Konflikt izraelsko-palestyński spowodował, że zamarł ruch pielgrzymkowy do Ziemi Świętej, a także nieco w cieniu pozostaje piękny jubileusz stulecia Komisariatu Ziemi Świętej w Polsce. 9 czerwca br. w sanktuarium św. Kazimierza przy ul. Reformackiej 4 w Krakowie, gdzie znajduje się siedziba Komisariatu, kard. Franciszek Macharski będzie przewodniczył jubileuszowej Mszy św. dziękczynnej. Podziękowanie za 100 lat służby na rzecz Ziemi Świętej będzie zarazem wielką modlitwą o pokój na ziemi Abrahama i Chrystusa.

CZESŁAW RYSZKA: - Bazylika Narodzenia w Betlejem jest już wolna, ojcowie franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej zapisali wspaniałą kartę historii, pozostając w niej przez 39 tragicznych dni. Zapewne ich bohaterstwo wpisuje się w wielowiekową obecność Franciszkanów w Ziemi Świętej, jako stróżów tych świętych miejsc.

O. NIKODEM GDYK OFM: - Faktycznie, oceniając to, co stało się w Betlejem, nie sposób nie odwołać się do św. Franciszka z Asyżu, który już osiem wieków temu, żyjąc w podobnych okolicznościach, kiedy to miejsca święte znajdowały się w takim samym, a może nawet jeszcze większym zagrożeniu, pragnął wyciszyć uderzenia mieczów i osłabić grozę nienawiści. Nie jesteśmy w stanie w pełni ocenić wielkości Franciszkowego czynu. Widzimy wszakże, że jego błogosławione skutki wciąż trwają. Za przykładem bowiem Założyciela poszli jego naśladowcy. Wielu przelało krew, wielu przebywało w więzieniach, niemal wszyscy byli narażeni na liczne niebezpieczeństwa, ale - mimo wojen i prześladowań - wciąż stróżują przy miejscach świętych, tworząc Franciszkańską Kustodię Ziemi Świętej. Wydany ostatnio kalendarz franciszkańskich męczenników Ziemi Świętej odnotowuje ponad 200 franciszkanów, którzy przelali krew za wiarę. Nic zatem dziwnego, że Ojciec Święty Jan Paweł II w czasie jubileuszowej pielgrzymki do korzeni naszej wiary ( 20-26 marca 2000 r.) wypowiedział pod ich adresem znamienne słowa: " Wyrażam podziw dla Braci Franciszkanów z Kustodii Ziemi Świętej za pobożność, z jaką wypełniacie to wyjątkowe powołanie. Z wdzięcznością składam hołd Waszej wierności wobec zadania powierzonego Wam przez samego św. Franciszka i potwierdzanego przez papieży na przestrzeni wieków".

- Jakie więc zadania miała i ma Kustodia Ziemi Świętej?

- Zasadniczo są to dwa zadania: posługa duszpasterska wśród miejscowych chrześcijan i pielgrzymów oraz troska o stronę materialną świątyń i prowadzonych dzieł charytatywnych. W tym celu Kustodia Ziemi Świętej tworzyła w poszczególnych krajach miejscowe komisariaty, które informowały katolików o losach Ziemi Świętej i organizowały jakąś pomoc. W Polsce taki komisariat został powołany już w 1604 r. Ze zmiennym powodzeniem działał aż do czasów rozbiorów. Odrodził się dopiero w roku 1902 najpierw we Lwowie, a następnie w Krakowie.

- Pozostańmy chwilę przy historii polskiego Komisariatu. 100 lat jego faktycznego funkcjonowania to przecież niemały okres czasu.

