Reklama

Epitafia - zapomniane rzemiosło czy zbyt droga pamiątka?

Nieodłącznym elementem wystroju wiekowych świątyń są epitafia i nagrobki. Niejednokrotnie są to przykłady wspaniałej rzeźby. Na początku były to okazałe pomniki panujących i możnowładców. Z czasem uległy zmniejszeniu, wykształciły się określone typy ikonograficzne epitafiów i nagrobków, umieszczane na ścianach wewnątrz kościołów. Na zewnętrzne mury świątyń epitafia wkroczyły dopiero w XIX wieku. Jednak były to już właściwie tablice inskrypcyjne, bez rzeźbiarskiej dekoracji.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Najstarszym zabytkiem nagrobnym w naszej diecezji jest pomnik Kasi Pileckiej w kościele św. Jana Chrzciciela w Pilicy z ok. 1555 r. Dzieło przypisywane jest jednemu z czołowych rzeźbiarzy renesansowych - Janowi Marii Padovano. Widoczne są na nim typowe cechy renesansu małopolskiego. Centralną partię wypełnia płaskorzeźba nagiego, śpiącego dziecka, z oddaną po mistrzowsku sylwetką, a szczególnie twarzą, rzeczywiście dziecięcą, pogrążoną w spokojnym śnie. Cały nagrobek wspiera się na wolutowych konsolach, wieńczy go tablica inskrypcyjna. "Na terenie diecezji sosnowieckiej w kościele Wszystkich Świętych w Siemoni jest jeszcze jeden wart uwagi nagrobek dziecięcy - Marcina Frankenberga, zmarłego w 1625 r. Jest to prostokątna płyta z plastyczną postacią w długiej sukience, umieszczona na tle inskrypcji. W tym przypadku mamy do czynienia z artystą o mniejszych umiejętnościach, gdyż twarz dziecka jest schematyczna, bez wyrazu"- wyjaśnia Ewa Chmielewska, historyk sztuki. W tym samym kościele znajduje się także nagrobek Kaspra Błędowskiego, zmarłego w 1577 r., wyrzeźbionego w pełnej, stojącej postaci, w zbroi. Rycerza w zbroi uwieczniono także na nagrobku starosty sławkowskiego Sebastiana Nyskowskiego, zmarłego w 1603 r., w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Sławkowie. W tym przypadku widzimy leżącą postać śpiącego rycerza, z ręką pod głową i herbem zmarłego. Postaci śpiących małżonków - Anny i Mikołaja Padniewskich, zmarłych w 1601 r., upamiętnione są w kościele św. Jana Chrzciciela w Pilicy. Mężczyzna odziany jest w zbroję, a kobieta we wzorzystą suknię.
"Licznie reprezentowane są epitafia mieszczańskie z płaskorzeźbą ukrzyżowania na tle Jerozolimy, z klęczącą po bokach rodziną, z tablicą inskrypcyjną ujętą w ozdobione obramowanie. Do tego typu epitafiów należy płyta Frederyka Paczka, umieszczona na zewnętrznej ścianie kościoła św. Stanisława BM w Czeladzi, Adama i Ewy Berneków, zmarłych w 1606 r. czy Anny i Hieronima Spineków, zmarłych w 1602 r. - oba w kościele św. Andrzeja w Olkuszu"- wylicza Chmielewska.
Innym typem epitafijnym były tablice inskrypcyjne wzbogacone pewnymi elementami dekoracyjnymi np. Macieja Słowaka, z płaskorzeźbą dziecka u nasady i malowanym wizerunkiem Boga Ojca w zwieńczeniu z olkuskiej fary. Kolejny typ pomnika to drewniane epitafium z malowanym obrazem np. Anny Zalasowiczowej w kościele św. Bartłomieja w Jerzmanowicach czy ks. Zawalskiego z ukrzyżowaniem i portretem zmarłego, w kościele Matki Bożej Częstochowskiej w Rodakach. Duża grupa zachowanych nagrobków to pomniki z czarnego dębnickiego marmuru, z malowanym na blasze portretem zmarłego.
Od XIX w. epitafia ograniczyły się do tablic inskrypcyjnych. Takich tablic zachowało się dość dużo. Warte wspomnienia ze względu na wartość artystyczna są dwa z kościoła Trójcy Świętej w Będzinie - Marianny z Lisickich Wilczyńskiej, zmarłej w 1843 r., z klepsydrą i skrzydłem nietoperza oraz Marianny z Giedzińskich Gogolewskiej, zmarłej w 1817 r., z herbem Prawdzic.
Obecnie w nowych świątyniach epitafia czy tablice nagrobne pojawiają się bardzo rzadko. I nie wiadomo, czy wynika to z braku wiedzy, iż taką formę pamięci można wybrać, czy z braku potrzeby.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2002-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Bolesna Królowa Polski. 174. rocznica objawień Matki Bożej Licheńskiej

2024-04-30 20:50

Sanktuarium M.B. w Licheniu

Mijały niespokojne lata. Nadszedł rok 1850. W pobliżu obrazu zawieszonego na sośnie zwykł wypasać powierzone sobie stado pasterz Mikołaj Sikatka. Temu właśnie człowiekowi objawiła się trzykrotnie Matka Boża ze znanego mu grąblińskiego wizerunku.

Więcej ...

Madonno z Puszczy, módl się za nami...

2024-05-01 20:29

Karol Porwich/Niedziela

Początki kultu Madonny z Puszczy sięgają przełomu XVII i XVIII w. Wiadomo, że w pierwszej połowie XVII stulecia w świątyni znajdowało się 18 wotów oraz 6 nici korali.

Więcej ...

10 lat Rycerzy Kolumba w Miliczu

2024-05-01 15:08
Od lewej: Robert Zasieczny i Krzysztof Zub

ks. Łukasz Romańczuk

Od lewej: Robert Zasieczny i Krzysztof Zub

W dniu odpustu w kaplicy św. Józefa Robotnika w Godnowej swoje dziesięciolecie założenia świętowali Rycerze Kolumba z rady lokalnej nr 15947. Uroczystej Eucharystii przewodniczył ks. Zbigniew Słobodecki, proboszcz parafii św. Andrzeja Boboli w Miliczu i kapelan milickich Rycerzy Kolumba.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Papież wyniósł ks. Nykiela do godności biskupiej

Kościół

Papież wyniósł ks. Nykiela do godności biskupiej

Św. Józef - Rzemieślnik

Kościół

Św. Józef - Rzemieślnik

Nabożeństwo majowe - znaczenie, historia, duchowość +...

Wiara

Nabożeństwo majowe - znaczenie, historia, duchowość +...

Ks. Michał Olszewski pozostanie w areszcie

Kościół

Ks. Michał Olszewski pozostanie w areszcie

Świadectwo: Maryja działa natychmiast

Rodzina

Świadectwo: Maryja działa natychmiast

Święta Mama

Kościół

Święta Mama

Matka Boża Dobrej Rady

Wiara

Matka Boża Dobrej Rady

Znamy datę prawnego objęcia urzędu biskupa...

Niedziela Sosnowiecka

Znamy datę prawnego objęcia urzędu biskupa...

Rozważania na niedzielę: gasnący antychryst

Wiara

Rozważania na niedzielę: gasnący antychryst