Położona w sercu Kaszub jest – obok Kalwarii Zebrzydowskiej i Pacławskiej – najstarszą via dolorosa w Polsce. Została zbudowana w latach 1649-65 z inicjatywy wojewody malborskiego i założyciela Wejherowa Jakuba Wejhera. Po jego śmierci dzieło rozbudowy kontynuowali m.in. jego potomkowie, a także duchowni z okolicznych wsi oraz klasztoru w Oliwie. W tej intencji zbudowano kaplicę Bramy Oliwskiej, która jest miejscem powitania pielgrzymów przybywających od strony Oliwy. Dwadzieścia sześć barokowych kaplic kalwarii rozlokowano na wzgórzach w południowej części miasta, które nazwano tak, jak nazywają się odpowiadające im miejsca w Jerozolimie: Góra Oliwna, góra Syjon i góra Kalwaria. Aby odległości dzielące kapliczki dokładnie odpowiadały odległościom między przystankami drogi krzyżowej Chrystusa w Jerozolimie, jeden z zaprzyjaźnionych z Wejherem zakonników udał się z misją do Jerozolimy. Przywiózł także świętą ziemię, która znajduje się pod każdą z kapliczek.

Wzgórza kalwarii do dziś są miejscem odpustów, nabożeństw Drogi Krzyżowej i inscenizacji męki Pańskiej. Szczególną wartość dla rozwoju ruchu pielgrzymkowego tego miejsca miały dekrety papieskie ogłaszające możliwość uzyskania odpustu zupełnego. Pierwszy z nich pochodzi z 1661 r.

Pierwsza Droga Krzyżowa przeszła w tym miejscu w czerwcu 1654 r. W 1717 r. franciszkanie, aby uchronić miejscową ludność przed wynarodowieniem, rozpoczęli wydawanie modlitewników, tzw. kalwaryjek, w których modlitwy były drukowane po polsku. Modlitewnik Droga do Nieba zawiera różne przydatne dla pielgrzymów informacje, ale jego główną treścią są modlitwy, rozważania i pieśni dla każdej stacji.

Obecnie na kalwarii w ciągu roku celebrowanych jest pięć odpustów. Kaszubi, ze względu na to, jak ważną rolę odegrało to święte miejsce w swojej historii, nazywają je duchową stolicą Kaszub. Jedno z regionalnych porzekadeł mówi: „Kto za życia kalwarii nie obejdzie, ten po śmierci na kolanach obejść ją musi”. Od 2002 r. wystawiane jest tu misterium męki Pańskiej, w którym aktorzy, przebrani w stylizowane stroje, przedstawiają poszczególne wydarzenia Drogi Krzyżowej. /IC