- Pierwszym komisarzem Ziemi Świętej został o. Joachim Maciejczyk OFM (desygnowany na to stanowisko przez o. Daniela Fleminga - wikariusza generalnego Zakonu Braci Mniejszych - Franciszkanów, 14 lutego 1902 r). Komisarz Ziemi Świętej przebywał wówczas we Lwowie, dlatego tam, najpierw w klasztorze św. Andrzeja, a następnie Świętej Rodziny, gdzie został przeniesiony o. Joachim, była siedziba Komisariatu Ziemi Świętej. Ponieważ Lwów należał do zaboru austriackiego, używano nazwy "Komisariat Ziemi Świętej dla Galicji", ale jego zasięg obejmował wszystkie zabory, o czym świadczy pochodzenie pielgrzymów, którzy wzięli udział w trzech narodowych pielgrzymkach do Ziemi Świętej w 1907, 1909 i 1914 r. Następcą o. Joachima w latach 1911-23 był o. Zygmunt Janicki OFM. Przebywał on w Krakowie i przy tym klasztorze od chwili powstania Komisariatu były prowadzone niektóre dzieła na rzecz ojczyzny Chrystusa. I tak, 7 września 1902 r. powstało Dzieło Pomocy Ziemi Świętej (Pium Opus Terrae Sanctae), które zwano również " Armią Krzyża Świętego". Od stycznia 1906 r. (z przerwą w latach 1921-28) aż do wybuchu II wojny światowej ukazywał się w Krakowie periodyk Głos Ziemi Świętej, który docierał do kilku tysięcy czytelników.
Panujące wówczas w Europie ożywione zainteresowanie Ziemią Świętą i nowe możliwości pielgrzymowania sprawiły, że wszelkie inicjatywy podejmowane przez naszych poprzedników spotykały się z szerokim odzewem. Niestety, wybuch II wojny światowej przerwał prowadzone przez Komisariat dzieła. Nigdy jednak, nawet w okresie nieprzychylnym dla Kościoła, nie zaprzestano działalności Komisariatu na rzecz Ziemi Świętej. Poszczególni komisarze, według istniejących na swe czasy możliwości, starali się wypełniać powierzone im przez Zakon zadania. Utrzymywali kontakt z misjonarzami z Kustodii, zbierali ofiary, gromadzili publikacje dotyczące Ziemi Świętej i urządzali tzw. Dni Ziemi Świętej.
Nowy okres ożywionej działalności przypada na lata 1972-87, gdy komisarzem był o. Anzelm Szteinke OFM. Jako prowincjał wysłał na studia do Jerozolimy pierwszych kleryków, powiększył księgozbiór biblioteki Ziemi Świętej, zatroszczył się o "kolektę pro Terra Sancta" w Wielki Piątek, pisał o historii i wielorakich kontaktach Polaków z Ziemią Świętą. Jego następca - o. Grzegorz Wiśniowski OFM, komisarz w latach 1987-99, kontynuował wcześniejsze inicjatywy. Ja oraz o. Paschalis Kwoczała byliśmy już wtedy jego współpracownikami. W 1992 r. powołano Fundację Komisariat Ziemi Świętej, od 1995 r. rozpoczęto wydawanie kwartalnika Ziemia Święta i powołano Międzynarodowe Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Świętej.

- Żyjemy w nowej sytuacji politycznej, Polska może dzisiaj pomagać chrześcijanom w Ziemi Świętej, co mamy robić?

- W ostatnim czasie ze strony Przyjaciół Ziemi Świętej otrzymaliśmy liczne dowody świadczące o zrozumieniu i współodpowiedzialności za miejsca święte, które od wielu miesięcy świecą pustką. Na nasz apel o zwiększoną pomoc materialną odpowiedziały hojnie tysiące osób. W intencjach ofiarodawców i ich rodzin zamawiamy Msze św., które odprawiane są w sanktuariach Ziemi Świętej, a w każdy pierwszy czwartek miesiąca w sanktuarium św. Kazimierza w Krakowie sprawujemy Eucharystię połączoną z adoracją Najświętszego Sakramentu i modlitwami o pokój w Ziemi Świętej, w naszej Ojczyźnie oraz na całym świecie.

- A obchody jubileuszu, czy odbędą się również w Ziemi Świętej?

- Jubileuszowe obchody 100. rocznicy powstania odrodzonego Komisariatu Ziemi Świętej w Polsce (14 lutego w 1902 r.) rozpoczęliśmy od Krakowa, gdzie mieści się nasza siedziba. Oprócz uroczystości w Krakowie odbędą się one również w niektórych klasztorach należących do pięciu polskich prowincji Zakonu Braci Mniejszych (Franciszkanów), m.in. w Poznaniu, Wrocławiu, na Górze św. Anny i w Katowicach. Jeśli warunki na to pozwolą, odbędzie się jubileuszowa pielgrzymka do Ziemi Świętej. Na pewno z dziękczynną pielgrzymką (19-27 września 2002 r.) wyruszymy do Asyżu, aby wspólnie przeżyć rekolekcje w duchu św. Franciszka, który dokładnie 785 lat temu, z Porcjunkuli, wysłał pierwszych braci do Ziemi Świętej.

- Dziękuję za rozmowę. A przy okazji zachęcam do prenumeraty kwartalnika "Ziemia Święta", który można zamawiać, pisząc pod adresem: Fundacja Komisariat Ziemi Świętej, ul. Reformacka 4, 31-012 Kraków, tel./fax: (0-12) 421-68-06. Ofiary na pomoc Ziemi Świętej można składać na konto bankowe: Fundacja Komisariat Ziemi Świętej, BPH SA IV O/Kraków 10601389-320000475511.