Z okazji 150. rocznicy powstania styczniowego 24 maja br. w Tomaszowie Lubelskim odbyły się uroczystości odsłonięcia i poświęcenia miejsca upamiętniającego poległych powstańców i pomordowanych podczas powstania mieszkańców Tomaszowa Lubelskiego, zorganizowane przez burmistrza miasta Wojciecha Żukowskiego i Tomaszowskie Towarzystwo Regionalne im. dr. Janusza Petera. Ze względu na padający deszcz uroczystości rozpoczęły się w sali konferencyjnej Urzędu Miasta. Po złożeniu meldunku i odśpiewaniu hymnu państwowego głos zabrał gospodarz uroczystości - burmistrz Wojciech Żukowski.

- Uczestniczymy w kolejnej odsłonie obchodów 150. rocznicy powstania styczniowego, którego szczególnym fenomenem jest to, że jeśli mielibyśmy mierzyć historię Polski i nasze „polskie drogi do wolności” krzyżami i cmentarzami - a niestety, my tak ją mierzymy (bo wolność krzyżami się mierzy) - to żadne z powstań narodowych i żadne z wydarzeń, poza II wojną światową, nie zostawiło po sobie tylu wspomnień, tylu lokalnych szczególnych „kotwic pamięci” w postaci krzyży, w postaci cmentarzy, w postaci upamiętnień różnych wydarzeń z tamtego okresu. W skali kraju, w granicach dzisiejszych państwa polskiego, jest to ok. 500 miejsc. (...) Beż żadnej przesady można więc powiedzieć, że obchody rocznicy powstania styczniowego to niebywała okazja do budowania wiedzy i przeżywania historii w wymiarze ogólnonarodowym, ale pozwalającym bardziej pogłębić przeżywanie wymiarze lokalnym - mówił Burmistrz. - (…) Tomaszów Lubelski należy do miast, w historii których każde wydarzenie odbijało swoje piętno. Tak było również w roku 1863, gdy w odwecie za przychylność dla powstańców wojska kozackie dokonały rzezi mieszkańców wówczas Tomaszowa Ordynackiego. Pamięć o tym wydarzeniu, a być może i niektóre szczątki poległych, upamiętnił właśnie krzyż. Postawiony w miejscu, gdzie obecnie znajduje się sala konferencyjna Urzędu Miasta był dla mieszkańców przez wiele lat żywym i zapewne bolesnym wspomnieniem ofiary krwi. Lecz upływające lata i nowe cierpienia oddaliły pamięć kolejnych pokoleń o strasznej masakrze. Później potrzeby inwestycyjne spowodowały przeniesienie krzyża w inne miejsce. Tylko najbardziej dbający o pamięć mieszkańcy kultywowali pamięć o intencji przyświecającej budowniczym. Dbali również, aby próchno czasu zastąpić nowym materiałem. Dzięki nim - w tym miejscu chciałbym szczególne wspomnieć rodzinę państwa Kominków z ulicy Żeromskiego - krzyż dotrwał do obecnych czasów. (…) Dzisiaj, dzięki trosce wielu osób odsłaniamy nowy krzyż, który będzie świadectwem naszej pamięci i będzie przenosił pamięć o bohaterskim pokoleniu powstania styczniowego. Tablica, która została poświęcona 5 lutego (dokładnie 150 lat po tragicznych wydarzeniach) zawiera nazwiska poległych powstańców i pomordowanych mieszkańców. Mam nadzieję, że to miejsce stanie się miejscem pamięci i będzie miało szczególne znaczenie w życiu jednostek i społeczeństwa oraz stanie się elementem budowania indywidualnej i zbiorowej tożsamości miasta i mieszkańców. Stanie się źródłem naszej zbiorowej mądrości, przydatnej dzisiaj i w przyszłości.

Następnie zostało odsłonięte i poświęcone przez ks. Jana Krawczyka miejsce pamięci, zwane Krzyżem Powstańczym. Druga część uroczystości odbyła się w sali reprezentacyjnej dawnego Sejmiku Powiatowego, a rozpoczął ją wykład Tomasza Zielińskiego z Tomaszowskiego Towarzystwa Regionalnego pt. „Tragiczne wydarzenia w dniu 5 lutego 1863 r. w Tomaszowie w oparciu o dokumenty parafii rzymskokatolickiej pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny”.

Z okazji 150. rocznicy powstania styczniowego w tomaszowskich szkołach został przeprowadzony konkurs wiedzy na temat zrywu powstańczego z 1863 r. Nagrody i dyplomy laureatom konkursu z poszczególnych szkół oraz podziękowania nauczycielom historii, którzy organizowali konkurs w szkołach, wręczyli: burmistrz W. Żukowski, senator J. Chróścikowski i przewodniczący Rady Miasta M. Fus. Z okazji uroczystości przez Tomaszowskie Towarzystwo Regionalne na parterze d. Sejmiku Powiatowego została zorganizowana wystawa pn. „Dokumenty Powstania Styczniowego - Wydarzenia - Ludzie - Tradycja” ze zbiorów Archiwum Państwowego w Lublinie. Na zakończenie współautor wystawy - Rafał Hordyjewski z Archiwum Państwowego w Lublinie wprowadził uczestników spotkania w klimat i treść tej ekspozycji.