Reklama

Warszawskie panoramy religijne

Panoramy jako zjawiska kulturowe i społeczne sięgają końca XVIII w. Początkowo przedstawiały widoki miast. Około XIX w. zaczęły pojawiać się panoramy batalistyczne, pełne dynamiki i ruchu. Panoramy religijne pojawiły się w końcu XIX w. W Polsce pierwszą z nich była „Golgota” Jana Styki (i zespołu) z 1897 r.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Do ekspozycji panoram budowano specjalne budowle - rotundy. Dla Golgoty taki budynek wzniesiono przy ul. Karowej w Warszawie. Była to neorenesansowa, szesnastoboczna rotunda o średnicy 40 m, z nowoczesnym wówczas oświetleniem, zaprojektowana przez Karola Kozłowskiego. Budowla ta miała bogaty wystrój dekoracyjny. Było to również bardzo poważne przedsięwzięcie finansowe. Głównym sponsorem był Ignacy Paderewski.
Jan Styka przed rozpoczęciem pracy nad panoramą odbył podróż do Ziemi Świętej. Jako współpracowników dobrał sobie Tadeusza Popiela, Zygmunta Rozwadowskiego i Jana Stanisławskiego. Pracę rozpoczęto we Lwowie, w budynku Panoramy Racławickiej, gdy ta pojechała do Budapesztu.
Golgota była półpanoramą o wymiarach 15 m x 60 m. Wykonano ją w ciągu trzech miesięcy bardzo wytężonej pracy. Ponieważ budynek przy Karowej nie był jeszcze gotowy, premierowy pokaz odbył się w dniu otwarcia Zjazdu Katolickiego we Lwowie, w lipcu 1896 r. Panoramę zobaczyło tam 50 tys. widzów, a władze kościelne przyjęły ją bardzo życzliwie.
Warszawski pokaz Golgoty odbył się 23 stycznia 1897 r. w gmachu przy ul. Karowej. Nobilitowało to Warszawę jako miasto europejskie.
Otwarcie tej panoramy odbyło się niezwykle uroczyście. Arcybiskup Wincenty Popiel bardzo wychwalał Stykę, a papież Leon XIII w osobistym liście do malarza udzielił mu apostolskiego błogosławieństwa. Na panoramę organizowano pielgrzymki z całej Kongresówki.
W głównej scenie panoramy artysta odstąpił od przyjętego sposobu przedstawiania Ukrzyżowania Chrystusa. Chrystus stoi tutaj w szatach nad leżącym i przygotowanym dla Niego krzyżem. Na niebie gromadzą się mroczne, ciężkie chmury.
Panorama początkowo miała wielkie powodzenie, które jednak szybko osłabło. Dla ratowania przedsięwzięcia w 1899 r. dodano do Golgoty dwie częściowe panoramy Ogrójec Jana Stanisławowskiego i Emaus Józefa Mehoffera.
Panorama Golgota eksponowana była w paru miastach europejskich, a następnie w Stanach Zjednoczonych. Obecnie, po restauracji w 1951 r., znajduje się w Glendale w Kalifornii. W pobliżu tej panoramy na cmentarzu w Forest Lawn, złożone zostały zwłoki Jana Styki, przewiezione z Włoch.
Rotunda przy Karowej została zniszczona we wrześniu 1939 r.
Druga rotunda, również projektu Karola Kozłowskiego, została wzniesiona przy ul. Oboźnej na tzw. „Dynasach”. Przeznaczona ona była dla panoramy Tatry, na części której Jan Styka namalował panoramę Męczeństwo chrześcijan w cyrku Nerona. Tym razem pomocnikami Styki byli Zygmunt Rozwadowski i włoski malarz Fabio Fabbi. Wymiary tej panoramy były identyczne jak Golgoty. Do tej panoramy Styka przeprowadził studia w Rzymie.
Otwarcie tej panoramy odbyło się w grudniu 1899 r. Przedstawia ona widownię amfiteatru (z tronem Nerona) a na arenie trwają ostatnie przygotowania przed okrutnym widowiskiem, z postaciami nagich chrześcijan, przygotowywanych do męczeństwa. W tej panoramie widzimy typowe dla tego okresu zainteresowanie architekturą antyczną, która przytłacza przedstawione tu sceny. Po sukcesie paryskim panorama ta zaginęła w czasie wojny domowej w Rosji.
Sugestywność panoram wynikała z ich konstrukcji. Dla wywołania pełnego złudzenia rzeczywistości stosowano takie środki jak wprowadzenie zwiedzającego przez ciemny korytarz na podest, nad którym wznosił się rodzaj parasola. Miał on ograniczać pole widzenia do samego oświetlonego płótna. U dołu tego płótna znajdował się sztuczny teren i odpowiednio dobrane rekwizyty. Oglądający ulegał złudzeniu przestrzeni trójwymiarowej.

