Gdzie, jeśli nie w Muzeum Wsi Kieleckiej oczekiwać podtrzymywania i prezentowania tradycji w przeżywaniu Adwentu? Temu służy m.in. przygotowywany kiermasz świąteczny, gromadzone przez lata eksponaty i dorobek naukowy. Aby gość czuł się dobrze w dawnych świętokrzyskich klimatach, muzeum musi przyciągać wykorzystującym współczesność przekazem. Za tym idą inwestycje, renowacje, przebudowy.

A w Adwencie…

Adwent to czas przygotowania do świąt Bożego Narodzenia. W świętokrzyskich wsiach nie organizowano hucznych zabaw i wesel, aby w zadumie i modlitwie przygotować się do Godów, aby manifestować chrześcijańską postawę, zawierającą się w łacińskiej formule: „Paratus sum ad Adventum Domini” - gotów jestem na przyjście Pana. Powszechnym zwyczajem adwentowym był, praktykowany także i dzisiaj, udział w nabożeństwach roratnich. - Muzeum Wsi Kieleckiej stara się nawiązywać do tej tradycji, dlatego w kościele z Rogowa (w obrębie skansenu przyp. red.) przy głównym ołtarzu w czasie Adwentu stoi świeca roratka, przewiązana wstążką w kolorze maryjnym - wyjaśnia Teresa Kurzyk z MWK. Przytacza także szereg ludowych zwyczajów związanych z tym okresem. Należało ukończyć wszelkie prace rolnicze i pozwolić ziemi odpocząć, aby znowu mogła wydać plon. A tuż na progu Adwentu, najlepiej do św. Marcina (11 listopada) powinno się rozliczyć z dworem z wszystkich danin oraz oddać wszelkie długi „najemne, arendne, karczemne, gajowe”, aby „godnie świętować Narodzenie Pańskie”. - Prace w polach i zagrodach zakończone, w komorach i spiżarniach stawiano ostatnie beczki z kiszoną kapustą. Gospodarze rozsiadali się przy piecach, by odtąd w zimne i długie wieczory odpocząć po całorocznym trudzie. Nastał czas spoczynku i oczekiwania - opowiada T. Kurzyk. Adwentowe wieczory były też czasem sąsiedzkich spotkań. Gospodynie wyciągały przęślice, wrzeciona i motowidła, terkotały kołowrotki i snuły się baśniowe, często straszne opowieści, śpiewano także adwentowe pieśni. Starsze dzieci łuskały fasolę i groch, dziewczęta darły pierze, plotkując o swatach, gdyż zbliżał się czas zawierania związków małżeńskich. - „Kto zaleca się w Adwenta, będzie miał żonę na święta” lub „W Adwencie same zięcie, w karnawale nie ma wcale” - mawiano. Podczas takich wieczorów pojawiali się i kawalerowie z różnymi psotami i figlami, z upodobaniem strasząc panny. - Powszechnie uważano, że jest to czas największej aktywności rozmaitych straszydeł i demonów, o czym pisze np. ks. Władysław Siarkowski w swoich „Materiałach do etnografii ludu polskiego z okolic Pińczowa” - mówi Teresa Kurzyk. Ks. Siarkowski podaje także, że w czas Adwentu aż do wigilii Bożego Narodzenia - „nie ruszają nasion złożonych w komorze, jak np.: maku, siemienia konopnego i lnianego itp. W niektórych domach dopiero w wiliją, na wieczerzę kosztują tych nasion, aby ich wciągu roku nie brakło”.

