Reklama

Z dziejów łowickich bibliotek przykościelnych

Niedziela łowicka 26/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Biblioteka to najogólniej rzecz biorąc zbiór książek złożonych w jednym miejscu i w określonym celu. Biblioteki znane były już w starożytnym Egipcie i zapewne pozostawały w ścisłym związku ze świątyniami. Najsławniejsza starożytna biblioteka powstała w Aleksandrii w III w. przed Chr. z inicjatywy Ptolemeusza I i Ptolemeusza II. We wczesnym średniowieczu troska o biblioteki znalazła się przede wszystkim w rękach Kościoła. Zwłaszcza uczeni biskupi, jak Izydor z Sewilli, a także mnisi benedyktyńscy, tworzyli biblioteki o dużym znaczeniu. Wynalazek druku i wielkie reforamtorskie ruchy w XVI w. nie tylko pomnożyły ilość książek w bibliotekach, ale i niepomiernie rozszerzyły ich sieć. Tego też czasu sięgają początki bibliotek Łowicza. Na temat ich historii i współczesności z panią Aliną Owczarek-Cichowską - byłym pracownikiem Biblioteki Miejskiej w Łowiczu rozmawia ks. Paweł Staniszewski.

Ks. Paweł Staniszewki: - Od kiedy możemy mówić o początku bibliotek w Łowiczu?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Alina Owczarek-Cichowska: - Tradycje bibliotek w Łowiczu przy kościołach i klasztorach sięgają II połowy XV w. Wiadomo, że już w 1462 r. istniała na pewno Biblioteka Kapitulna przy łowickiej kolegiacie, bowiem z tego roku pochodzi o niej pierwsza pisana wzmianka. Być może powstała ona już w momencie erygowania kapituły tj. w 1433 r. Szczątkowe wiadomości zachowały się o łowickich bibliotekach klasztornych: Dominikanów i Bernardynów, nieco więcej o bibliotece Pijarów.

- W jakim stopniu zachowały się te księgozbiory do dzisiaj?

- Do dziś w Bibliotece Kapitulnej zachowały się szczątki renesansowych księgozbiorów, które świadczą, że docierały do Łowicza książki ze wszystkich liczących się ośrodków ówczesnej myśli europejskiej. Na szczególną uwagę zasługuje zbiór zachowanych w Bibliotece Kapitulnej książek abp Ignacego Krasickiego, które przekazał w 1801 r. Jest to w Polsce największy zbiór książek tegoż literata - bajkopisarza, skupiony w jednej bibliotece.

- Wiadomo, że z czasem, wraz z pojawieniem się humanizmu i ze wzrostem zamożności powstawały w okresie renesansu biblioteki prywatne: monarsze, rycerskie, a także mieszczańskie. Czy istniały takowe także w Łowiczu?

Reklama

- Owszem, istniały też, zasobne jak na owe czasy, biblioteki prywatne arcybiskupów rezydujących na zamku w Łowiczu: Jana Łaskiego, Macieja Drzewickiego, Andrzeja Krzyckiego, Jakuba Uchańskiego, Stanisława Karnkowskiego i in. Poza tym istniało też w Łowiczu, w XVI i pierwszej połowie XVII w., prężne środowisko mieszczańskie, mające ścisły kontakt z książką. Zachowało się kilka książek z proweniencjami mieszczan łowickich np.: Andrzeja K. Cebrowskiego, Stanisława Prandoty i in. Jednak z końcem XVIII w. Łowicz przestał być siedzibą arcybiskupów. Upadły biblioteki instytucji kościelnych poza Biblioteką Kapitulną. Tworzenie nowych placówek oświatowo-kulturalnych przejęło światłe środowisko mieszczańskie oraz duchowni, którzy poświęcali swój czas także na działalność publiczną.

- W połowie XIX w. wypracowano nowoczesny model biblioteki. Do tej pory biblioteka była traktowana jako miejsce, gdzie gromadzi się książki celem uchronienia ich przed zniszczeniem, bowiem książki postrzegano jako obiekt muzealny. Dopiero od połowy XIX w. biblioteka zaczyna mieć charakter usługowy w stosunku do nauki i kultury. Czy widać to także w przypadku Łowicza?

Reklama

- Zdecydowanie tak, w II połowie XIX w. powstały tu nowe biblioteki i czytelnie. Romuald Oczykowski w swojej Przechadzce po Łowiczu pisze, iż w 1860 r. był znaczny zbiór książek przy szkole parafialnej kolegiackiej. Musiała też istnieć w Łowiczu czytelnia, której katalog pt: Katalog książek będących własnością Czytelni w Łowiczu 1862/3 odnaleziono w zbiorach Biblioteki Kapitulnej.
Mniej więcej w tym okresie działał w Łowiczu ks. German Grabowski (1836-1911). Wyświęcony na kapłana w 1859 r. został na krótko kapelanem biskupa sufragana łowickiego, przez kilka lat był w Łowiczu wikariuszem i psałterzystą. Zapewne nieobojętne mu były sprawy oświaty i kultury. Wskazuje na to późniejsza jego działalność. Pełnił on obowiązki cenzora książek treści religijnej i sam dużo pisał, w tym książki nie tylko o treści religijnej, ale także tzw. powieści dla ludu. Zatem to może on, na przekór zakazów władz carskich, może nawet przekazując własny księgozbiór, uruchomił w Łowiczu w 1862 r. czytelnię albo została uruchomiona z jego inicjatywy.

