Moja siostra przepisała mieszkanie na córkę swojej przyjaciółki. Niedawno siostra zmarła i zastanawiam się: mieszkanie przejmuje zupełnie obca osoba, a mnie i bratu nic się nie należy?
Odpowiedź eksperta
Dziedziczenie testamentowe jest drugim obok dziedziczenia ustawowego sposobem rozrządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci. W chwili sporządzania testamentu nie powstają żadne prawa ani obowiązki dla sporządzającego testament i innych osób – testament wywołuje skutki prawne dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
O wymogach, jakie musi dla swej ważności spełniać testament, mówiłam już wcześniej (w Niedzieli 49/2021 – przyp. red.).
Zdarza się nierzadko, że ewentualny spadkodawca rozporządza swoim majątkiem jeszcze za życia przez przekazanie majątku wybranym osobom. Zarówno takie rozwiązanie, jak i sporządzenie testamentu może doprowadzić do sytuacji, w której rodzina lub jej część (spadkobiercy ustawowi) zostaną wyłączeni z dziedziczenia, a tym samym nie otrzymają spadku.
Reklama
Zachowek jest instytucją prawa cywilnego, która ma zapobiec sytuacjom, gdy spadkodawca dokonał krzywdzącego dla najbliższej rodziny rozporządzenia swoim majątkiem. W polskim systemie prawnym zachowek stanowi roszczenie pieniężne przeciwko spadkobiercy. Oznacza to, że uprawniony do zachowku nie może żądać wydania mu określonej rzeczy, a wyłącznie określonej sumy pieniężnej – art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego.
Zachowek przysługuje zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy zostaliby powołani do spadku w drodze dziedziczenia ustawowego – art. 991 § 1 k.c. Co do zasady, wysokość zachowku stanowi wartość połowy udziału, który potencjalny spadkobierca by otrzymał, gdyby doszło do dziedziczenia ustawowego (tj. nie zostałby sporządzony testament). Gdy uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni, wysokość zachowku stanowi dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym.
Zachowek należy się również, gdy spadkodawca za życia darował jednej lub kilku osobom dziedziczącym z ustawy większość swojego majątku, a po śmierci nie zostawił żadnych wartościowych rzeczy. Wtedy spadkobierca ustawowy, który nie otrzymał od spadkodawcy żadnych darowizn, może żądać od pozostałych spadkobierców stosownego zachowku w postaci pieniężnej.