Reklama

Warszawskie panoramy religijne

Panoramy jako zjawiska kulturowe i społeczne sięgają końca XVIII w. Początkowo przedstawiały widoki miast. Około XIX w. zaczęły pojawiać się panoramy batalistyczne, pełne dynamiki i ruchu. Panoramy religijne pojawiły się w końcu XIX w. W Polsce pierwszą z nich była „Golgota” Jana Styki (i zespołu) z 1897 r.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Do ekspozycji panoram budowano specjalne budowle - rotundy. Dla Golgoty taki budynek wzniesiono przy ul. Karowej w Warszawie. Była to neorenesansowa, szesnastoboczna rotunda o średnicy 40 m, z nowoczesnym wówczas oświetleniem, zaprojektowana przez Karola Kozłowskiego. Budowla ta miała bogaty wystrój dekoracyjny. Było to również bardzo poważne przedsięwzięcie finansowe. Głównym sponsorem był Ignacy Paderewski.
Jan Styka przed rozpoczęciem pracy nad panoramą odbył podróż do Ziemi Świętej. Jako współpracowników dobrał sobie Tadeusza Popiela, Zygmunta Rozwadowskiego i Jana Stanisławskiego. Pracę rozpoczęto we Lwowie, w budynku Panoramy Racławickiej, gdy ta pojechała do Budapesztu.
Golgota była półpanoramą o wymiarach 15 m x 60 m. Wykonano ją w ciągu trzech miesięcy bardzo wytężonej pracy. Ponieważ budynek przy Karowej nie był jeszcze gotowy, premierowy pokaz odbył się w dniu otwarcia Zjazdu Katolickiego we Lwowie, w lipcu 1896 r. Panoramę zobaczyło tam 50 tys. widzów, a władze kościelne przyjęły ją bardzo życzliwie.
Warszawski pokaz Golgoty odbył się 23 stycznia 1897 r. w gmachu przy ul. Karowej. Nobilitowało to Warszawę jako miasto europejskie.
Otwarcie tej panoramy odbyło się niezwykle uroczyście. Arcybiskup Wincenty Popiel bardzo wychwalał Stykę, a papież Leon XIII w osobistym liście do malarza udzielił mu apostolskiego błogosławieństwa. Na panoramę organizowano pielgrzymki z całej Kongresówki.
W głównej scenie panoramy artysta odstąpił od przyjętego sposobu przedstawiania Ukrzyżowania Chrystusa. Chrystus stoi tutaj w szatach nad leżącym i przygotowanym dla Niego krzyżem. Na niebie gromadzą się mroczne, ciężkie chmury.
Panorama początkowo miała wielkie powodzenie, które jednak szybko osłabło. Dla ratowania przedsięwzięcia w 1899 r. dodano do Golgoty dwie częściowe panoramy Ogrójec Jana Stanisławowskiego i Emaus Józefa Mehoffera.
Panorama Golgota eksponowana była w paru miastach europejskich, a następnie w Stanach Zjednoczonych. Obecnie, po restauracji w 1951 r., znajduje się w Glendale w Kalifornii. W pobliżu tej panoramy na cmentarzu w Forest Lawn, złożone zostały zwłoki Jana Styki, przewiezione z Włoch.
Rotunda przy Karowej została zniszczona we wrześniu 1939 r.
Druga rotunda, również projektu Karola Kozłowskiego, została wzniesiona przy ul. Oboźnej na tzw. „Dynasach”. Przeznaczona ona była dla panoramy Tatry, na części której Jan Styka namalował panoramę Męczeństwo chrześcijan w cyrku Nerona. Tym razem pomocnikami Styki byli Zygmunt Rozwadowski i włoski malarz Fabio Fabbi. Wymiary tej panoramy były identyczne jak Golgoty. Do tej panoramy Styka przeprowadził studia w Rzymie.
Otwarcie tej panoramy odbyło się w grudniu 1899 r. Przedstawia ona widownię amfiteatru (z tronem Nerona) a na arenie trwają ostatnie przygotowania przed okrutnym widowiskiem, z postaciami nagich chrześcijan, przygotowywanych do męczeństwa. W tej panoramie widzimy typowe dla tego okresu zainteresowanie architekturą antyczną, która przytłacza przedstawione tu sceny. Po sukcesie paryskim panorama ta zaginęła w czasie wojny domowej w Rosji.
Sugestywność panoram wynikała z ich konstrukcji. Dla wywołania pełnego złudzenia rzeczywistości stosowano takie środki jak wprowadzenie zwiedzającego przez ciemny korytarz na podest, nad którym wznosił się rodzaj parasola. Miał on ograniczać pole widzenia do samego oświetlonego płótna. U dołu tego płótna znajdował się sztuczny teren i odpowiednio dobrane rekwizyty. Oglądający ulegał złudzeniu przestrzeni trójwymiarowej.

PS Korzystałem głównie z publikacji Zbigniewa Leśnickiego Panorama europejska jako fenomen kulturowy, Warszawa 1999.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2004-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Rozmowa z Ojcem - #V niedziela wielkanocna

2024-04-27 10:33
Abp Wacław Depo

Karol Porwich/Niedziela

Abp Wacław Depo

Jak wygląda życie codzienne Kościoła, widziane z perspektywy metropolii, w której ważne miejsce ma Jasna Góra? Co w życiu człowieka wiary jest najważniejsze? Czy potrafimy zaufać Bogu i powierzyć Mu swoje życie? Na te i inne pytania w cyklicznej audycji "Rozmowy z Ojcem" odpowiada abp Wacław Depo.

Więcej ...

Rozważania na niedzielę: gasnący antychryst

2024-04-26 11:28

Mat.prasowy

W odcinku odkryjemy historię tragicznego życia i upadku Friedricha Nietzschego, filozofa, który ogłosił "śmierć Boga", a swoje życie zakończył w samotności i obłędzie, nazywając siebie "biednym Chrystusem".

Więcej ...

Prawdziwy cytat "GW"

2024-04-27 17:54

MW

15 kwietnia, a jeszcze wcześniej w wydaniu papierowym “Niedzieli Wrocławskiej” ukazał się artykuł krytykujący pomysły ustaw o liberalizacji aborcji. W artykule została zawarta wypowiedź wrocławskiego lekarza, która po decyzji naszej redakcji, została zacytowana anonimowo.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Kard. Stanisław Dziwisz kończy 85 lat

Kościół

Kard. Stanisław Dziwisz kończy 85 lat

Giuseppe Moscati – lekarz, który leczył miłością

Święci i błogosławieni

Giuseppe Moscati – lekarz, który leczył miłością

Prośmy Pana Boga, aby pomnażał naszą wiarę

Wiara

Prośmy Pana Boga, aby pomnażał naszą wiarę

10. rocznica kanonizacji Jana Pawła II

Jan Paweł II

10. rocznica kanonizacji Jana Pawła II

Maryjo ratuj! Ogólnopolskie spotkanie Wojowników Maryi w...

Kościół

Maryjo ratuj! Ogólnopolskie spotkanie Wojowników Maryi w...

Sosnowiec: bp Artur Ważny – nowym biskupem sosnowieckim

Kościół

Sosnowiec: bp Artur Ważny – nowym biskupem sosnowieckim

Matka Boża Dobrej Rady

Wiara

Matka Boża Dobrej Rady

Legenda św. Jerzego

Święci i błogosławieni

Legenda św. Jerzego

Była aktorką porno - teraz robi różańce!

Kościół

Była aktorką porno - teraz robi różańce!