Problemy unijnych przywódców z prawdziwą solidarnością i autentycznym uczestnictwem

Nas jednak w tej refleksji interesuje drugie rozumienie omawianej kategorii, związane z analizą relacji typu „ja” - „my”, charakterystyczną dla różnych społeczności. Punktem wyjścia także pozostaje człowiek, który bytuje i działa wspólnie z innymi w obrębie rożnych „my”, to znaczy ma jakiś udział w całości większej niż on sam. Zdaniem K. Wojtyły uczestnictwo nie może być czymś poza człowiekiem, poza jego ludzką podmiotowością. Uczestnictwo jawi się jako właściwość osoby działającej i bytującej wspólnie z innymi. Jest to właściwość „wewnętrzna i homogenna”, która stanowi o tym, że osoba bytując i działając wspólnie z innymi, nie przestaje istnieć i działać jako osoba, spełniając czyn i spełniając w nim siebie samą. Uczestnictwo stanowi „swoiste constitutivum, istotny rys wspólnoty”, dzięki czemu osoba i wspólnota niejako „przylegają do siebie”. Chociaż człowiek jest członkiem różnych wspólnot, gdzie wspólnie bytuje i działa z innymi, to członkostwo w owych wspólnotach nie jest jeszcze tym samym co uczestnictwo. Z punktu widzenia osoby i czynu przez nią spełnianego, ważna jest nie tylko „przedmiotowa wspólnota działania” (działam z innymi, choć pozostaję poza tą wspólnotą, nie utożsamiam się z jej celami, nie spełniam siebie we wspólnym działaniu), ale również „podmiotowa wspólnota działania”, którą jest autentyczne uczestnictwo i związany z nim moment wyboru. W związku z powyższym stwierdzeniem K. Wojtyła napisze, że: „człowiek wybiera to, co wybierają inni, albo nawet wybiera dlatego, że inni wybierają – a równocześnie wybiera to jako dobro własne i cel własnego dążenia. To co wówczas wybiera jest dobrem własnym z tym znaczeniu, że człowiek jako osoba spełnia w nim siebie. Uczestnictwo uzdalnia człowieka do takich wyborów i do takiego działania wspólnie z innymi”. Zdaniem Wojtyły, tylko wówczas takie działanie w którym zachodzi wspólnota przedmiotowa i podmiotowa, w pełni zasługuje na nazwę „współdziałania”. Omawiany Autor zauważa i podkreśla, że bez autentycznego uczestnictwa działanie ludzkie (czyn) może zmienić się na passio - „dzianie się”, które w jednych zachodzi pod wpływem drugich, czego krańcowym przykładem jest mechanizm opisywany przez tzw. psychologię tłumu. Działanie wspólnie z innymi bez uczestnictwa, pozbawia czyn osoby jego personalistycznej wartości, gdyż zostaje ograniczona możliwość samostanowienia (realizacja autentycznej wolności), a więc transcendencji osobowej oraz integracji osoby w czynie. Przeciwieństwem tak rozumianego uczestnictwa jest alienacja odbierająca (ograniczająca lub uniemożliwiająca) człowiekowi jako osobie możliwość spełnienia siebie na gruncie bytowania i działania „wspólnie z innymi”. Dokonuje się to w dwojaki sposób: poprzez brak uczestnictwa, który pochodzi od osoby jako podmiotu i sprawcy działania, oraz poprzez uniemożliwienie uczestnictwa, które pochodzi spoza osoby, a jest wynikiem błędnego ustroju wspólnoty działania. 