Reklama

Prus wobec religii i Kościoła (8)

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nie ograniczał się tylko do Królestwa Polskiego. Podkreślał zasługi takich znanych kapłanów, jak ks. Piotra Wawrzyniaka i jego bliskiego współpracownika ks. Kazimierza Zimmermanna, którzy w Poznańskiem przyczynili się do rozwoju polskiego handlu, spółek i odrodzenia moralnego ludu wiejskiego i miejskiego. W 1910 r. ks. Zimmermann został powołany na katedrę socjologii chrześcijańskiej na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Z tej racji, że katedry socjologii nie było na Wydziale Filozoficznym, pomimo że pretendowali do niej dwaj kandydaci lewicowi - Ludwik Krzywicki i Ludwik Gumplowicz, to decyzja władz uniwersyteckich spotkała się z protestem młodzieży socjalistycznej. Adresatem listu protestacyjnego był m.in. Prus. Godne podkreślenia jest to, iż w swojej odpowiedzi nie tylko nie schlebiał młodzieży, lecz zdecydowanie popierał tę kandydaturę, uważając, że zasłużony dla polskiej przedsiębiorczości, rozsądny i uczciwy kapłan będzie uwrażliwiał młode pokolenie Polaków, zarówno świeckich, jak i duchownych, na sprawy społeczne.
W 1908 r. cytował wypowiedzi sympatyzującego z ruchem socjalistycznym kapucyna o. Izydora Kajetana Wysłoucha (Antoniego Szecha), na temat potrzeby oświaty i podniesienia poziomu życia materialnego, moralnego i religijnego mas ludowych. J. K. Wysłouch, kapucyn z Nowego Miasta nad Pilicą, wydał m.in. broszurę Uwagi o socjalizmie (Kraków 1906). Udowadniał w niej, że nauka socjalistów jest bliska katolickiej nauce społecznej. Pisał też m.in. w piśmie dla chłopów „Siewba” (wydawanego w latach 1906-08). Według świadectwa jego przełożonego bł. o. Honorata Koźmińskiego jego pisma spotkały się z dobrą percepcją, zwłaszcza wśród robotników. Atakowała je natomiast część prasy konserwatywnej. Stąd Prus bronił zakonnika przed jej zarzutami. Wysłouch zbyt dosłownie zinterpretował hasło papieża Piusa X „instaurare omnia in Christo”. Kontrowersje wywołała też jego książka Mistrz z Nazaretu. W konsekwencji opuścił kapucynów i Kościół, pomimo że o. Honorat Koźmiński widział go jako swego następcę.
W Galicji w 1908 r. jako wzór doskonałego duszpasterza i społecznika ukazywał ks. Antoniego Tyczyńskiego z Albigowej k. Łańcuta. Jego osiągnięcia były tak wielkie, że Prus zachęcał inteligencję do odwiedzania jego parafii i naśladowania kapłana w podejmowanych przez niego inicjatywach. Kiedy w 1885 r. ks. Tyczyński objął parafię, jej ludność była biedna, rozpita, zadłużona, mieszkała w kurnych chatach i posiadała rozdrobnione grunta. Ksiądz propagował nowoczesne zasady gospodarowania oraz budowę domów o odpowiednim standardzie. Wybudował kościół, założył szkołę elementarną, wikliniarską oraz dla gospodyń wiejskich. Wybudował pomieszczenia dla szkoły rolniczej i praktycznie ją utrzymywał. Fundował stypendia dla młodzieży wiejskiej, która się uczyła w różnych szkołach. Organizował wykłady i kursy dla chłopów. Założył także czytelnię, kółko rolnicze, mleczarnię, drobne zakłady przemysłu spożywczego, młyn parowy, spółkę przemysłowo-rolniczą, straż ogniową. Po kilku latach jego pracy parafia odmieniła się zupełnie.
Księża byli animatorami życia kulturalnego, co również zauważył Prus. Pisał o ks. Pawle Szczepańskim ze Słomnik, który w 1872 r. założył orkiestrę krzewiącą zamiłowanie do muzyki w całym regionie, co zaowocowało utworzeniem podobnych zespołów w innych miejscowościach. Wspomniał też o ks. Bieschu z Końskowoli, który w latach 50. XIX w. również założył orkiestrę.
Księża mieli także swoje zasługi jako mecenasi odkryć naukowych. W 1887 r. pisał o ks. Adamie Jakubowskim (1801-82), rektorze Kolegium Pijarów w Krakowie, autorze rozprawy wydanej w 1853 r. Myśli o podniesieniu przemysłu i fabryk galicyjskich, który zachęcał do poszukiwań geologicznych, szczególnie nafty. Swoje oszczędności przekazał na badania naukowe. O księdzu Prus pisał z najwyższym uznaniem: „Są ludzie, którzy nawet po śmierci przypominają się ogółowi, choć nikt im nie stawia pomników. Oni zmarli, ale żyją ich czyny, a przynajmniej ofiary, jakie ponieśli dla pobudzenia innych do czynu”.
Przedstawił też sylwetkę ks. Franciszka Malinowskiego z Golubia nad Drwęcą, żołnierza powstania listopadowego, a następnie kapłana zasłużonego na polu językoznawstwa, autora m.in. Krytyczno-porównawczej gramatyki języka polskiego (1869). Nadmiar bezinteresownej pracy sprawił, że kapłan stracił wzrok i zdrowie. Pozostał bez środków do życia. Prus zachęcał czytelników do pomocy księdzu. F. Malinowski po upadku powstania listopadowego ukończył studia historyczno-literackie na UW oraz korespondencyjne na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracował naukowo w izolacji od ośrodków akademickich, więc jego prace nie miały wielkiej wartości naukowej. Był współorganizatorem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Oprócz kapłanów ważną rolę spełniały także siostry zakonne. Szarytki zajmowały się wychowaniem dziewcząt, opieką nad nieślubnymi dziećmi i ich matkami. Opiekowały się też sierotami. Prus zauważył, że w prowadzonych przez siostry zakładach panowały wzorowe warunki higieniczne, a atmosfera chrześcijańska pozytywnie wpływała na wychowanków oraz innych ludzi. O ich poświęceniu dla dzieci może świadczyć wspomniana przez Prusa postawa pewnej zakonnicy, „która, zasłaniając powierzone jej dzieci z ochronki, dała się prawie zagryźć wściekłemu psu”. Jedną z form wychowania i oddziaływania wychowawczego sióstr na społeczeństwo było urządzanie z podopiecznymi różnych przedstawień, zwłaszcza jasełek. Prus był zachwycony ich poziomem artystycznym. Działalność charytatywna sióstr była przemilczana przez prasę. Dlatego nasz autor apelował do dziennikarzy, by więcej informowali o niej społeczeństwo oraz zachęcali go do niesienia siostrom pomocy.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2004-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Szokujące tezy "eksperta" demografii: Otwórzmy granice i będzie nas 70 milionów

