Reklama

Zmysł a sacrum w liryce XVIII wieku

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W polskiej poezji religijnej epoki baroku występują utwory literackie, w stosunku do których można zastosować filozoficzno-literacką kategorie sensualizmu i sensualności. Oznaczają one że, źródłem poznania rzeczywistości są wrażenia zmysłowe, że w badaniach analizuje się obrazy wizyjne i nadrealne, związane z "metafizycznością", zjawiskowością, pozornością czy ekspresyjnością.

R. Fiszerówna na przykładzie twórczości Samuela Twardowskiego, autora Nadobnej Paskwaliny, wskazała na wrażenia wzrokowe, wyobraźnię przestrzenną i ruch. Inny literaturoznawca, Stefan Nieznanowski, podkreślił w poezji Kaspra Miaskowskiego zmysłową wyrazistość języka oraz przepych i zmysłowy "nadmiar" w XVII-wiecznej poezji religijnej. Podobnie Claude Backvis zwracał uwagę na zmysłowość wyrazu w epice, w poezji S. Twardowskiego, A. Korczyńskiego, S.H. Lubomirskiego. Wrocławski historyk literatury Czesław Hernas mówił o "sensualizmie" w liryce J.A. Morsztyna ("jedność oglądania świata"); wiersze Hieronima Morsztyna i Szymona Zimorowica określał mianem "poezji światowych rozkoszy". Zmysłowość może być także odrzuceniem neoplatońskiego idealizmu albo dążnością do obrazowania zmysłowej konkretyzacji ekspresji doznań sennych (A. Nowicka-Jeżowa) m.in. u J.A. Morsztyna.

Liryka religijna XVII w., najbardziej dojrzała artystycznie, stała się szczególnie miejscem zaistnienia zjawiska sensualności ekspresji poetyckiej w zetknięciu z sacrum, czyli z tym co święte, boskie etc. Spośród autorów dzieł religijnych baroku należy wymienić jeszcze Zbigniewa Morsztyna, Wespazjana Kochowskiego, Stanisława Grochowskiego, Kaspra Twardowskiego i wielu innych. Pojawiają się tu ponadto takie kategorie "zmysłowości", jak: ucieleśnienie, zmysłowe budowanie np. osób świętych, kryzys i transformacja tradycji alegorycznej, " nadzmysłowość" tzw. poezji mistycznej, pobożnej itp.

O kwestiach tych pisze Mirosława Hanusiewicz w interesującej rozprawie, powstałej na KUL w 1998 r., zatytułowanej Święte i zmysłowe w poezji religijnej polskiego baroku, po którą warto sięgnąć i przeczytać.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2001-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Jest decyzja o przeniesieniu sędzi TK Krystyny Pawłowicz w stan spoczynku

2025-07-02 11:23
Krystyna Pawłowicz

Adrian Grycuk/pl.wikipedia.org

Krystyna Pawłowicz

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego podjęło uchwałę o przeniesieniu w stan spoczynku sędzi TK Krystyny Pawłowicz z dniem 5 grudnia br. - wynika z pisma, do którego w środę dotarła Polska Agencja Prasowa.

Więcej ...

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Red.

Do wersji od lat istniejącej w naszej przestrzeni internetowej niezbędnika katolika, która każdego miesiąca inspiruje do modlitwy miliony katolików, dołączamy wersję papierową. Każdego miesiąca będziemy przygotowywać niewielki i poręczny modlitewnik, który dotrze do Państwa rąk razem z naszym tygodnikiem w ostatnią niedzielę każdego miesiąca.

Więcej ...

Śląskie/ Zginął 18-letni motocyklista; policja ogłosiła „czarny alert drogowy”

2025-07-02 21:07

Adobe Stock

18-letni motocyklista zginął w środę po południu na ul. Wiejskiej w Czeladzi (Śląskie). Policja w związku z jego śmiercią ogłosiła „czarny alert drogowy”. Podała równocześnie, że w woj. śląskim wzrasta liczba wypadków z udziałem motocyklistów i użytkowników lżejszych jednośladów.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Zmiany kapłanów 2025 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2025 r.

Rodzice mogą iść do sądu. Jak szkolne świadectwo bez...

Wiadomości

Rodzice mogą iść do sądu. Jak szkolne świadectwo bez...

Śląskie/ Zginął 18-letni motocyklista; policja...

Wiadomości

Śląskie/ Zginął 18-letni motocyklista; policja...

Czechy: biskup częściowo znosi obowiązek uczestnictwa w...

Kościół

Czechy: biskup częściowo znosi obowiązek uczestnictwa w...

27 czerwca nie obowiązuje wstrzemięźliwość od...

Kościół

27 czerwca nie obowiązuje wstrzemięźliwość od...

Nowenna do Przenajdroższej Krwi Chrystusa

Wiara

Nowenna do Przenajdroższej Krwi Chrystusa

Zmiany personalne 2025

Kościół

Zmiany personalne 2025

#LudzkieSerceBoga: Poznaj Serce Jezusa, tak bliskie...

Kościół

#LudzkieSerceBoga: Poznaj Serce Jezusa, tak bliskie...

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką

Wiara

Niezbędnik Katolika miej zawsze pod ręką