Reklama

Niedziela Podlaska

Dzisiaj i wczoraj

Obraz Pana Jezusa z otwartym sercem jest prawdopodobnie najstarszym
takim wizerunkiem w Polsce

Elżbieta Gajoch

Obraz Pana Jezusa z otwartym sercem jest prawdopodobnie najstarszym takim wizerunkiem w Polsce

Po prawie czteroletnim okresie prac konserwatorskich i starań o środki finansowe, ołtarze w kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Milejczycach odzyskały swój dawny blask.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Restauracji poddane zostały trzy barokowe ołtarze z 1744 r.: główny, dawniej zwany wielkim i dwa boczne – Najświętszego Serca Pana Jezusa Dobrego Pasterza i Matki Bożej z Dzieciątkiem, zwany obecnie Matki Bożej Pocieszenia i Wspomożenia Wiernych. Czwarty ołtarz – św. Teresy od Dzieciątka Jezus jako wtręt, pochodzący z okresu międzywojennego, nie był odnawiany. W pierwszej kolejności konserwowane były ołtarze boczne: Boskiego Serca i Matki Bożej z Dzieciątkiem, a następnie ołtarz główny.

Prace konserwatorskie

Konserwator zabytków wykonał rekonesans na miejscu, przeprowadził demontaż ołtarzy i przywiózł je do Pracowni Konserwacji Zabytków w Warszawie. Usunął mensy ołtarzowe jako elementy niepierwotne. W Warszawie nasączył ołtarze środkiem owadobójczym przeciwko owadom toczącym drewno: kołatkom i spuszczelom. Osłabione fragmenty drewnianych konstrukcji i rzeźb impregnował środkami wzmacniającymi tj. roztworami żywic syntetycznych. Zdjął wszystkie przemalowania, a ubytek farby uzupełnił zaprawą kredową. Następnie odtworzył oryginalną kolorystkę, malując ołtarze na nowo. Rzeźby i snycerka były pierwotnie pokryte czystym złotem. Podczas przedostatniej konserwacji w latach 70. XX wieku do złocenia użyto materiału zastępczego, tj. szlagmetalu, który nie pozostawił żadnych śladów po pierwotnych złoceniach. Po wykonanym obecnie w Chełmie złoceniu złotem ujrzeliśmy nasze ołtarze w całej krasie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Bezpowrotna strata

Reklama

Niestety to niepełne piękno barokowego dzieła, gdyż niektóre istotne jego fragmenty zostały bezpowrotnie zniszczone po powstaniu styczniowym. W okresie od 20 lutego 1866 r. przez 11 kwietnia 1866 r. do 12 listopada 1867 r. tj. od likwidacji katolickiej parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Milejczycach przez zamianę kościoła na prawosławną cerkiew i do poświęcenia świątyni jako cerkiew Świętego Ducha, nastąpiło przystosowanie ołtarzy do potrzeb liturgicznych ortodoksyjnego prawosławia. Prawosławna cerkiew całkowicie odeszła w rzeźbiarstwie od rzeźby postaci. Z tego powodu usunięto z ołtarzy wszystkie przestrzenne rzeźby aniołów i świętych. Pozbyto się posągów: św. Wojciecha i św. Mikołaja, znajdujących się przy kolumnach ołtarza głównego. Zlikwidowano również statuę św. Michała Archanioła w zwieńczeniu ołtarza głównego. Istniejąca obecnie rzeźba tej postaci została odtworzona podczas przedostatniej konserwacji. Do tego czasu szczyt ołtarza zdobił drewniany krzyż bez pasyjki, pomalowany białą farbą. Ponadto usunięto dwa serafiny z ołtarza głównego oraz po pięć serafinów i dwa cherubiny z każdego ołtarza bocznego. W ołtarzu głównym zachowały się jedynie dwa anioły klęczące na gzymsie oraz po dwa anioły przylegające do ścian naw w ołtarzach bocznych. Zdemontowano też ołtarz św. Antoniego z obrazem tego katolickiego świętego, malowanym na płótnie. Usunięte przez władze prawosławnej cerkwi rzeźby świętych i aniołów nigdy nie powróciły do milejczyckiego kościoła.