3. Co zagraża uczestnictwu i jest źródłem alienacji? Zdaniem K. Wojtyły źródłem alienacji są zarówno indywidualizm jak i totalitaryzm (anty - indywidualizm) „występujące w szeregu odmian i odcieni”. Indywidualizm wysuwa dobro jednostki jako dobro naczelne i podstawowe, domagając się podporządkowania sobie wszelkich wspólnot i społeczeństw. Indywidualizm jest zaprzeczeniem uczestnictwa. Czyni to „poprzez izolowanie osoby pojmowanej tylko jako jednostka i skoncentrowanej na sobie i swoim własnym dobru, które również bywa pojmowane w izolacji od dobra innych, a także od dobra wspólnoty”. Zdaniem K. Wojtyły w indywidualizmie dobro jednostki ma charakter samozachowawczy i defensywny względem każdej innej jednostki i jej dobra. Bytowanie i działanie wspólnie z innymi jednostka pojmuje jako konieczność, której nie odpowiada żadna pozytywna właściwość jednostki. Bytowanie i działanie wspólnie z innymi nie służy i nie rozwija żadnej właściwości jednostki. Jest raczej źródłem ograniczeń, a „nawet biegunem różnorakich przeciwieństw”. Przeciwieństwem indywidualizmu, a zarazem inną formą ograniczenia czy też uniemożliwienia uczestnictwa jest totalitaryzm („indywidualizm à rebours”), który podporządkowuje jednostkę i jej dobro bez reszty społeczeństwu. Ponieważ w systemie totalitarnym przyjmuje się założenie, że w jednostce tkwi tylko dążenie do dobra jednostkowego, a nie ma w niej żadnej dyspozycji do bycia i działania wspólnie z innymi, dlatego w totalitaryzmie dominuje potrzeba zabezpieczenia się przed jednostką rozumianą jako potencjalny wróg wspólnoty oraz wspólnego dobra. Na tej też podstawie przyjmuje się, że dobro wspólne może powstawać na drodze ograniczeń jednostki. Realizacja więc dobra wspólnego musi polegać na wymuszeniu. Zdaniem K. Wojtyły indywidualizm i totalizm są głęboko „a - personalistyczne” lub inaczej mówiąc „anty - personalistyczne”. Ograniczając lub uniemożliwiając uczestnictwo, przeciwstawiają się naturalnemu prawu człowieka do wolności czynu. Alienacja, której źródłem są indywidualizm i totalitaryzm jest zaprzeczeniem struktur i ładu panującego w różnorodnych „my” (rodzina, społeczeństwo, grupy, naród, państwo, unia) w których człowiek poprzez uczestnictwo spełnia siebie i kształtuje się w odniesieniu do jakiegoś dobra wspólnego. 4. Jakie postawy wskazują na autentyczne uczestnictwo? Autentyczne uczestnictwo związane jest z postawami solidarności oraz sprzeciwu. Każda z tych postaw ma wartość personalistyczną oraz kwalifikację etyczną. Swój właściwy sens zyskują na gruncie jakiejś wspólnoty bytowania i działania, oraz przez swoiste odniesienie do dobra wspólnego. Wspomniane postawy należy ujmować łącznie, gdyż wzajemnie się tłumaczą. Ich wartość wynika zawsze z dynamicznego podporządkowania się prawdzie, co jest istotne dla transcendencji osoby w czynie. Przyporządkowanie to ujawnia się i odzwierciedla w prawym sumieniu, będącym ostatecznym miernikiem autentyczności tych postaw i sprawdzianem, czy nie uległy wypaczeniu. POSTAWA SOLIDARNOŚCI. Jest ona „naturalną” konsekwencją bytowania i działania wspólnie z innymi, a zarazem podstawą wspólnoty. Solidarność oznacza stałą gotowość do przyjmowania i realizowania takiej części dobra wspólnego, jaka każdemu przypada w udziale z tej racji, że jest członkiem określonej wspólnoty. W postawie solidarności musi być świadomość dobra wspólnego i stale żywe odniesienie do niego. Postawa solidarności, wyraża się między innymi, poprzez szczególne wyczucie potrzeb wspólnoty i gotowość „dopełnienia” swoim czynem tego, co inni wypełniają we wspólnocie. Postawa solidarności jest zasadniczym wyrazem uczestnictwa jako właściwości osoby. Mocą tej postawy osoba znajduje spełnienie siebie w dopełnianiu innych we wspólnocie bytowania i działania. POSTAWA SPRZECIWU. Drugą autentyczną postawą jest sprzeciw, który nie kłóci się z postawą solidarności. K. Wojtyła w kontekście idei uczestnictwa rozumie sprzeciw jako postawę zasadniczo solidarną, która nie jest negacją dobra wspólnego, oraz potrzeby