2025-07-11 09:43

screenshot

GUS szacuje, że w 2060 r. będzie nas 30,9 mln. Od lat demografowie łamią sobie głowy, w jaki sposób powstrzymać ten zatrważający trend. W dyskusji akademickiej właśnie pojawiły się radykalne głosy, by... szeroko otworzyć granice i problem się sam rozwiąże. - Jeśli nie migracja, to na dzisiaj nie ma innej możliwości powstrzymania procesu wyludniania się naszego kraju - twierdzi prof. Piotr Szukalski z Uniwersytetu Łódzkiego.

Więcej ...

Spotkanie Papieża w Castel Gandolfo z przedstawicielami kapituł generalnych

2025-07-12 11:42

Vatican Media

W przesłaniu do przełożonych generalnych i członków rad niektórych kapituł i zgromadzeń zakonnych Papież Leon XIV mówił o potrzebie odnowienia ducha misyjnego, przyswojenia sobie uczuć „jakie miał Chrystus Jezus” oraz szerzenia na całej ziemi światła Chrystusa.

Więcej ...

Papież Leon XIV bije rekordy popularności w mediach społecznościowych!

2025-07-12 12:44

Red

Oficjalny profil papieski @Pontifex na platformie X (dawny Twitter) ma ponad 53 miliony followersów, natomiast @Pontifex – Pope Leo XIV na Instagramie - 14 milionów. Te dane zaskakują i wskazują, że wybór kardynała Prevosta na papieża stał się także wydarzeniem komunikacyjnym.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Świadectwo: 52 lata spełnionego małżeństwa. Jak to...

Wiara

Świadectwo: 52 lata spełnionego małżeństwa. Jak to...

Francja: profanacja w bazylice Sacré-Coeur; mężczyzna...

Kościół

Francja: profanacja w bazylice Sacré-Coeur; mężczyzna...

Trwa walka ze zdejmowaniem krzyży w... Niemczech. Jest...

Europa

Trwa walka ze zdejmowaniem krzyży w... Niemczech. Jest...

Nie dam się zwyciężyć złu, lecz zło dobrem...

Wiara

Nie dam się zwyciężyć złu, lecz zło dobrem...

Zmiany kapłanów 2025 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2025 r.

Najmodniejsze firany gotowe 2025 – te wzory i tkaniny...

Wiadomości

Najmodniejsze firany gotowe 2025 – te wzory i tkaniny...

Watykan: zmiany w nuncjaturach, w tym w Warszawie

Kościół

Watykan: zmiany w nuncjaturach, w tym w Warszawie

Watykan podjął decyzję ws. domniemanych objawień blisko...

Kościół

Watykan podjął decyzję ws. domniemanych objawień blisko...

Zmarł bp Władysław Bobowski

Kościół

Zmarł bp Władysław Bobowski