Trudna historia

W malarstwie wschodnim postacie świętych i malowana rzeczywistość przedstawiane były bardziej symbolicznie niż realistycznie. Ikona zawierała zwykle postacie z wąskimi ustami, małymi uszami, wydłużonymi palcami, często w zastygłym ruchu. Pojawiający się krajobraz nie był odbiciem rzeczywistości, lecz pełnił rolę symbolu. Dostosowując się do tych wymagań, wyjęto z ołtarza głównego obrazy patronów kościoła – katolickich świętych. Z górnej kondygnacji ołtarza zdemontowano obraz św. Zygmunta. Milejczycki kościół ufundował król Zygmunt I Stary, a jego pierwszym patronem, oprócz św. Stanisława, biskupa i męczennika i św. Mikołaja, był św. Zygmunt. Z dolnej kondygnacji ołtarza wyjęto też obraz św. Stanisława, biskupa i męczennika, wskrzeszającego Piotrowina z grobu. Oba te obrazy zostały namalowane na płótnie i zainstalowane w rzeźbionych ramach i złoconych złotem. Można domniemywać, iż mogły być starsze od ołtarza. W miejsce obrazu św. Stanisława, biskupa i męczennika, władze cerkwi zamieściły ikonę św. Trójcy. Obraz ten wisiał na tym miejscu jeszcze długo po rewindykacji kościoła. W listopadzie 1949 r. został przekazany cerkwi prawosławnej w Milejczycach. Wszystkie usunięte przez władze prawosławnej cerkwi obrazy nigdy nie powróciły do milejczyckiego kościoła. Pracownicy milejczyckich kaflarni ufundowali nowy obraz św. Stanisława, biskupa i męczennika, i zawiesili go pod koniec 1949 r. Odbyło się to w okresie stalinizmu, w którym nie można było organizować składek na cele kultu religijnego. Obraz, podobnie jak poprzedni, malowany został farbą olejną i umieszczony w rzeźbionej ramie, zdobionej złotem. Istnieje on do dziś i został poddany konserwacji.

Najstarszy obraz?

Nie wiadomo jaka ikona została instalowana w górnej kondygnacji ołtarza w czasie zaboru kościoła. Wmontowany na jej miejsce obecny obraz Chrystusa w Ogrójcu, istniał tutaj, jak wynika z dokumentacji, już w 1926 r. Nie usunięto obrazu słynącego cudami, przedstawiającego Pana Jezusa z otwartym sercem i z owieczką na ramieniu (milejczyckie cerkwie do 1839 r. były cerkwiami unickimi). Jednak w celu zasłonięcia Boskiego Serca sporządzono złoconą szatę z lipowego drzewa, z wyciętymi otworami na twarz i ręce Zbawiciela oraz owieczkę. Starosta cerkiewny przymocował ją do obrazu. Wydarzenia, które potem doświadczył – utrata majątku i rodziny, ślepota, alkoholizm, żebraczy tryb życia pozwoliły jemu i całej wspólnocie prawosławnej odczuć, że była to kara za niedozwolone zakrycie Boskiego Serca. Mimo cerkiewnych przepisów zabraniających ukazywania na ikonach Serca Jezusowego, milejczyccy prawosławni zdjęli zasłonę i zaczęli uroczyście obchodzić święto Najświętszego Serca Jezusowego. Ksiądz Wincenty Fronckiewicz – proboszcz Milejczyc w latach 1939-58, przekazał informację o znacznym udziale prawosławnej ludności w uroczystości Serca Jezusowego w Milejczycach pod koniec lat 50. XX wieku, co potwierdzili również moi rodzice. Spotkałam wyznawców prawosławia, którzy mają w swoich domach obrazki Serca Jezusowego. Znaleziony na galerii kościoła kawałek zasłony, został zakonserwowany i przechowuje się go jako historyczną pamiątkę. Badania prowadzone podczas ostatniej konserwacji przez Joannę Polaską wykazały, iż obraz jest starszy niż wcześniejsze założenia. Najprawdopodobniej malowidło powstało pod koniec XVII wieku, co klasyfikuje go jako najstarszy obraz Najświętszego Serca Jezusowego w Polsce.

