Z historii szopek

W polskim świętowaniu Bożego Narodzenia na pierwszy plan wysuwają się jednak te elementy, które Kościół wprowadzał dla rozszerzenia i uświetnienia uroczystości kościelnych. Tradycję budowania szopek zawdzięczamy św. Franciszkowi z Asyżu, autorowi szopki w Greccio 1223 r. Plastyczne przedstawianie motywów Bożego Narodzenia należy do bardzo popularnych i wdzięcznych obrazów, stanowiących element kultury europejskiej. Umieszczone w kościołach czy domach sceny narodzenia plasują się pomiędzy sztuką oficjalną a sztuką ludową. Na nasze ziemie, szopka bożonarodzeniowa dotarła, dzięki zakonnikom misjonarzom z Europy Zachodniej. Szopki należą do jednych z najpiękniejszych artystycznych polskich tradycji bożonarodzeniowych. Nazwą „szopka” - określa się różne formy plastyczne przedstawiające sceny Bożego Narodzenia. Wywodzą się z tradycji kościelnych jasełek, które zostały zapoczątkowane w XIII wieku przez klasztory franciszkańskie. Początkowo przy ołtarzu stawiano statyczne figurki Świętej Rodziny, a w epoce baroku pojawiły się również postacie świeckie. Duży wpływ na ewoluowanie tego zwyczaju miał francuski teatr marionetkowy, który trafił do Polski w XVIII wieku. Zgodnie z przypuszczeniami badaczy, teatrzyk kukiełek wprowadzono do wnętrza budynku szopki na początku XIX wieku w Krakowie. Odgrywane w szopkach przedstawienia to specyficzny, bo domokrążny teatr przedstawiający przy pomocy kukiełek widowiska łączące wątek biblijny z wątkami typowo świeckimi o charakterze obyczajowo-satyrycznym. Część biblijna składa się z trzech scen: pasterskiej, Trzech Króli i herodowej, natomiast część świecka zawiera różne scenki osadzone w realiach społecznych i obyczajowych, dowcipne rymowanki wyśmiewające wady i przywary grup społecznych, zawodowych itp.

Szósta edycja w Będzinie

Piękna tradycja szopek pozwala zatrzymać się nad tajemnicą przyjścia na świat Jezusa. Bożonarodzeniowa szopka, ta w parafialnym kościele, ta wystawiona w Muzeum, czy nadesłana na konkurs, zawsze przyciąga zarówno starszych, jak i młodszych. 10 grudnia w parafii pw. Świętej Trójcy w Będzinie nastąpiło rozstrzygnięcie VI edycji konkursu „Szopka bożonarodzeniowa w tradycji chrześcijańskiej”. Konkursowi patronował ks. kan. Mieczysław Miarka, dziekan dekanatu będzińskiego. To już pewna tradycja w tym mieście, że parafia Świętej Trójcy, Szkoła Podstawowa nr 10 oraz Muzeum Zagłębia w Będzinie włączają się w organizację imprezy. Współorganizatorem konkursu jest Referat Promocji Urzędu Miejskiego w Będzinie. Celem konkursu było przybliżenie dzieciom obrzędów i tradycji związanych ze świętami Bożego Narodzenia. Konkurs na szopkę bożonarodzeniową adresowany był do uczniów szkół podstawowych w kategorii wiekowej klas I-III i klas IV-VI. Organizatorzy przewidzieli atrakcyjne nagrody dla autorów najładniejszych prac. Specjalna nagroda przewidziana była za wykorzystanie elementów ludowych z Zagłębia Dąbrowskiego, Śląska i Małopolski. W tym roku napłynęły 182 prace z terenu województwa śląskiego. Konkursowe jury nie miało więc łatwej pracy przy ustalaniu werdyktu. Komisja w składzie: Grażyna Cuber, ks. Mieczysław Miarka, Roman Goczoł, Marzena Karolczyk, Dobrawa Skonieczna-Gawlik przyznała nagrodę specjalną - ufundowaną przez Muzeum Zagłębia w Będzinie za elementy regionalne - Aleksandrze Śledź, uczennicy klasy III b Szkoły Podstawowej nr 11 w Będzinie (opiekun Danuta Siwek) oraz nagrodę specjalną - ufundowaną przez ks. kan. Andrzeja Stępnia, proboszcza parafii pw. Świętej Trójcy w Będzinie - Bartłomiejowi Pałce, uczniowi klasy III Zespołu Szkół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Rogoźniku (opiekun Anna Dydak, Mirosław Pałka).