PS Korzystałem głównie z publikacji Zbigniewa Leśnickiego Panorama europejska jako fenomen kulturowy, Warszawa 1999.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2004-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Droga Krzyżowa z kard. Grzegorzem Rysiem

2025-03-06 21:28

Graziako

W pierwszy piątek Wielkiego Postu zapraszamy do rozważań Drogi Krzyżowej wspólnie z kard. Grzegorzem Rysiem. Niech jego słowa, będą dla nas zachętą do jeszcze mocniejszego przylgnięcia do Chrystusa. Pójścia drogą krzyża do światła – miłości Jezusa.

Więcej ...

Oświadczenie ks. Michała Olszewskiego: Profeto kończy działalność

2025-03-05 14:39

Ks. Michał Olszewski SCJ

Drodzy Przyjaciele, z sercem pełnym wdzięczności, ale i smutku jesteśmy zmuszeni – z uwagi na zajęcie przez organy ścigania naszych kont bankowych, co skutkuje brakiem materialnych środków potrzebnych do dalszej działalności – po kilkunastu latach pięknej i owocnej pracy jako prawdopodobnie największa ambona Słowa Bożego w Internecie, ale i na falach eteru, zakończyć nasze dzieła, które dumnie noszą nazwę Profeto - czytamy w opublikowanym na stronie profeto.pl oświadczeniu ks. Michała Olszewskiego.

Więcej ...

Raport: W Nigerii w ostatnich 20 latach zabito co najmniej 50 tys. chrześcijan

2025-03-08 06:46

Agata Kowalska

Nigeria po raz kolejny została uznana za najniebezpieczniejsze miejsce na świecie dla chrześcijan - głosi raport Globalnego Indeksu Prześladowań 2025 opublikowany przez International Christian Concern (ICC), ekumeniczną organizację chrześcijańską z siedzibą w Waszyngtonie.

Więcej ...
Przejdź teraz
REKLAMA: Artykuł wyświetli się za 15 sekund

Reklama

Najpopularniejsze

Czy nie uwłacza to godności kobiet, że tylko...

Wiara

Czy nie uwłacza to godności kobiet, że tylko...

Droga Krzyżowa z kard. Grzegorzem Rysiem

Wiara

Droga Krzyżowa z kard. Grzegorzem Rysiem

Kanada: To kłamstwo wywołało antykościelną nagonkę....

Wiadomości

Kanada: To kłamstwo wywołało antykościelną nagonkę....

Czy można być przekonanym o istnieniu ewolucji i wierzyć...

Wiara

Czy można być przekonanym o istnieniu ewolucji i wierzyć...

Ksiądz zamordowany w Środę Popielcową

Kościół

Ksiądz zamordowany w Środę Popielcową

Oświadczenie ks. Michała Olszewskiego: Profeto kończy...

Kościół

Oświadczenie ks. Michała Olszewskiego: Profeto kończy...

Nakazane święta kościelne w 2025 roku

Kościół

Nakazane święta kościelne w 2025 roku

„Lisi plan” minister edukacji. Ruch kadrowy w szkołach...

Felietony

„Lisi plan” minister edukacji. Ruch kadrowy w szkołach...

Skandaliczna książka dla dzieci z instruktażem...

Wiadomości

Skandaliczna książka dla dzieci z instruktażem...