Pierwszy dzień rozpoczęto Mszą św. w Bodzentynie oraz licznymi imprezami o charakterze historycznym i kulturalno-oświatowym. Następnego dnia uczestnicy obchodów zebrali się na pamiętnym dla Kielecczyzny
Wykusie. Mszy św. polowej przy kapliczce Matki Bożej Bolesnej z Wykusu w intencji śp. Eugeniusza Kaszyńskiego ps. „Nurt” i jego żołnierzy przewodniczył bp Zygmunt Zimowski z Radomia, w asyście
m.in. opata z Wąchocka - o. Eustachego Kocika i prałata z Suchedniowa - ks. Józefa Wójcika. Jak zawsze, wręczono też odznaczenia. Odznakę im. „Ponurego” otrzymał Sławomir Sędybył,
zastępca komisarza IV Komisariatu Policji w Kielcach. „Ponury” jest patronem świętokrzyskich policjantów. Wcześniej tę odznakę otrzymali: asp. T. Bielat z Pacanowa (pośmiertnie) i sierżanci
sztabowi z Kielc: P. Białek, P. Sabowicz. Podczas Mszy św. miało także miejsce ślubowanie studentów Świętokrzyskiego Wydziału Administracji Systemami Bezpieczeństwa WSH w Kielcach.
Od kilkunastu lat w spotkaniach czynny udział biorą organizacje młodzieżowe: Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej, Związek Harcerstwa Polskiego, Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego Zawisza FSE,
Związek Strzelecki „Strzelec”, „Orlęta”. Nie brakuje młodzieży ze szkół z Wąchocka, Bodzentyna i Wielkiej Wsi. W 1996 r. zostało zawarte porozumienie między władzami środowiska
kombatanckiego „Ponury-Nurt” a ZHR w celu przejęcia tradycji spotkań. W 2002 r. zostało również powołane Stowarzyszenie Pamięci Świętokrzyskich Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury-Nurt”,
którego celem jest upowszechnianie tradycji walk o niepodległość, ochrona miejsc pamięci, obrona czci żołnierzy AK. Od kilku lat udział w przygotowaniu uroczystości na Wykusie biorą władze samorządowe
z Bodzentyna, Suchedniowa, Wąchocka.
W tym roku uroczystość na Wykusie zgromadziła ok. 1500 osób. Byli to kombatanci, ich rodziny, harcerze, młodzież szkolna, sympatycy, okoliczna ludność. 70 żyjących uczestników wielkiej koncentracji
przed akcją „Burza” uważa wykuskie spotkanie za wielkie święto całego środowiska (żyje jeszcze 17 żołnierzy składających przysięgę na Wykusie).
W niedzielę uroczystości przeniosły się do opactwa cysterskiego w Wąchocku, a rozpoczęła je Msza św. w intencji „Ponurego” i jego żołnierzy. Miał miejsce koncert przed klasztorem, występy
orkiestry, defilada pocztów sztandarowych i zorganizowanych oddziałów pod pomnik „Ponurego”.
Zgodnie podkreślano dobrą organizację, szczególnie ze strony harcerzy ZHR. Phm Dariusz Lenard, przewodniczący Zarządu Obwodu Świętokrzyskiego ZHR, twierdzi, że harcerze dobrze wykazują dbałość o przejęcie
tej „pałeczki w sztafecie pokoleń”, która im właśnie przypadła w udziale. Praca nad realizacją tego programu jest włączona w roczny harmonogram harcerzy ze Skarżyska, Starachowic, Ostrowca,
Suchedniowa.
* * *
Początki powstania zgrupowań, to ostatnie miesiące 1942r., kiedy w Okręgu Radomsko-Kieleckim powołano Kierownictwo Dywersji - Kedyw. Był to okres tworzenia największych oddziałów partyzanckich,
ich szkolenia i obejmowania jednolitym kierownictwem. W czerwcu 1943 r. funkcję szefa Kedywu objął por. Jan Piwnik „Ponury”. Przystępując do organizowania dużego zgrupowania scalił luźne
oddziały partyzanckie i utworzył trzy zgrupowania: „Nurta”, „Robota”, „Mariańskiego”, które ogółem liczyły ok. 400 partyzantów. Do końca 1943 r. wykonywały akcje
dywersyjne, likwidowały konfidentów i szpicli, zdobywały broń, atakowały obiekty wroga, prowadziły walki obronne, oczyszczały teren z bandytyzmu. Aktywność zgrupowań spowodowała w 1943 r. trzy wielkie
obławy na Wykus, miejsce stałego biwakowania zgrupowania „Nurta”, na którym także „Ponury” koncentrował co pewien czas wszystkie oddziały. Choć straty po obu stronach były duże,
wróg nie zdołał rozbić zgrupowań. Od czerwca do grudnia 1943 r. oddziały stoczyły ok. 50 walk zaczepnych, zginęli dowódcy. W styczniu 1944 r. „Ponury” został odwołany przez Komendę
Główną AK i przeniesiony na nowogródczyznę, gdzie zginął 16 czerwca pod Jewłaszami. Dowództwo po nim objął „Nurt”. W ramach przygotowań do operacji „Burza” zgrupowania zostały
przemianowane na I batalion 2 pp Leg. AK, którego dowódcą został „Nurt”. Batalion brał udział w koncentracji oddziałów Okręgu „Jodła” w marszu na Warszawę, walczył pod Dziebałtowem,
Radoszycami, Miedzierzą, Radkowem - do grudnia 1944 r. Po rozformowaniu dywizji, batalion nadal z powodzeniem walczył pod Włoszczową. 19 stycznia 1945 r. został rozwiązany, zgodnie z rozkazem
ostatniego komendanta głównego AK gen. „Niedźwiadka” - Leopolda Okulickiego.
W trudnych latach powojennego terroru służb bezpieczeństwa większość żołnierzy „Ponurego” i „Nurta” starała się zachować łączność i kultywować pamięć o historii zgrupowań.
Wykorzystując „odwilż” 1956 r. byli żołnierze zbudowali kapliczkę na Wykusie, poświęconą w rok później. Do 1989 r. środowisko żołnierzy tychże zgrupowań działało nieformalnie, ale
skutecznie - w utrwalaniu etosu Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego. Czerwiec to od kilkudziesięciu lat czas spotkań żołnierzy „Nurta” i „Ponurego”.
Pomóż w rozwoju naszego portalu