundamentu własnej wiary, a zarazem umie się cierpliwie i wielkodusznie wysłuchać i zrozumieć osoby mające całkowicie inne poglądy. Nie jest przypadkiem, że jej dzieło adresowane jest nie tylko do niewidomych fizycznie, ale także tych niewidomych duchowo. Tych, których trzeba spokojnie i z miłością wysłuchać, nie uznawać za nieprzyjaciół Kościoła i wiary, lecz za ludzi tak samo jak my ukochanych przez Pana Jezusa. W przepięknym parku przyjemnie było wyobrażać sobie małą dziewczynkę idącą za rękę z mamą, uczącą się słuchać i rozmawiać. W tych najmłodszych latach tworzył się fundament osobowości przyszłej błogosławionej.