18 września obchodzimy w Polsce Dzień Środków Społecznego Przekazu. Ojciec Święty Jan Paweł II w swym orędziu na tę okazję ogłoszonym, jak co roku, 24 stycznia, w dniu wspomnienia św. Franciszka Salezego, patrona dziennikarzy, poddaje nam do rozważenia temat Środki przekazu na służbie zrozumienia między narodami.
Przepływ informacji ma bezpośredni związek z wzajemnym zrozumieniem się zarówno między poszczególnymi osobami, jak i między narodami czy kulturami. Wzajemne poznanie się zwykle owocuje wzajemnym zrozumieniem, niwelując uprzedzenia, a to staje się podstawą do życia we wzajemnym poszanowaniu i pokoju. Ponieważ w dzisiejszych czasach masowy przepływ informacji dokonuje się przede wszystkim za pośrednictwem mediów, kryją one w sobie ogromny potencjał w promowaniu pokoju i w konstruowaniu dialogu między narodami.
Niestety, słowa mają nie tylko moc jednoczenia, ale i rozdzielania ludzi. By to ukazać, Jan Paweł II w swym orędziu odwołuje się do słów św. Jakuba Apostoła: „Z tych samych ust wychodzi błogosławieństwo i przekleństwo. Tak być nie może, bracia moi!” (Jk 3, 10). Im większa moc słowa, tym bardziej może ono przyczynić się do budowania miłości lub podsycania nienawiści. Media mogą tu znacznie więcej niż słowa pojedynczego człowieka. Obrazy (nie tylko w sensie obrazów telewizyjnych) przez nie przesyłane mają moc wyciśnięcia w pamięci i w umysłach ludzkich trwałych nastawień wobec „innych” i sposobów, w jakich należy ich postrzegać i osądzać. Media w dużej mierze decydują, czy uważać ich za przyjaciół, czy wrogów. A przecież, jak przypomina Papież, demonizacja innych może prowadzić do przemocy, wojny, a nawet do ludobójstwa.
Skoro tak, to dziennikarze i inni pracownicy instytucji medialnych mają w tej sferze ogromną odpowiedzialność. Odpowiadają za to, w jaki sposób ukazują innych ludzi, inne narody, inne kultury, odpowiadają za to, czy słowa i obrazy wysyłane przez nich w eter budują mosty czy je burzą. Jan Paweł II apeluje: „Środki przekazu powinny pomóc w zburzeniu muru niechęci, jaki dzieli dzisiejszy świat, ludy i nagrody”. Media mają obowiązek się tym przejąć, tylko że... z jednej strony jest to prawdą, jednak z drugiej - prawdą dla większości z nas bezproduktywną. Dlaczego? Bo zbyt często zauważamy tylko odpowiedzialność mediów, dziennikarzy i innych, a zapominamy o własnej odpowiedzialności. To może być brzemienna w skutkach pomyłka. Zawsze jest rzeczą złą zwalać odpowiedzialność na innych. I nie chodzi o to, że inni nie powinni czuć się odpowiedzialni, ale raczej o to, że każdy z nas powinien skupić się przede wszystkim na własnej odpowiedzialności przed Bogiem.
Temat Dnia Środków Społecznego Przekazu to Środki przekazu na służbie zrozumienia między narodami. Ale zrozumienie między narodami zaczyna się w każdym z nas. Skoro wiem, że wiedza o innym narodzie pomoże mi go zrozumieć i pozbyć się uprzedzeń, to powinienem, w miarę możliwości, po tę wiedzę sięgać. Jeśli media dobrze spełnią swój obowiązek, będę miał taką możliwość. Jednak nic nie pomoże świetna praca dziennikarzy, jeśli ja nie włożę w to starań z mojej strony. Mam obowiązek troszczyć się o to, jakie obrazy, jakie informacje do mnie dochodzą, a nie tylko być bezkrytycznym odbiorcą, „pożeraczem” informacji. Mam obowiązek troszczyć się o to, by mieć dostęp do informacji, a nie tylko zdać się na to, co łatwo przychodzi. A najczęściej to, co łatwo przychodzi, jest najmniej warte. Jeśli odczuwam niechęć do jakiegoś narodu, nie jestem usprawiedliwiony tym, że w mediach przedstawiają go w złym świetle. Muszę w aktywny sposób zabiegać o to, by być dobrze poinformowanym i zrozumieć innych. A co by było, gdyby 25 lat temu wszyscy Polacy opierali się tylko na tym, co im podsuną media? Prawdopodobnie nie byłoby wolnej Polski.
Warto dodać, że do moralnych obowiązków odbiorcy należy popieranie dobrych mediów, mediów katolickich, mediów uczciwych, na poziomie, a dodatkowo - mediów lokalnych, bo te są nam bliskie i w wielu sprawach to właśnie na nich możemy polegać. I żaden chrześcijanin nie powinien zapominać o modlitwie za pracowników mediów i za sprawy, które ich pracy dotyczą.