Reklama

100. rocznica urodzin i 30. rocznica śmierci kard. Bolesława Kominka (1)

Kapłan, uczony, mąż stanu

Niedziela legnicka 16/2004

Kardynał Bolesław Kominek należy do najwybitniejszych hierarchów w historii polskiego Kościoła katolickiego. Był głównym organizatorem administracji apostolskiej Śląska Opolskiego i pierwszym konsekrowanym polskim biskupem ordynariuszem wrocławskim od czasów biskupa Nankera (†1341). Przeszedł do historii Polski jako pierwszy polski kardynał - metropolita wrocławski po II wojnie światowej, wybitny intelektualista, uczony, publicysta. Był on głównym redaktorem słynnego orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich na zakończenie Soboru Watykańskiego II. Znalazł się w poczcie wybitnych mężów stanu, którzy współtworzyli nowy ład europejski w duchu pojednania po II wojnie światowej. Doniosłe wydarzenia polityczne, które nastąpiły w Europie środkowowschodniej po 1989 r., uwiarygodniły ten jego znaczący wkład i zasługi.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Dzieciństwo, młodość i studia

Kardynał Bolesław Kominek urodził się 23 grudnia 1903 r. w Radlinie na Górnym Śląsku, który wówczas należał do diecezji wrocławskiej. Był najstarszym synem górnika Franciszka i Katarzyny z domu Kozielskiej. Po ukończeniu szkoły podstawowej uczęszczał do gimnazjum w Rybniku, gdzie także zdał egzamin dojrzałości (1923). Studia wyższe odbył na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego (1923-1927) i został wyświęcony na kapłana przez biskupa Arkadiusza Lisieckiego, ordynariusza katowickiego (11 września 1927). Od 1927 do 1930 r. studiował filozofię i nauki społeczne w Instytucie Katolickim w Paryżu, gdzie uzyskał doktorat i licencjat z nauk społecznych. Tam też poznał m.in. Jakuba Maritaina, wybitnego filozofa katolickiego. W 1930 r. odbył kilka podróży po krajach Europy Zachodniej. Brał także czynny udział w kongresach eucharystycznych w Kartaginie i Budapeszcie.

Początki pracy duszpasterskiej

Ks. dr Kominek po powrocie do kraju został mianowany wikariuszem parafii Matki Bożej Różańcowej w Katowicach-Dąbiu (1931) i niedługo później kierownikiem sekretariatu biskupa Stanisława Adamskiego. Dodatkowo pełnił również obowiązki sekretarza Akcji Katolickiej diecezji katowickiej i referenta duszpasterstwa. Dał się przy tym poznać jako pracownik zdyscyplinowany i pełen inicjatywy. Po kilku latach został mianowany przez ordynariusza redaktorem miesięcznika Akcja Katolicka na Śląsku, w którym zamieścił m.in. szereg artykułów programowych (1937-39). Niemal równocześnie przejął redagowanie Gościa Niedzielnego. W tym okresie ks. dr Kominek aktywnie angażował się w działalność charytatywną na terenie młodej diecezji katowickiej; m.in. korzystając ze swoich doświadczeń z czasów studiów paryskich starał się nawięzać kontakty z katolikami świeckimi, co wówczas było nowością w Kościele na terenie naszego kraju.
W czasie II wojny światowej ks. dr Kominek z narażeniem życia, oficjalnie i z ukrycia, angażował się w akcję niesienia pomocy ludności polskiej na terenach przyłączonych do Rzeszy i Generalnej Guberni. Prowadził również działalność polityczną w porozumieniu z Biurem Zachodnim Delegatury rządu londyńskiego na kraj, gdzie był uważany za eksperta od spraw Kościoła na Śląsku. Już wtedy (1944 r.) brano pod uwagę przegraną hitlerowców i zmiany terytorialne nie wyłączając struktur administracji kościelnej.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

