Marzena Kowalewska-Erhardt: - Kolejna ważna dla Polaków rocznica i znów „Opowiadamy Polskę światu”, znów największe portale internetowe, gazety i tygodniki na całym świecie publikuje ważne dla Polaków i Polski teksty. Po latach godzenia się na to, że to inni nas opisywali, wreszcie my, Polacy, opowiadamy o naszym kraju. Tym razem z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Ale też poprzeczkę tym razem postawiliście sobie wysoko.

Michał Kłosowski, szef działu projektów międzynarodowych Instytutu Nowych Mediów: - Poprzeczka jest coraz wyżej, przy każdej odsłonie projektu „Opowiadamy Polskę światu”. Każdy, kto pracował za granicą, wielokrotnie spotykał się z tym, że w Londynie, Paryżu czy Berlinie traktowani my Polacy byliśmy jak przybysze z innego świata, świata bez historii i kultury. A tymczasem proszę: dziś o naszym dziedzictwie piszą nawet rosyjskie media. Bo w „Niezawisimoj Gazietie” tekst Pana Prezydenta, w „Nowoj Gazietie” artykuł prof. Zdzisława Krasnodębskiego, a w „Echu Moskwy” prezes IPN Jarosław Szarek tłumaczą polskie umiłowanie wolność, naszego ducha i sprzeciw wobec tyranii każdego typu. Teksty udało nam się opublikować we Francji, we Włoszech, Niemczech, Rumunii, Danii, Rosji, ale tym razem też choćby w Japonii, która niezwykle silnie chroni swoją przestrzeń medialna. Udaje nam się zaciekawiać polską opowieścią coraz szersze kręgi. Łącznie tym razem to ponad 50 krajów. Teksty wysyłane z Warszawy trafiają do największych dzienników i tygodników opinii, ale i wielkich ogólnokrajowych portali o dużych zasięgach. W ten sposób docieramy z opowieścią o Polsce i do politycznych, naukowych, eksperckich elit, jak i do masowego odbiorcy. We Francji jesteśmy w każdym kiosku, w całej Francji, z czterema stronami tekstów nie tylko o polskiej historii, ale i o teraźniejszości i wyzwaniach przyszłości. Nazywa się to „Dossier Pologne” i jest kontynuacją wieloletniej już współpracy międzyredakcyjnej z dziennikiem opinii „L’Opinion”.

- Jak takie projekty są możliwe?

- Za każdy razem, kiedy opowiadamy o tych realizacjach słyszę że „takie projekty nie są możliwe”. Mówią to często nawet bardzo poważne osoby. Ale to trochę prawda: one po prostu się dzieją. Kluczem jest współpraca międzyredakcyjna, ale także siła tekstów, praca nad nimi, także nad relacjami z dziennikarzami i wydawcami na całym świecie. Upór i synergia. Wymiana tekstów, poznawanie się, kontynuowanie relacji, odpowiadanie na zainteresowanie i potrzeby redakcji zagranicznych. Przecież pamiętam, jaką pomocą wykazała się redakcja „Niedzieli” w pomocy przy tym projekcie, aby dojść do włoskich dziennikarzy z tekstami o polskiej historii. To są często relacje budowane przez lata. W czasie pandemii olbrzymia jest tu rola polskiej dyplomacji publicznej, cieszy jej tak duże zaangażowanie. Ciężka praca całego zespołu, świetnych tłumaczy, redaktorów ale i tych, którzy swoją mrówczą sekretaryjną pracą piszą setki maili, ślęczą godzinami na telefonach, odpowiadają na pikające powiadomienia w środku nocy. To faktycznie nie jest projekt z gatunku „możliwych”, to jest projekt ekstraordynaryjny, którego jeszcze nie było. Bo w końcu nie są to też płatne reklamy, to działania organiczne, dzięki którym świat dowiaduje się o Polsce.

- Właśnie chciałam spytać o koszty takiej kampanii, są ogromne.

- Tak, gdybyśmy chcieli oszacować ekwiwalent reklamowy naszych projektów byłyby to kwoty olbrzymie. Budzi to wręcz uzasadnione zdenerwowanie agencji reklamowych: jesteśmy w stanie osiągnąć tak wielkie zasięgi bez wykupowania reklam. Ponad miliardowy zasięg (1.014.000.000 zasięgu wg analizy PAP Media Intelligence) tekstów z okazji 40. rocznicy „Solidarności”, olbrzymie zasięgi projektów na 100 lecie Bitwy Warszawskiej czy 100 urodziny św. Jana Pawła II. Ostatnio teksty z projektu „Opowiadamy Polskę światu” o gospodarce krajów Europy Centralnej zostały opublikowane w ponad 50 krajach. I to wszystko bez reklam. Myślenie, relacje, bardzo dużo pracy, synergia podobnie działających osób i instytucji, telefony późno w nocy i wcześnie rano w związku z pracą w kilku strefach czasowych... To hartuje ducha. Choć z drugiej strony nie ukrywam że wymaga wielu poświeceń i pracy po godzinach. Ale mam też takie wrażenie, że wypełniamy lukę, wypełniamy pustkę. Zbudowaliśmy zespół, zaprogramowaliśmy proces. Było to gigantycznie trudne, ale jest satysfakcja, udało się.