Po raz ósmy w Dąbrowie Górniczej

W Pałacu Kultury Zagłębia w Dąbrowie Górniczej, 14 grudnia 2007 r. odbył się finał VIII edycji konkursu „Szopka Bożonarodzeniowa”, połączony z wystawą i aukcją prac. Organizatorzy konkursu to: Gimnazjum nr 3 w Dąbrowie Górniczej oraz Wydział Katechetyczny. Honorowy patronat nad imprezą objął: Biskup Sosnowiecki i Prezydent Dąbrowy Górniczej.

Z kart konkursu

Konkurs Szopek Bożonarodzeniowych został po raz pierwszy zorganizowany w Dąbrowie Górniczej w 1996 r. Zainteresowanie było ogromne. Około 300 prac napłynęło do SP nr 32. Minęły 4 lata i w budynku szkoły nastąpiły zmiany. Reforma zmieniła status szkoły na gimnazjum. Zbliżający się rok 2000 ożywił ideę zorganizowania konkursu. Katechetka Teresa Ciesielska i plastyk Beata Studzińska podjęły się organizacji zadania dla gimnazjalistów. Honorowy patronat konkursu „Milenijna Szopka Bożonarodzeniowa” objęli bp Adam Śmigielski SDB oraz Marek Lipczyk, prezydent Dąbrowy Górniczej. Organizatorom przyświecały cele: uczczenie Jubileuszu 2000-lecia Chrześcijaństwa, ożywienie tradycji tworzenia szopek, pobudzenie aktywności twórczej uczniów. Na konkurs napłynęło 56 prac wykonanych przez 104 uczniów z 24 gimnazjów diecezji sosnowieckiej. Autorzy posługiwali się różnorodnymi technikami i materiałami. Oceniający potwierdzili wysoki poziom plastyczno-techniczny szopek. 14 grudnia 2000 r. Autorzy najlepszych prac zostali nagrodzeni albumami książkowymi oraz upominkami m.in. sprzętem radiowym. Każdy uczestnik i opiekun otrzymali pamiątkowy dyplom. Owocem konkursu był album zdjęciowy przesłany Ojcu Świętemu. Z Watykanu na ręce Jolanty Pludrak, dyrektor Gimnazjum nr 3 nadeszły podziękowania i błogosławieństwo Ojca Świętego Jana Pawła II dla całej społeczności szkolnej. W grudniu 2001 r. po raz kolejny odbył się konkurs szopek. Finał miał miejsce w reprezentacyjnym dla miasta Dąbrowy Górniczej Pałacu Kultury Zagłębia. Na konkurs dostarczono ponad 80 szopek, które były prezentowane na wystawie w Galerii PKZ-u. Szczególnie podziwiane były szopki nagrodzone i wyróżnione. W dniu rozdania nagród i dyplomów na scenie Pałacu Kultury odbyło się wspaniałe przedstawienie jasełkowe, które oglądali licznie zgromadzeni goście, a wśród nich grupa gimnazjalistów z wielu szkół Zagłębia. 10 grudnia 2002 r. w Pałacu Kultury Zagłębia w Dąbrowie Górniczej po raz kolejny wręczono nagrody zwycięzcom konkursu „Szopka Bożonarodzeniowa”. W roku 2002 na konkurs napłynęły 63 prace wykonane przez 102 uczniów z 33 gimnazjów diecezji sosnowieckiej. Prace były bardzo zróżnicowane plastycznie. Młodzież wykazała się niezwykłą pomysłowością w doborze materiałów (drewno, pieczone ciasto, modelina, masa papierowa, szyszki, makaron, itp.). Udowodniła, że szopka może być wykonana ze wszystkiego. 10 grudnia 2002 r. odbyła się również pierwsza aukcja szopek bożonarodzeniowych z lat 2000 i 2001. Do licytacji przekazano za zgodą autorów ponad 50 prac. Aukcję przygotowano w Pałacu Kultury Zagłębia. Dochód przeznaczono na cele charytatywne jednego z gimnazjów biorących udział w konkursie. Na aukcji sprzedano 24 szopki, z których łączny dochód wyniósł 287 zł. Finał kolejnej edycji konkursu odbył się w Pałacu Kultury Zagłębia 11 grudnia 2003 r. W grudniu 2004 r. po raz piąty wręczono nagrody zwycięzcom konkursu na szopkę bożonarodzeniową. Konkurs zakończył się licytacją prac. Zgromadzone pieniądze zostały przekazane na wsparcie uczniów w trudnej sytuacji materialnej komisyjnie wylosowanej szkole (Zespół Szkół w Wojkowicach).