Podziel się:

Oceń:

2022-08-23 11:10

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Okno do nieba

Ks. dr Mirosław Nowak kanonik, rezydent w parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na Nowym Mieście, archidiecezjalny konserwator zabytków
i dyrektor Muzeum Archidiecezji Warszawskiej

Łukasz Krzysztofka

Ks. dr Mirosław Nowak kanonik, rezydent w parafii Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny na Nowym Mieście, archidiecezjalny konserwator zabytków i dyrektor Muzeum Archidiecezji Warszawskiej

O pięknie, które zbawia, o sztuce, która jest modlitwą, i o tym, co stało się w Europie po epidemii dżumy, z ks. dr. Mirosławem Nowakiem rozmawia Łukasz Krzysztofka.

Więcej ...

Ponad 20 tys. Polaków spodziewanych na Jubileuszu Młodych w Rzymie

2025-01-07 20:39
W Rzymie przygotowywany jest specjalny projekt „Casa Polonia”

Krajowe Biuro Organizacyjne ŚDM Polska

W Rzymie przygotowywany jest specjalny projekt „Casa Polonia”

Wciąż trwają zapisy na Jubileusz Młodych, który będzie stanowił jedno z głównych wydarzeń Roku Świętego w Rzymie. Organizatorzy spodziewają się, że weźmie w nim udział ponad 20 tys. Polaków, dla których przygotowywany jest specjalny projekt „Casa Polonia”. „Bardzo bym chciał, żeby polska młodzież licznie przyjechała i zobaczyła, jak wygląda młody Kościół na całym świecie” - podkreśla bp Grzegorz Suchodolski, który przebywał w Rzymie, przygotowując polską kwaterę tego jubileuszowego wydarzenia.

Więcej ...

Watykan: w sobotą pierwsza audiencja jubileuszowa

2025-01-07 20:23
Papież Franciszek

PAP/EPA

Papież Franciszek

W najbliższą sobotę, 11 stycznia o godz. 9.00 będzie miała miejsce pierwsza audiencja jubileuszowa związana z Rokiem Świętym.

Więcej ...
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najpopularniejsze

Pozwólmy, by Boże Słowo było słuchane i słyszane

Wiara

Pozwólmy, by Boże Słowo było słuchane i słyszane

Tragiczny wypadek na Lubelszczyźnie; nie żyje proboszcz...

Kościół

Tragiczny wypadek na Lubelszczyźnie; nie żyje proboszcz...

Watykan: Po raz pierwszy w historii kobieta została...

Kościół

Watykan: Po raz pierwszy w historii kobieta została...

Warszawscy urzędnicy chcieli zdjąć krzyż z sali obrad....

Kościół

Warszawscy urzędnicy chcieli zdjąć krzyż z sali obrad....

Nakazane święta kościelne w 2025 roku

Kościół

Nakazane święta kościelne w 2025 roku

Zmarł ks. Dariusz Tuszyński

Aspekty

Zmarł ks. Dariusz Tuszyński

11 stycznia 2025 r. wejdą w życie zmiany w prawie...

Wiadomości

11 stycznia 2025 r. wejdą w życie zmiany w prawie...

Laptopy dla nauczycieli, w tym dla nauczycieli religii

Wiadomości

Laptopy dla nauczycieli, w tym dla nauczycieli religii

K+M+B czy C+M+B? Jak poprawnie oznaczyć drzwi?

Wiara

K+M+B czy C+M+B? Jak poprawnie oznaczyć drzwi?