W Watykanie w dniach 10-24 października br. odbędzie się Synod Biskupów Bliskiego Wschodu, poświęcony sytuacji chrześcijan w takich krajach, jak Izrael, Autonomia Palestyńska, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Irak, Iran i Egipt, których populacja wynosi razem ok. 400 mln.
Obraz Kościoła na Bliskim Wschodzie
Kościół katolicki jest na tych terenach obecny pod postacią aż 7 różnych kościelnych wspólnot: niewielkich łacińskich i liczniejszych wspólnot różnych obrządków, tworzących 6 patriarchatów katolickich Kościołów wschodnich. Kultywują one swe bogate wielowiekowe dziedzictwo duchowe, teologiczne i liturgiczne, pozostając w jedności z papieżem. Stanowią wielkie bogactwo Kościoła katolickiego.
Oprócz nich zamieszkują ten rejon także o wiele liczniejsi chrześcijanie niekatolicy: prawosławni, Ormianie, Chaldejczycy, melchici, maronici, Koptowie, protestanci, anglikanie - razem ok. 20 mln ludzi. W Libanie chrześcijanie stanowią przeszło 40 proc. społeczeństwa, największa ich część to maronici (25 proc. ogółu ludności), w Syrii - 10 proc., w Jordanii - 7 proc., w Iraku - 5 proc.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Islam i chrześcijaństwo
Sytuacja chrześcijan żyjących w tych krajach jest coraz trudniejsza. Szacuje się, że stanowią oni dziś ok. 5 proc. całej ludności Bliskiego Wschodu. Ich liczba wciąż maleje. W VIII wieku, czyli kiedy muzułmanie rozpoczynali podbój tych terenów, chrześcijanie stanowili przeszło 50 proc. zamieszkującej je ludności. Stopniowo byli oni rugowani lub przymuszani do przyjęcia islamu. W ostatnich latach spadek liczby chrześcijan można nazwać gwałtownym. Przytoczę tylko niektóre dane: na początku XX wieku chrześcijanie w Turcji stanowili 32 proc. ludności, obecnie zaledwie 0,6 proc.; w Egipcie jeszcze w 1975 r. chrześcijanie stanowili 20 proc. - dzisiaj niewiele ponad 10 proc.; w Syrii liczebność chrześcijan spadła z 40 proc. do 7,8 proc.; w Iranie z 15 proc do 0,5 proc.; w Tunezji z 50 proc. do niecałych 10 proc. populacji.
Jakie są tego przyczyny? Przede wszystkim wzrost islamskiego fundamentalizmu i ekstremizmu w wyżej wymienionych krajach powoduje emigrację z nich tysięcy chrześcijan, mieszkających tam od wieków. Uprzykrza się im egzystencję, są marginalizowani w życiu miejscowych społeczności, ich przywódcy są mordowani, kościoły palone, sklepy plądrowane, dzieci nie mogą bez obaw uczęszczać do publicznych szkół.
Nieświadomość tych faktów jest powszechna. Informacje o wielu drastycznych sytuacjach nie są nagłaśniane, np. niewystarczająco sobie uświadamiamy, że chrześcijanie są wśród głównych ofiar wojny w Iraku.
Dalsze osłabienie lub zniknięcie tych Kościołów byłoby wielką stratą. Kościoły na Zachodzie powinny uwrażliwiać rządy swoich państw na ten fakt i prosić je o stosowne interwencje i deklaracje na międzynarodowych konferencjach.