Inwestycje na teraz i na jutro

MWK to kultywowanie tradycji - jak choćby adwentowej, ale i inwestycje na współczesną miarę. Ok. 17 mln zł dotacji z UE (ok. 3,5 mln zł jako wkład w zadanie z urzędu marszałkowskiego w Kielcach) to duża suma uzyskana dla muzeum, w porównaniu z podobnymi placówkami. Jak udaje się spożytkować te fundusze, jakie plany na najbliższą przyszłość? - z tym pytaniem zwracam się do Janusza Karpińskiego, dyr. Muzeum Wsi Kieleckiej. - Zrealizowany jest remont i modernizacja Dworku Laszczyków w Kielcach z budową pawilonu administracyjnego - podkreśla przede wszystkim dyr. Karpiński. A ponadto: budowa parkingu na 150 samochodów osobowych i 30 autokarów przed wjazdem do skansenu w Tokarni, modernizacja hali nr 1 z docelowym przeznaczeniem na pracownie konserwatorskie (metalu, tkaniny, książki itp.). Jeden z elementów zespołu konferencyjno-dydaktycznego w skansenie jest przeznaczany na propagowanie funkcji kulinarnego produktu regionalnego. To tzw. „Karczma regionalna” z nastawieniem na produkt regionalny. - Chodzi o to, aby nasze rodzime płody rolne, np. ziemniaki, śliwki, pomidory wykorzystać do przygotowywania produktów regionalnych w oparciu o wyłącznie rodzime receptury, a potem taki produkt wprowadzać w sieć regionalnych moteli, zajazdów, restauracji, gospodarstw agroturystycznych - przekonuje dyr. Karpiński. W powstającym ośrodku miałyby się odbywać szkolenia, spotkania, warsztaty w tym właśnie zakresie. Zakończenie tej inwestycji w stanie surowym nastąpi 30 czerwca 2011 r.
Każdy kto ostatnio odwiedzał skansen wie, że wygląda on jak jeden wielki plac budowy - to wspomniane nowe parkingi, hale, miejsca pod nowe obiekty, których w obrębie parku etnograficznego ma być 120 (na razie udostępnionych jest 40). - Mamy pełną dokumentację na posadowienie 40 kolejnych obiektów zabytkowych, jest już preumowa, czekamy na sfinalizowanie umowy zasadniczej - mówi Karpiński. Część z tych obiektów leży w magazynach, czekając na instalacje ok. 20 lat… Warto dodać, że Muzeum posiada ok. 15 tys. eksponatów, dotąd w znacznym stopniu pochowanych w magazynach. Aż się prosi, żeby ujrzały światło dzienne. Jakie zatem nowe obiekty zabytkowe mamy szanse oglądać wkrótce w Tokarni? To np. dwór z Mirogonowic z zachowaną polichromią, kominkami, spichlerz z Rogowa, wiatrak z Janika, zagrody - ze Szczepanowic, Kaliny Małej czy młyn z Piaska, w którym ostały się dawne urządzenia.
W planach inwestycyjnych placówki jest ponadto budowa drugiej hali z pracowniami oraz budynków hotelowo-konferencyjnych z 60 miejscami dla gości. W miejsce dawnej sceny powstanie nowoczesny amfiteatr. Ostatni element tego planu budowlanego to atrakcyjnie się zapowiadająca stanica wodna nad Nidą, malowniczo przepływającą przez skansen. Brzmi ciekawie, ale to dopiero po 2013 r.
Ogromne zmiany inwestycyjne i wizerunkowe czekają także Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie, gdzie jest wdrażany nowy projekt tego specyficznego muzeum w koncepcji prestiżowego Nizio Design International (twórca m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego). Choć projekt w ministerstwie kultury znajduje się na liście rezerwowej, minister w ramach ministerialnego programu operacyjnego wyasygnował 1,5 mln zł, do tego urząd marszałkowski w Kielcach dołożył 1,7 mln zł. W ramach tej dotacji muzeum do 18 grudnia br. zobowiązało się: ogrodzić teren, zainstalować tabliczki upamiętniające, zmodernizować parking, przeprowadzić generalny remont obecnego Domu Pamięci z przeznaczeniem na funkcje pomocnicze.
Muzeum Wsi Kieleckiej dynamicznie wkroczyło w okres zmian wizerunkowo-ekspozycyjnych, choć zawsze przecież pozostanie symbolem i przekazem tego, co najpiękniejsze - naszych korzeni, uświęconej obyczajem tradycji.

(dziękuję za pomoc p. Teresie Kurzyk)