Administratura Apostolska w Opolu

W 1945 r. kard. August Hlond, prymas Polski, posiadający nadzwyczajne pełnomocnictwa Stolicy Apostolskiej, po przybyciu do kraju, w końcu lipca 1945 r., przeprowadził w Katowicach specjalne rozmowy z biskupem Adamskim i ks. dr. Kominkiem. W rezultacie tych rozmów uznał za potrzebne wyodrębnienie Śląska Opolskiego z archidiecezji wrocławskiej i utworzenie osobnej jednostki administracji kościelnej. W kilka dni po zakończeniu konferencji poczdamskiej (2 VIII 1945) zapadły ważne decyzje w sprawie nowej organizacji kościelnej na ziemiach zachodnich i północnych Polski. 14 sierpnia 1945 r. prymas Hlond wydał dekrety powołujące administratury apostolskie na Ziemiach Odzyskanych. Ks. dr Bolesław Kominek został mianowany administratorem apostolskim Śląska Opolskiego. W niedzielę 9 września 1945 r. odbył się uroczysty ingres do dawnego kościoła Św. Krzyża w Opolu. Stał się on katedrą biskupią. Za swój herb wybrał stary herb Opola, gdzie obok połowy piastowskiego orła znajduje się krzyż. 14 września 1945 r. wydał pierwszy list pasterski. Najważniejszą sprawą dla niego w powojennej rzeczywistości było powołanie Kurii Biskupiej. Doszło do tego we wrześniu 1945 r. Dokonał też nominacji pierwszych urzędników Kurii Diecezjalnej. Kanclerzem został ks. Paweł Latusek, a notariuszem ks. Wacław Wycisk. W 1948 r. ks. dr P. Latusek został wikariuszem generalnym administracji apostolskiej. Pierwszy rządca administracji powołał również specjalne agendy i referaty, które później przekształciły się w wydziały. Były to m.in. referaty szkolny i do spraw repatriantów. Następnie utworzył Radę Diecezjalną, pomocną w zarządzaniu kościelnym (październik 1945). Uruchomił Wydawnictwo Diecezjalne Świętego Krzyża z własną drukarnią (1946). Przygotował także utworzenie Sądu Duchownego. Ogromne znaczenie miało powołanie Seminarium duchownego (15 sierpnia 1949), przeniesionego później do Nysy (1950). Trudną początkowo sprawą było pozyskanie wykładowców. Zostali nimi profesorowie z Katowic, Wrocławia oraz Kalwarii Zebrzydowskiej (1950). Pierwszym rektorem Seminarium Duchownego został ks. prof. Jan Tomaszewski. Wychodząc naprzeciw ogromnym potrzebom Ksiądz Administrator urządzał liczne kursy integracyjne i duszpasterskie dla kapłanów oraz wykłady dla inteligencji. Zabezpieczył materialne podstawy administracji (mieszkania, pomieszczenia biurowe). Nieprzerwanie rozwijał kontakty z duchowieństwem poprzez dziekanów i posługę pontyfikalną na terenie całej administracji (udzielanie sakramentu bierzmowania, udział w odpustach itp.). Zajął się także usuwaniem strat wojennych. W czasie II wojny światowej zostało zburzonych na Opolszczyźnie około 50 kościołów, a blisko 140 świątyń zostało uszkodzonych (w tym kościoły Nysy, zwanej „śląskim Rzymem”, i Raciborza). Remonty plebanii i pomieszczeń pomocniczych zakończył w 1950 r. Ważne miejsce w działalności administratora ks. Kominka zajmowały sprawy duszpasterskie i narodowościowe, związane z wysiedlaniem ludności niemieckiej i napływem polskiej ludności zza Buga oraz z Polski centralnej i krajów Europy Środkowowschodniej. Nieprzerwanie starał się, aby cała działalność Kościoła opolskiego łączyła przybyszów i miejscowych przez wspólne nabożeństwa, odpusty, pielgrzymki, okolicznościowe itp. Pomocą w integracji ludności były wydawnictwa religijne, modlitewniki, katechizmy, literatura poświęcona świętym śląskim, zabytkom sztuki sakralnej. Jego staraniem ukazało się wydanie modlitewnika Droga do nieba (po polsku i niemiecku). Ukazał się także pierwszy Kalendarz katolicki Śląska Opolskiego na rok 1947. Dzięki decyzji ks. dr. Kominka został wydany w 1947 r. Rocznik Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego, który udokumentował zorganizowanie administracji na wzór sprawnie funkcjonującej diecezji opolskiej. Oprócz tego staraniem Księdza Administratora zostały wydane: Mały modlitewnik, Mała historia biblijna, Mały katechizm, Katechizm dla dorosłych, a nieco później książka do nabożeństwa Modlitwa Kościoła. W 1945 r. ukazał się pierwszy numer Wiadomości Urzędowych Administracji Apostolskiej Śląska Opolskiego (wrzesień 1945 - czerwiec 1950). Wydawano systematycznie Kalendarz Liturgiczny zawierający przepisy dla kapłanów, dotyczące kultu religijnego w parafiach (od 1945). Wiele troski Księdza Administratora zajmowała działalność charytatywna, która łagodziła trudności powojennego życia mieszkańców i była prowadzona przez Caritas w Opolu i Bytomiu. M. in. zorganizowano 14 kuchni ludowych, które w ciągu dwóch lat (1946-47) wydały ponad pół miliona obiadów. Dużo dobrego uczyniły również placówki Caritasu opolskiego na większych dworcach kolejowych (Opole, Racibórz, Gliwice, Bytom, Sosnowiec i in.). Caritas kościelna prowadziłą w tym okresie 62 ochronki i przedszkola oraz ponad 150 punktów ambulatoryjnej opieki medycznej (do 1950). Administrator ks. Kominek rozpoczął starania o zorganizowanie na Górze św. Anny ośrodka masowych spotkań religijnych i centrum kształcenia religijno-duszpasterskiego. W 1947 r. odbyła się tam, jako pierwsza po 1945 r., diecezjalna pielgrzymka mężczyzn. W 1945 r. administracja apostolska Śląska Opolskiego obejmowała powierzchnię 9713 km5. Na jej terenie mieszkało ok. miliona ludności. Organizację kościelną tworzyło 37 dekanatów i 428 placówek duszpasterskich. W 1947 r. utworzono jeszcze dwa dekanaty: wołczyński i gorzowski. W 1946 r. utworzono 6 nowych parafii w dekanacie kluczborskim i 3 parafie w dekanacie dobrodzieńskim. Pracę duszpasterską prowadziło ok. 450 księży diecezjalnych, w tym 290 pochodzenia miejscowego. Na terenie administracji pracowało 12 męskich zgromadzeń zakonnych z 23 klasztorami oraz 21 żeńskich z 273 klasztorami. Ta owocna działalność Księdza Administratora została niespodziewanie przerwana 26 stycznia 1951 r. przez interwencję władz państwowych, które na miejsce dotychczasowych administratorów apostolskich powołały bezprawnie tzw. wikariuszy kapitulnych. Jednym z nich został w Opolu ks. Emil Kobierzycki. Ks. inf. Kominek został odsunięty i osadzony w klasztorze benedyktynów w Lubiniu Wielkopolskim. Zostały brutalnie przerwane jego kontakty z Kurią diecezjalną i wiernymi Śląska Opolskiego, co stanowiło bolesne przeżycie dla tego mężnego i oddanego Kościołowi kapłana. Mając ograniczone możliwości ks. inf. Kominek zajął się w Lubiniu lekturą dzieł teologicznych, przygotowaniem do pracy naukowej i głoszeniem kazań wielkopostnych w kościele klasztornym. 10 lutego 1951 r. otrzymał od władz zwolnienie z Lublina wraz z zakazem powrotu na Ziemie Zachodnie i do województwa katowickiego. Na początku marca tego roku wyjechał do Krakowa, gdzie przyjął propozycję kard. A. S. Sapiehy pracy w Kurii Metropolitalnej. Został też wykładowcą na Wydziale Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wobec sprzeciwu władz państwowych wyraźnie niezadowolonych z jego pracy w podwawelskim grodzie, wyjechał z Krakowa i objął obowiązki kapelana urszulanek w Sierczy koło Wieliczki. 28 kwietnia 1951 r. ks. dr Bolesław Kominek został mianowany przez papieża Piusa XII biskupem tytularnym ze skierowaniem do wykonywania funkcji arcypasterskich we Wrocławiu. Władze państwowe nie uznały tej urzędowej nominacji Stolicy Apostolskiej i biskup-nominat pozostał nadal kapelanem urszulanek w Sierczy, kierownikiem studiów zakonnych i wizytatorem zakonów. W wielkiej tajemnicy 10 października 1954 r. otrzymał w Przemyślu sakrę biskupią. Głównym konsekratorem był ordynariusz przemyski bp Franciszek Barda, a współkonsekratorami: bp Franciszek Jop z Krakowa i bp Wojciech Tomaka z Przemyśla.