Reklama
Środki zaradcze
Papież, świadomy tej sytuacji, postanowił zgromadzić na specjalnym synodzie biskupów tego regionu, by wraz z nimi poszukać środków zaradczych. Już podczas swojej wizyty na Cyprze (6 czerwca br.) Benedykt XVI wręczył im dokument, który ma ukierunkować obrady - „Instrumentum laboris” Zgromadzenia Specjalnego Synodu Biskupów dla Bliskiego Wschodu. Określono w nim cel zgromadzenia: okazanie solidarności całego Kościoła chrześcijanom Bliskiego Wschodu oraz wskazanie im racji dalszej ich obecności w społeczeństwach o większości muzułmańskiej lub żydowskiej, a także wezwanie wspólnot różnych obrządków do jedności, a nie konkurencji. Dokument postuluje zwiększenie troski o obecność chrześcijan w Ziemi Świętej, tzn. w Izraelu i Autonomii Palestyńskiej. Zauważa, że choć stosunki z muzułmanami są trudne, to dialog z islamem jest życiową koniecznością. Zaleca wypracowanie wspólnych wytycznych dla dialogu z żydami i muzułmanami. Katolicy mają promować „pozytywną świeckość” islamskich państw (łagodzącą teokratyczny charakter ich rządów) i postulować rozdzielenie prawnego porządku świeckiego i religijnego. Winni być mniejszością aktywną, niezamykającą się w getcie, prowadząc działalność edukacyjną i charytatywną nie tylko w odniesieniu do chrześcijan.
W dokumencie zwraca się uwagę na potrzebę przezwyciężenia kryzysu powołań, braku jedności wśród duchowieństwa, polepszenia formacji intelektualnej i duchowej kapłanów i osób konsekrowanych, praktykowanie kontemplacji w zgromadzeniach zakonnych. Wskazuje się także na potrzebę wzmocnienia działań na rzecz życia w jedności i wzajemnej miłości wszystkich Kościołów chrześcijańskich na Bliskim Wschodzie. Aby tworzyć jedność w różnorodności, członkowie poszczególnych obrządków winni czuć się członkami całego Kościoła katolickiego, a nie tylko swojego patriarchatu. Trzeba przezwyciężać separatyzmy, pobudzać „duchowe współzawodnictwo” zamiast rywalizacji. Pożyteczne może być pozwolenie na przyjmowanie w Kościele innym niż własny sakramentów pojednania, Eucharystii i namaszczenia chorych. Szczególnie wymownymi znakami jedności chrześcijan byłoby ujednolicenie dat świąt Bożego Narodzenia i Wielkanocy oraz wspólne zarządzanie sanktuariami Ziemi Świętej.
Dokument postuluje również odnowę katechizacji, a także odnowę liturgii, tak by pozostając wiernym tradycji, uwzględnić potrzeby duchowe współczesnych ludzi. Niecierpiący zwłoki jest również ekumenizm przezwyciężający uprzedzenia. „Także dziś - czytamy w zakończeniu - można powtórzyć chrześcijanom Bliskiego Wschodu: «Nie bój się, mała trzódko» (Łk 12, 32), masz misję, od ciebie zależy żywotność twojego Kościoła”.
Szczegółowe omówienie treści dokumentu inspirującego obrady najbliższego synodu można znaleźć na stronie:
Czy chrześcijaństwo przetrwa na Bliskim Wschodzie?
Wiele zależy od zamieszkujących tam chrześcijan, ale także od naszych działań. Ich dalsze losy zależą od postaw, jakie przyjmą politycy, dyplomaci, ale i ludzie Kościoła. Wiele też zależy od postawy każdego z nas.
Kiedy muzułmanie w XI wieku zaczęli masowo niszczyć pamiątki, ślady chrześcijaństwa w Ziemi Świętej, w ich obronie organizowano tzw. wyprawy krzyżowe, a w XIII wieku, kiedy zagrażali Cesarstwu Bizantyjskiemu (zauważmy: prawosławnemu), obradujący w Lyonie sobór Kościoła rzymskiego (1245) postanowił, że połowa wszystkich dochodów - zarówno z wysokich godności i urzędów kościelnych, jak i z prebend oraz innych beneficjów kościelnych - przeznaczona będzie na pomoc zagrożonemu w Konstantynopolu chrześcijaństwu.
Pytających, jak my, polscy katolicy, możemy im pomagać, odsyłam do
