Ks. prof. Jan Związek po ukończeniu studiów filozoficzno-teologicznych w Częstochowskim Seminarium Duchownym w Krakowie, w 1961 r. otrzymał święcenia kapłańskie w katedrze Świętej Rodziny w Częstochowie. W 1964 r. uzyskał stopień naukowy magistra teologii w zakresie historii Kościoła na Wydziale Teologicznym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie. Pracował jako wychowawca i nauczyciel w Niższym Seminarium Duchownym w Częstochowie. W 1969 r. na podstawie rozprawy pt. Katolickie poglądy polityczno-społeczne w Polsce na przełomie XVI XVII wieku w świetle kazań uzyskał stopień naukowy doktora historii Kościoła na Wydziale Teologicznym KUL. W tym czasie podjął pracę jako archiwariusz w Archiwum Diecezjalnym w Częstochowie oraz wykładowca metodologii nauk i patrologii w Częstochowskim Seminarium Duchownym w Krakowie. W latach 70. prowadził wykłady w wyższych seminariach duchownych w Krakowie. Od 1975 r. był członkiem-współpracownikiem Towarzystwa Naukowego KUL. W 1983 r. został mianowany dyrektorem Archiwum Diecezjalnego w Częstochowie. W 1984 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego teologii w zakresie historii Kościoła na podstawie rozprawy pt. Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie II Rzeczypospolitej. W 1984 r. został mianowany rektorem Częstochowskiego Seminarium Duchownego w Krakowie, a w 1987 r. otrzymał nominację docenta i rozpoczął pracę wykładowcy w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. Od 1990 r. prowadził wykłady z zakresu historii nowożytnej w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie. W tym czasie pełnił obowiązki prodziekana na Wydziale Historii Kościoła Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W 1991 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym na Wydziale Historii Kościoła PAT. W 1992 r. powołano go na członka Komisji Historycznej PAN - Oddział w Katowicach. W tym samym czasie został mianowany profesorem nadzwyczajnym w Instytucie Filozoficzno-Historycznym WSP Częstochowie. Zarząd Towarzystwa Naukowego KUL mianował go członkiem-korespondentem Wydziału Teologicznego Towarzystwa Naukowego KUL. W 1995 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym historii Kościoła na wydziale Historii Kościoła PAT. W 1999 r. otrzymał tytuł naukowy profesora nauk teologicznych, a w 2000 r. został mianowany profesorem zwyczajnym nauk teologicznych na Wydziale Teologii PAT w Krakowie. W 1992 r. przyznano mu nagrodę naukową im. Franciszka Skowyry.
W środowisku częstochowskim popularyzował wiedzę o ziemi częstochowskiej, wygłaszając wiele referatów, które ukazywały się drukiem. Został członkiem Częstochowskiego Towarzystwa Naukowego, w którym przez 3 lata pełnił funkcję wiceprezesa. Był stałym członkiem Zespołu Doradców przy Wojewodzie Częstochowskim. W 2000 r. otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Częstochowy za całokształt pracy twórczej. Opublikował 422 pozycje naukowe i popularnonaukowe, w tym 10 książek. Pod jego kierunkiem 8 osób uzyskało stopień naukowy doktora historii oraz 250 osób tytuł magistra historii.