Potwierdza to akcja kontrolna o kryptonimie „Tajny klient”, przeprowadzona przez Sopocką Pracownię Badań Społecznych na terenie całego kraju, w tym także w wybranych sklepach Bielska Podlaskiego.
Kontrolerzy z sopockiej firmy w ostatnim czasie kilkakrotnie odwiedzili 10 bielskich placówek handlowych - od supermarketów poczynając, na małych sklepikach osiedlowych kończąc. Niestety, pozytywną ocenę otrzymał tylko sklep delikatesowy „Hejs” przy ul. Mickiewicza. Właściciele tego sklepu, w którym kontrolerzy nie zanotowali żadnych nieprawidłowości, twierdzą, że sprostanie zadaniu jest naprawdę trudne. „Nasz sklep znajduje się w samym centrum miasta, w pobliżu szkół i kina, więc nieletnich amatorów na alkohol mamy wielu - powiada Eugenia Sulima. - Czasem młodzi ludzie na kolanach błagają, żeby im sprzedać parę piw, a jeśli i to nie skutkuje, uciekają się do różnorakich forteli, m.in. pożyczają dokumenty od osób dorosłych. Musimy być jednak nieubłagani. Sama mam dzieci i wiem, że sprzedaż piwa czy innych alkoholi niepełnoletnim jest zbrodnią”.
Na podobny rygor nieletni napotykają w Podlaskiej Sieci Sklepów „Arhelan”. „Nasi sprzedawcy mają obowiązek sprawdzać dokumenty tych klientów, co do wieku których mają wątpliwości. Jeśli tego nie robią, to narażają się na kary, które zastrzegamy w umowach o pracę - wyjaśnia współwłaścicielka „Arhelanu”, Helena Burzyńska. - Problemem jest zachowanie niektórych dorosłych klientów. Wielokrotnie możemy zaobserwować, jak nieletni proszą kogoś z dorosłych o zrobienie im «zakupu z procentami». W takich wypadkach sprzedawcy nie mogą odmówić”.
Wynik z Bielska - ok. 90 procent sklepów łamiących prawo - tym bardziej przeraża, że w skali kraju podobnych wykroczeń dopuszcza się 76 procent sprzedawców, a w miastach takich jak Bielsk (do 50 tys.) - 71 procent. Efektem akcji są tzw. żółte kartki, które organizatorzy już przesłali sklepom łamiącym prawo. W praktyce jednak nie wiążą się z tym żadne konsekwencje, bo np. koncesję na sprzedaż alkoholu łatwiej jest dać niż ją odebrać. Natomiast ocenieni pozytywnie otrzymują certyfikaty „rzetelnego sprzedawcy”.
„Cała akcja ma wymiar wyłącznie edukacyjny, ale my, w Bielsku kontynuujemy ją własnym sumptem - stwierdza Aniela Łuczaj. - Nasi wolontariusze nadal odwiedzają sklepy, a o wynikach tych kontroli informujemy Radę Miasta. Uczciwym sprzedawcom wręczyliśmy ostatnio osiem certyfikatów”.
Badania dowodzą również, że w Polsce pije się teraz nieco mniej wódki, ale na nieszczęście wyparło ją nie wino, lecz piwo. A napoju z chmielu pije się już naprawdę dużo (w ubiegłym roku na jednego mieszkańca przypadło ok. 75 litrów, co w przeliczeniu na czysty spirytus daje 4,1 litra). Jest to niepokojące, gdyż piwo to swego rodzaju wstęp do mocniejszych trunków.
Oczywiście, nie każdy, kto pije codziennie parę piw, musi być zaraz alkoholikiem. Ale w naszej rzeczywistości rzadko można spotkać osoby, u których uzależnienie nie zaczęło się od picia w młodym wieku i to właśnie piwa. Wiadomo też, że młodzież pije na studniówkach i balach pomaturalnych - i w żadnej szkole nie udaje się tego powstrzymać, gdyż odbywa się to niejednokrotnie przy cichej aprobacie rodziców.
Nasz bp Antoni Dydycz, obejmując przed 10 laty przewodnictwo Komisji Episkopatu ds. Trzeźwości, powiedział: „Zło na pewno nie tkwi w alkoholu, ale w sercu człowieka. Dlatego praca nad trzeźwością jest trudniejsza, aniżeli nam się wydaje. W pierwszym rzędzie bowiem należy zatroszczyć się o przebudzenie moralne i religijne. Nie myślmy, iż załatwimy wszystko jednym zrywem antyalkoholowym czy jedną ustawą. Jeżeli człowiek jest wierzący, wrażliwy na jakieś wyższe wartości, to wtedy łatwiej jest mu przyjąć odpowiednie argumenty dotyczące wstrzemięźliwości. Jeżeli zaś nie jest w zgodzie z własnym sumieniem i zatracił kontakt z Panem Bogiem, wówczas tę pustkę, która się wytworzyła w jego wnętrzu, zapełnia byle czym. Staje się wtedy dość podatny na negatywne wzorce”.
Wydaje się, że na zmianę podejścia do tego zjawiska w skali masowej trudno chyba liczyć. Ale spore nadzieje niosą motywacje indywidualne, takie jak choćby właścicielki bielskiego sklepu „Hejs”, która dobro swoich dzieci niepodzielnie łączy z dobrem innych dzieci.