- Jaką pustkę zapełniacie?

- Przez lata dominowała wizja historii, w której Polski nie ma na mapie Europy bądź była pomijana. Wie Pani, mówi się że historię piszą zwycięzcy. A my przecież jako Polacy, do nich należymy, jednak te nasze zwycięstwa okupione były często krwią i wielką stratą, która nie pozwala nam ich później świętować a czasem nawet nie pozwalała nam o nich mówić. Tak było chociażby w kontekście II Wojny Światowej, nie zostaliśmy nawet zaproszeni na wielką defiladę zwycięstwa. Dziś jednak - mam takie głębokie poczucie - coraz bardziej musimy przypominać o tej naszej historii, coraz bardziej tę lukę wypełniać po tych, którzy sami byli tej historii świadkami. Kiedy Oni odchodzą, tym bardziej musimy pamięć. Im dalsza jest historia, tym bardziej musimy starać się zrozumieć jej wpływ na obecną rzeczywistość. A w końcu w ostatnich latach kwestia podmiotowości i wolności - a o tym przecież była wielka reforma Sejmu Wielkiego, która zaowocowała Konstytucją 3 maja - była.

- Czyli głownie o wolności są teksty w tej odsłonie „Opowiadamy Polskę Światu" na 230. rocznicę konstytucji 3 Maja?

- Oczywiście. Pierwsza europejska konstytucja to treść wolności, którą mamy w DNA. Piszą o tym zarówno prof. Zdzisław Krasnodębski, jak prof. Marek Kornat i prof. Wojciech Roszkowski. Dla mnie osobiście te teksty są najważniejsze, bo choć pisane przez historyków i akademików, dotykają bardzo silnie tego, co dziś dzieje się ze światem. Polska była i jest ostoją wolności, miejscem oddechu. A kiedy popatrzymy na to, co dzieje się na świecie, na te wszystkie napięcia społeczno-gospodarcze widzimy, że nasz kraj znów pełni taką rolę. I o tym są właśnie teksty w tej odsłon „Opowiadamy Polskę światu”. Piszemy o polskim umiłowaniu wolności i sposobie rozumienia polityczności, opierającym się na podmiotowości jednostki. To jest nasze przesłanie dla świata w tej odsłonie akcji. Ten projekt dziś to współpraca z IPN, MSZ, KGHM, PAP. To bardzo wiele technik, technologii, tzw syndykacji treści a wiec współpracy między redakcjami, wymieniania się tekstami, czego przykładem choćby wymiana z „L’Opinion” we Francji „Echem Moskwy” w Rosji dziennikiem „Standard” ze Słowacji, „Forum 24” z Czech i wielu innych. Dlatego też u nas mogą Czytelnicy „Wszystko Co Najważniejsze” znaleźć teksty naszych partnerów z tych krajów. U nas ich teksty na naszych łamach i nasze teksty, z Polski, o Polsce, na ich łamach.

- Największe problemy?

- Ale pyta Pani o tę odsłonę, czy ogólnie? Mógłbym wymieniać wiele, większość błahych bo dzięki doświadczeniu poprzednich edycji mamy już bardzo porządne portfolio i zgromadzone know-how. Co zadziwiające, mamy wiele głosów że w polskiej - nie bardzo dialogicznej przecież - przestrzeni publicznej, czytają nas ludzi z ideowo oddalonych od siebie miejsc. To bardzo cieszy, bo mamy wrażenie że to jest naszą „redakcyjną racją stanu” - budować mosty, szukać tego co łączy. Choć w tej odsłonie największym problemem jest chyba już skala. Przestaliśmy się mieścić na grafice, przedstawiającej zasięg projektu <śmiech>.
Ale poważnie mówiąc, zawsze największym wyzwaniem są tłumaczenia i relacje. Za każdym razem niemalże na nowo uczymy się naszych partnerów; uczymy się tego, jak wiele jeszcze jest do opowiedzenia o Polsce światu. To bardziej wyzwanie niż problem, ale już zastanawiamy się, przygotowując kolejne edycje „Opowiadamy Polskę światu” jak mu sprostać.

Projekt „Opowiadamy Polskę światu - w 230. rocznicę Konstytucji 3 Maja” realizuje Instytut Nowych Mediów we współpracy z Ministerstwem Spraw Zagranicznych, Instytutem Pamięci Narodowej, KGHM Polska Miedź SA i Polską Agencją Prasową.