Nabożeństwo Drogi Krzyżowej w okresie Wielkiego Postu jest
sprawowane praktycznie w każdym kościele. Nie istnieje też żaden
kościół, na którego ścianach nie byłoby umieszczonych 14 stacji przedstawiających
Mękę Jezusa Chrystusa. To właśnie Droga Krzyżowa upamiętnia ostatnie
wydarzenia z ziemskiego życia naszego Pana, a dokładnie Jego przejście
z pretorium Piłata w Jerozolimie (mógł to być także pałac Heroda
lub zamek Antonia), przez miasto, na wzniesienie o nazwie Golgota (
Gulgulta, Calvaria - Czaszka), ukrzyżowanie, śmierć i złożenie do
grobu.
Spośród dzisiejszych 14 stacji, 9 ma swoje oparcie w
Nowym Testamencie. Są to: skazanie na śmierć przez Piłata (I), włożenie
na ramiona krzyża, a raczej jego poprzecznej belki - patibulum (II),
pomoc Szymona z Cyreny (V), rozmowa z niewiastami (VIII), obnażenie
z szat, z wyjątkiem przepaski biodrowej (X), ukrzyżowanie (XI), śmierć (
XII), zdjęcie z krzyża (XIII) i złożenie do grobu (XIV). Pozostałe
stacje są wywnioskowane z tekstów biblijnych (IV - spotkanie z Matką),
bądź oparte na przekazach pozabiblijnych (trzy upadki - III, VII,
IX; spotkanie z Weroniką - VI).
Wzrost znaczenia Drogi Krzyżowej wiązał się z ruchem
pielgrzymkowym. Chrześcijanie, przybywając do Ziemi Świętej nawiedzali
miejsca związane z życiem Zbawiciela, a zwłaszcza z Jego Męką i Śmiercią (
Ogród Oliwny, pretorium, Golgota, Grób). Niejednokrotnie starali
się przebyć tę samą drogę, którą mógł podążać Mesjasz prowadzony
na ukrzyżowanie. Syryjski apokryf De transitu Mariae z V w. wspomina,
że nawet Matka Boża nawiedzała te święte dla chrześcijan miejsca.
W VIII w. istniały już procesje z Ogrodu Oliwnego do pretorium i
na Golgotę. Podobnego ducha były też procesje łacinników wewnątrz
bazyliki Grobu Pańskiego, podczas których rozważano Mękę Pana. Na
przełomie XII i XIII w. nastąpił etap wyodrębniania konkretnych miejsc
związanych z cierpieniem Chrystusa. Dominikanin Ricoldo z Montecroce (
XIII w.) wymienia niektóre te miejsca (pałac Heroda, pretorium Piłata,
Lithostrotos, Golgota, Grób) oraz konkretne zdarzenia (spotkanie
z Matką, pomoc Cyrenejczyka, płacz niewiast). W połowie XIV w. franciszkanie
ustalili już określony porządek modlitewnego nawiedzania tych miejsc.
Owe kroczenie drogą męczonego Zbawiciela stało się bardzo szybko
nieodzownym elementem pielgrzymowania do Ziemi Świętej.
Tymczasem w Kościele powszechnym pobożność pasyjna zaczęła
kształtować się pod wpływem tradycji jerozolimskiej od XI w. I tak,
w Niemczech czy Niderlandach pojawiły się nabożeństwa do upadków
Chrystusa, czy nabożeństwa do dróg (przejść) przebytych przez Niego
w wielkiej męce. Na ogół dróg tych było od 75 do 15, podczas gdy
samych upadków mogło być nawet i 32. Jednak najbardziej rozpowszechnionym
nabożeństwem pasyjnym w Europie średniowiecznej było nabożeństwo
do stacji (miejsc szczególnych cierpień Zbawiciela). Liczba tych
stacji z reguły też była różna, dla przykładu 7 było w Niemczech,
Austrii, na Węgrzech, a 18 we Francji. Najstarsza wersja nabożeństwa
stacyjnego obejmująca 12 stacji pochodzi z terenów dzisiejszej Belgii (
XV w.).
Współcześnie znana nam wersja 14-stacyjnej Drogi Krzyżowej
ukształtowała się ostatecznie w XVII w. (Ch. van Adrichem). Do jej
upowszechnienia niewątpliwie przyczyniły się nadawane przez Stolicę
Apostolską odpusty (począwszy od Innocentego XI), a także działalność
franciszkanów, którzy jako pierwsi erygowali w kościołach stacje
Drogi Krzyżowej i odprawiali tam nabożeństwa pasyjne. W Polsce pobożność
stacyjna istniała w XVI w. (nabożeństwa do VI, X, XV, lub XVI stacji),
zaś Droga Krzyżowa z czternastoma stacjami pojawiła się za sprawą
bernardynów w wieku XVIII.
Według konstytucji Indulgentiarum doctrina (z 1967 r.)
papieża Pawła VI do istoty Drogi Krzyżowej należy rozważanie Męki
Pańskiej przy czternastu erygowanych stacjach oraz możliwość uzyskania
raz dziennie odpustu zupełnego za jej odprawienie.
Pomóż w rozwoju naszego portalu