Anna Wyszyńska: Czy otyłość dziecka można bagatelizować – mówić, że szybko z tego wyrośnie?

Dr n. med. Jacek Brendzel: Otyłość dotyczy ok. 16% dzieci w wieku szkolnym. W pewnym stopniu wynika ona z predyspozycji genetycznych lub zaburzeń hormonalnych, jednak co najmniej 90% przypadków jest spowodowane dodatnim bilansem energetycznym, czyli nadmiarem kalorii dostarczanych organizmowi w stosunku do jego zapotrzebowania. Mówiąc inaczej – najczęściej otyłość jest konsekwencją nieprawidłowej diety i zbyt małej aktywności fizycznej dziecka. Do niedawna uważano, że dziecko, które „dobrze wygląda”, czyli waży kilka kilogramów ponad normę, jest dzieckiem zdrowym. Dzisiaj wiemy, że tak nie jest. Nadmierna waga dziecka czy nastolatka sprzyja rozwojowi wielu chorób. Mogą to być np. zaburzenia metaboliczne, astma oskrzelowa, nieprawidłowości kostno-mięśniowe, a także słabsza wydolność fizyczna i zaburzenia psychologiczne, kompleksy i trudności w relacjach z otoczeniem. Otyłość w dzieciństwie bardzo często skutkuje otyłością w wieku dorosłym, a to – jak wiemy – może doprowadzić m.in. do chorób serca i układu krążenia czy niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

Jak rozpoznaje się przyczynę otyłości w gabinecie pediatry?

W wywiadzie diagnostycznym pytamy o dietę dziecka i rodziców, aktywność fizyczną i narażenie na stres, o przebieg ciąży, sposób karmienia dziecka w niemowlęctwie, a także o to, czy dziecko cierpi na zaparcia. Na podstawie wieku, wagi i wzrostu wyliczamy wskaźnik BMI dziecka i porównujemy go z tzw. siatkami centylowymi. W badaniach biochemicznych sprawdzamy przede wszystkim poziom hormonów tarczycy, enzymów wątrobowych, cukru, zlecamy też badanie moczu.

W jaki sposób leczy się otyłość dziecięcą?

W każdym przypadku podstawą zarówno terapii, jak i profilaktyki otyłości jest właściwy sposób odżywiania, przy czym ważne jest nie tylko to, co i ile, ale i jak jemy. Dieta powinna być zgodna z zapotrzebowaniem kalorycznym. Oznacza to, że trzeba zmniejszyć ilość węglowodanów, tłuszczów i cukrów prostych, a zwiększyć ilość świeżych warzyw. Na pewno trzeba zrezygnować z produktów typu fast food, słodzonych napojów, batoników podjadanych między głównymi posiłkami. Priorytetowym posiłkiem jest śniadanie. Niestety, gdy o nie pytam, często słyszę, że dziecko zjada, zwykle w pośpiechu, gotowe płatki lub kulki. A śniadanie powinno się składać z różnorodnych produktów i być spożywane powoli i w spokoju. Nie powinno mieć formy płynnej – na talerzu dziecka powinny się znaleźć produkty umożliwiające żucie. To bardzo ważne dla prawidłowego trawienia. W ciągu tygodnia należy znaleźć czas na posiłki, które rodzina zjada wspólnie, bez pośpiechu i towarzystwa telewizora lub komputera.

Jest jeszcze sprawa aktywności fizycznej...

Dzieci mają coraz mniej okazji do aktywności, do szkoły są często dowożone, a w wolnym czasie rodzice zabierają je do supermarketów. A przecież powszechnie wiadomo, że sport przyspiesza przemianę materii i poprawia wydolność fizyczną. Dlatego nie zwalniajmy dzieci z zajęć wychowania fizycznego z błahych powodów, zachęcajmy je do zabaw i gier na świeżym powietrzu – to służy także ich odporności; spróbujmy również zainteresować dziecko jakąś dyscypliną sportu. Warto wprowadzić zwyczaj wspólnego, aktywnego spędzania weekendów na świeżym powietrzu – to z pewnością posłuży zdrowiu całej rodziny. Nie bagatelizujmy otyłości dzieci, bo otyłe dzieci to z reguły otyli dorośli.