...największy krzyż pokutny w Europie i drugi co do wielkości na świecie znajduje się w Stargardzie? Monument stoi od sześciu wieków na rozstaju dróg, niespełna kilometr na wschód od pamiętającej czasy średniowiecza Bramy Wałowej. Krzyż ma ok. 3,7 m wysokości, z czego nieco ponad 2,7 m wystaje ponad ziemię. Rozpiętość jego ramion wynosi ok. 1,5 m, a waga to niemal 2 t. Stargardzki krzyż pokutny został wykonany z jednego bloku kamienia przez miejscowego rzemieślnika.
Zwyczaj stawiania krzyży pokutnych rozwinął się w średniowieczu i szczególnie mocno związany był z niemieckim kręgiem językowym. W Europie naliczono ich ok. 7 tys., z czego niemal 4 tys. znajduje się na terenie dzisiejszych Niemiec. W Polsce zachowało się ok. 600 tego typu obiektów – aż 400 ulokowanych jest na Dolnym Śląsku.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Tradycja stawiania krzyży pokutnych zachowała się u nas do początku XIX wieku. Do ich ufundowania zobowiązani byli mordercy. Ustawiane w miejscu popełnienia zbrodni miały na wieki przypominać o ofierze, tragedii i pokutującym grzeszniku. Prawo zobowiązywało mordercę także do łożenia na rzecz rodziny ofiary i do odbycia pielgrzymki do miejsca świętego, np. Jerozolimy albo Rzymu.
Forma krzyży pokutnych zmieniała się na przestrzeni wieków. Początkowo były one proste i pozbawione reliefów. W wiekach XIV i XV zaczęto na nich żłobić narzędzia, za pomocą których dokonano zbrodni, oraz inskrypcje informujące o czasie i miejscu zdarzenia, a także o ofierze oraz zbrodniarzu. Wiele z tych obiektów z czasem przeniesiono na cmentarze, skwery czy do miejskich parków, ale krzyż ze Stargardu nadal stoi w miejscu kaźni.