Cdn.

Podziel się:

Oceń:

0 0
2004-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Irlandczycy bronią matek i nie chcą zmiany definicji rodziny

2024-03-27 17:17

Adobe Stock

Zdecydowana większość Irlandczyków opowiedziała się przeciw poszerzeniu definicji rodziny i usunięciu z irlandzkiej konstytucji istotnego zapisu o powadze macierzyństwa. Tamtejsi katolicy mówią o „wielkim zwycięstwie zdrowego rozsądku”.

Więcej ...

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

Pio Si/pl.fotolia.com

Od Wielkiego Czwartku Kościół rozpoczyna uroczyste obchody Triduum Paschalnego, w czasie którego będzie wspominać mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. W Wielki Czwartek liturgia uobecnia Ostatnią Wieczerzę, ustanowienie przez Jezusa Eucharystii oraz kapłaństwa służebnego.

Więcej ...

W świetle Eucharystii, w ciszy konfesjonału - paulini i Jasna Góra

2024-03-28 10:33

Karol Porwich/Niedziela

Patriarcha Zakonu Paulinów św. Paweł z Teb przez wielu skazany na śmierć głodową na pustyni, doświadczył Bożej troski i był z Bożej Opatrzności karmiony chlebem. Dziś prawie pół tysiąca paulinów każdego dnia Chlebem Eucharystycznym karmi ludzi na 4 kontynentach. W sercu Zakonu na Jasnej Górze żyje ponad 70 kapłanów. Misję tego miejsca i posługujących tu paulinów, wciąż określają słowa św. Jana Pawła II, że „Jasna Góra to konfesjonał i ołtarz narodu”. Sprawowanie Eucharystii jako centrum życia całej wspólnoty i pracy apostolskiej paulinów wpisane jest w ich zakonne konstytucje.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Roxie Węgiel: Wiara w Boga wyznacza mi kierunek życia

Wiara

Roxie Węgiel: Wiara w Boga wyznacza mi kierunek życia

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

Kościół

Dziś Wielki Czwartek – początek Triduum Paschalnego

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

Kościół

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Kościół

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Wiara

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

W internecie pojawiło się nieznane dotąd nagranie...

Kościół

W internecie pojawiło się nieznane dotąd nagranie...

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Kościół

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Kościół

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...