- Czy można powiedzieć, iż był to zaczątek późniejszej Miejskiej Biblioteki, czy też może Biblioteki Parafialnej?

- Tego dziś dokładnie nie możemy stwierdzić. W każdym razie w 1862 r. istniała w Łowiczu Czytelnia, a na podstawie jej pisanego Katalogu... możemy dowiedzieć się, jakimi książkami dysponowała. W kilka lat później powstały czytelnie i wypożyczalnie: R. Oczykowskiego - 1870 r., tajna uczniowska - 1877 r., W. Tarczyńskiego - 1879 r., M. Hollanda - 1882 r. Niestety w obecnie funkcjonującej Bibliotece Parafii Katedralnej nie zachowały się żadne dokumenty poświadczające jej istnienie w XIX w. O jej istnieniu przed I wojną światową i w okresie międzywojennym być może świadczą jedynie znajdujące się w niej książki wydane na początku XX w.

Podziel się:

Oceń:

2003-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

o. Józef Augustyn SJ: zakaz spowiedzi dzieci ma charakter ideologiczny, a nie naukowy

2025-03-18 11:11

episkopat.pl

O tym, jak ważna jest praktyka spowiedzi dla właściwego rozwoju moralnego dziecka i nastolatka przekonuje o. Józef Augustyn SJ, rekolekcjonista, kierownik duchowy, członek rady naukowej Centrum Ochrony Dziecka. O. Augustyn odnosząc się do pojawiających się w przestrzeni publicznej postulatów zakazu spowiedzi dzieci zwraca uwagę, że nie mają one charakteru naukowego czy egzystencjalnego a wyłącznie ideologiczny. - Ćwiczenie się dziecka we wrażliwości moralnej jest tak samo konieczne, jak trening we wszystkich innych dziedzinach dziecięcej egzystencji - podkreśla jezuita.

Więcej ...

Kościół splądrowany przez satanistów

2025-03-18 08:07

Kansas Catholic Conference

Kościół katolicki w Kansas został splądrowany przez satanistów, co doprowadziło do aresztowania przez policję jednego podejrzanego.

Więcej ...

Włochy: nieznane arcydzieło Mantegni odkryto w sanktuarium w Pompejach

2025-03-18 20:51
To, co możemy dziś
podziwiać, stanowi
zaledwie niewielką
część tego, co jeszcze
skrywa ziemia

Wojciech Dudkiewicz/Niedziela

To, co możemy dziś podziwiać, stanowi zaledwie niewielką część tego, co jeszcze skrywa ziemia

Nieznane arcydzieło Andrei Mantegni, wybitnego włoskiego malarza z drugiej połowy XV wieku, odkryto w sanktuarium maryjnym w Pompejach koło Neapolu. „Złożenie do grobu” przedstawia scenę po śmierci Chrystusa na krzyżu, gdy jego ciało złożone na całunie otacza trzech zbolałych mężczyzn. W półcieniu stoją krzyczący z bólu: Maryja, zapłakana św. Maria Magdalena i św. Jan. W tle została przedstawiona niebiańska Jerozolima, przypominająca starożytny Rzym.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Nowenna do św. Józefa

Wiara

Nowenna do św. Józefa

Kościół splądrowany przez satanistów

Kościół

Kościół splądrowany przez satanistów

Nowenna przed Uroczystością Zwiastowania Pańskiego

Wiara

Nowenna przed Uroczystością Zwiastowania Pańskiego

Włochy: jeden z kardynałów po zmianie daty urodzenia...

Kościół

Włochy: jeden z kardynałów po zmianie daty urodzenia...

Włochy: 13-letni uczeń ukarany za odmowę korzystania z...

Wiadomości

Włochy: 13-letni uczeń ukarany za odmowę korzystania z...

Hiszpania: rośnie liczba pielgrzymów w miejscach...

Europa

Hiszpania: rośnie liczba pielgrzymów w miejscach...

Katowice: Tragedia na lotnisku. Funkcjonariuszka Straży...

Wiadomości

Katowice: Tragedia na lotnisku. Funkcjonariuszka Straży...

Ferdinand Habsburg: Bóg daje mi wszystko, czego potrzebuję

Wiara

Ferdinand Habsburg: Bóg daje mi wszystko, czego potrzebuję

30 lat temu zmarł Franciszek Gajowniczek, za którego...

Kościół

30 lat temu zmarł Franciszek Gajowniczek, za którego...