uczestnictwa, ale właśnie ich potwierdzeniem. Jest upominaniem się o autentyczne dobro wspólne, bowiem jej treścią jest pojmowanie i urzeczywistniania dobra wspólnego w kontekście prawdy. Sprzeciw dotyczy tego, co zagraża prawdzie i dobru. Jest wyrazem trudnej i niewygodnej odpowiedzialności demaskującej wszelki fałsz, rutynę i powierzchowność. Postawa sprzeciwu, która wyrasta na gruncie zasadniczej solidarności jest wtedy konstruktywna i stanowi warunek prawidłowej struktury i ustroju samych wspólnot. ZASADA DIALOGU. Tym co łączy postawę solidarności z postawą sprzeciwu dla urzeczywistniania dobra wspólnego jest zasada dialogu. Dzięki dialogowi sprzeciw, który może czynić współbytowanie i współdziałanie ludzi trudniejszymi, mimo wszystko nie tylko, że nie psuje lub uniemożliwia tę wspólnotę bycia i działania z innymi, ale przyczynia się do kształtowania i pogłębiania solidarności ludzkiej. Zasada dialogu nie uchylając się od napięć, konfliktów i walk potrafi zarazem z sytuacji sprzeciwu wydobywać to, co jest prawdziwe i słuszne, co może być źródłem dobra dla ludzi, pozostawiając na boku czysto subiektywne nastawienia i uprzedzenia. Omawiane postawy solidarności i sprzeciwu, gdy tracą swą autentyczność z racji braku podporządkowania się prawdzie stają się postawami nieautentycznymi, do których Wojtyła zalicza konformizm oraz unik. 5. Postawy charakterystyczne dla nieautentycznego uczestnictwa KONFORMIZM. W konformizmie obok pewnych pozytywnych elementów, kryje się brak zasadniczej solidarności i postawy sprzeciwu. W postawie tej zawiera się uleganie, brak czynu na rzecz „dziania się” w osobie. Człowiek nie tworzy wspólnoty, ale raczej „pozwala się nieść” zbiorowości. Konformizm prezentuje zasadniczą rezygnację ze spełniania siebie w działaniu „wspólnie z innymi”, jest wyrazem zaprzeczenia, lub ograniczenia osobowej transcendencji,– samostanowienia i wyboru. Postawa konformizmu jest zaprzeczeniem prawdziwego uczestnictwa. Bowiem autentyczne uczestnictwo zostaje zastąpione tu „pozorem uczestnictwa, powierzchownym dostrajaniem się do innych, bez przekonania i bez autentycznego zaangażowania”. Konformizm stwarza sytuację obojętności wobec dobra wspólnego. Stanowi swoistą odmianę indywidualizmu, ucieczkę od wspólnoty, a równocześnie potrzebę ukrycia się wobec niej poprzez zewnętrzny pozór. Postawa konformistyczna wypływająca z doraźnych korzyści lub dla oszczędzenia sobie przykrości niesie niepowetowane straty zarówno dla osoby (nie spełnia siebie w bytowaniu i działaniu z innymi) jak i wspólnoty (nie realizuje dobra wspólnego). UNIK. To druga nieautentyczna postawa, która jest całkowitym brakiem uczestnictwa, nieobecnością we wspólnocie, nawet w formie pozorowanej, jak to było w przypadku konformizmu. Czasami może być jako sui generis postawą zastępczą, gdy uczestnictwo wydaje się niemożliwe, a sprzeciw nieskuteczny. Generalnie jednak, unik to postawa nieautentyczna, rezygnująca ze spełniania siebie w działaniu „wspólnie z innymi”. 6. Zamiast zakończenia Czy Unia Europejska, Rada Europy oraz inne unijne organizacje są autentycznie solidarne? Czy mamy w nich do czynienia z autentycznym uczestnictwem, czy tylko pozorem? Czy reelekcja Donalda Tuska na szefa Rady Europejskiej to wyraz autentycznej unijnej solidarności i uczestnictwa? Czy głos sprzeciwu polskiego rządu w kontekście słabości unijnych instytucji wobec prawdziwych europejskich i światowych problemów to wyraz kołtuniarstwa i bezmyślnych zaczepek? Mądrej głowie dość dwie słowie….….

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Polityka

Problemy unijnych przywódców z prawdziwą solidarnością i autentycznym uczestnictwem

Ks. Mariusz Sztaba

2017-03-13 10:43

Wybrane dla Ciebie

Unia psuje

Mirosław Piotrowski, Poseł do Parlamentu Europejskiego

Św. Józef przewodniczy naszej pielgrzymce nadziei

2025-03-19 21:30

Marzena Cyfert

Bp Kleszcz: naszym bogactwem jest miłość!

2025-03-20 20:00

Julia Saganiak

Tygodnik

Nowy numer

Jak zatrzymać młodych w Kościele?

Nie wystarczy mówić, że Kościół jest dla nich

Autentyczni

Kiedy pasterze nie potrafią przewodzić

Gdy życzę bliźniemu źle

Potrzebujemy waszej uwagi i odwagi

Seminarium 35+

Przestańcie się wtrącać

Aborcja na Wiejskiej

Najpopularniejsze

Skąd człowiek ma duszę?

Nowenna przed Uroczystością Zwiastowania Pańskiego

Zmarł ks. Stanisław Lodziński. Miał 33 lata

Za wiarę w Chrystusa została skazana na śmierć. Św....

Jak wypełniasz posługę Słowa względem bliźniego?

Nowenna do św. Józefa

Hiszpania: rośnie liczba pielgrzymów w miejscach...

Włochy: 13-letni uczeń ukarany za odmowę korzystania z...

18-latka umiera po nieudanej 22-tygodniowej aborcji

Katowice: Tragedia na lotnisku. Funkcjonariuszka Straży...

Multimedia

Bóg zaufał Józefowi

Łagiewniki. W blasku świętego Józefa Oblubieńca NMP

Bielawa. Dekanalna inauguracja Roku Jubileuszowego

Peregrynacja w parafii Podwyższenia Krzyża Świętego w Częstochowie

Animatorzy liturgicznii 2025

Prezentacja nr 12/2025

Autentyczni

Najnowsze

20:19Abp Gallagher: w czasie choroby Papież nadal służy...

20:00Bp Kleszcz: naszym bogactwem jest miłość!

19:24Z Reymontem pod strzechy

19:02Bóg zaufał jemu, a on Bogu

18:58Niemcy: miasta odwołują imprezy w obawie przed atakami...

18:03Rośnie liczba katolików na świecie: to już ponad 1,4 mld

16:55Kopia ikony Matki Bożej Częstochowskiej rozpoczyna...

16:36Znamy datę ingresu abp. Zbigniewa Zielińskiego do katedry...

16:35W ub.r. do diecezji i zakonów zgłoszono 67 zarzutów dot....

15:383…2…1 i ruszyła sprzedaż biletów na Strefa Młodych...

20:19
Abp Gallagher: w czasie choroby Papież nadal służy...

20:00
Bp Kleszcz: naszym bogactwem jest miłość!

19:24
Z Reymontem pod strzechy

19:02
Bóg zaufał jemu, a on Bogu

18:58
Niemcy: miasta odwołują imprezy w obawie przed atakami...

18:03
Rośnie liczba katolików na świecie: to już ponad 1,4 mld

16:55
Kopia ikony Matki Bożej Częstochowskiej rozpoczyna...

16:36
Znamy datę ingresu abp. Zbigniewa Zielińskiego do katedry...

16:35
W ub.r. do diecezji i zakonów zgłoszono 67 zarzutów dot....

15:38
3…2…1 i ruszyła sprzedaż biletów na Strefa Młodych...