Reklama

Baranek Boży

Niedziela płocka 16/2003

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Nazajutrz zobaczył Jezusa, nadchodzącego ku niemu, i rzekł:
Oto Baranek Boży, który gładzi grzechy świata. (J 1, 29)
Świadectwo Jana Chrzciciela

Jednym z najbardziej rozpowszechnionych symboli Pana Jezusa jest ukazanie Go pod postacią Baranka Bożego. Wizerunek taki nie jest jednolity. Jeżeli będzie siedział na księdze zamkniętej siedmioma pieczęciami, będzie to Baranek apokaliptyczny, symbol Chrystusa tryumfującego. Jeżeli będzie przedstawiony z laską pasterską, to będzie znak Chrystusa Dobrego Pasterza; ukazany na rajskim wzgórzu, z którego wypływają cztery strumienie odnoszące się do czterech Ewangelii, będzie oznaczał Chrystusa Głosiciela Dobrej Nowiny.
Najbardziej jednak rozpowszechnionym symbolem jest Baranek Wielkanocny, bez którego nie sposób sobie wyobrazić świąt związanych z Męką Pana Jezusa i Jego Zmartwychwstaniem. Wykonany z cukru, a coraz częściej z plastiku, jest nieodłącznym elementem koszyczka ze święconką i świątecznego stołu.
Przedstawiony ze sztandarem zwycięstwa nad szatanem (czerwony krzyż na białym tle), jest symbolem ofiary Chrystusa za grzechy ludzi, Jego Zmartwychwstania i ostatecznego zwycięstwa. Głowę często otacza nimb krzyżowy, zwrócona do tyłu oznacza powrót do życia Bożego. Baranek Boży występuje czasami jako atrybut św. Jana Chrzciciela.
Symboliczny obraz Pana Jezusa jako Baranka Bożego pojawia się już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa, w okresie prześladowania chrześcijan. Baranek był zwierzęciem ofiarnym, dlatego początkowo wyobrażony jest jako ofiara i nie znajduje się w pozycji stojącej. Od zwycięstwa Konstantyna na początku IV w. w przedstawieniach Baranka łączy się ideę ofiary i zwycięstwa, tak jak na dyptyku z kości słoniowej z oprawy Ewangeliarza wykonanej w V w. Ofiarny Baranek Boży umieszczony jest w wieńcu zwycięstwa. Wieniec w tradycji antycznej przeznaczony był dla zwycięzców igrzysk. Wręczany żołnierzom powracającym ze zwycięskich bitew symbolizował oczyszczenie ich z przelanej krwi. W chrześcijaństwie symbolizuje zwycięstwo Chrystusa, odnosi się również do męczeństwa i walki ze złem.
W VI i VII w. wizerunek Baranka umieszczano na krzyżu, w miejscu przecięcia się belek. Na synodzie w 692 r. zakazano wykonywania takich wizerunków. Na początku VIII w. wykrystalizował się zwyczaj przedstawiania Baranka obejmującego przednią nóżką laskę - krzyż lub chorągiewkę z krzyżem - sztandar zwycięstwa.
W średniowieczu, w związku z rozwojem kultu eucharystycznego, stojącego Baranka zaczęto przedstawiać z raną w boku i krwią spływającą do kielicha jako symbol Eucharystii. Przedstawienie Baranka eucharystycznego jest tematem jednego z najsłynniejszych dzieł sztuki, ołtarza z kościoła św. Bawona w Gandawie, namalowanego w 1432 r. przez wielkiego artystę niderlandzkiego Jana van Eycka.
Ze sztuki symbol Baranka Bożego został adoptowany przez heraldykę. Pierwotnie związany był z heraldyką kościelną, skąd został przeniesiony do heraldyki ziemskiej, miejskiej i rodowej. Używany był na sztandarach jako znaki biskupstw i ziem. Na dwóch spośród zdobytych przez króla Władysława Jagiełłę sztandarów krzyżackich w bitwie pod Grunwaldem znajdował się Baranek Boży: na chorągwi komturstwa i miasta Człuchowa oraz chorągwi biskupstwa warmińskiego i miasta Lidzbarka. Znajdował się również w herbie ziemi wieluńskiej w dawnym województwie sieradzkim. Do dziś Wielkanocny Baranek Boży jest godłem wielu herbów miast polskich: Bobolic, Broku, Kleszczel, Piwnicznej Zdroju, Sulęcina, Wyśmierzyc i Zakroczymia. Ten symbol Chrystusa do heraldyki miejskiej był czasami wprowadzany pośrednio - jako atrybut św. Jana Chrzciciela, patrona miejscowego kościoła.
W polskiej heraldyce szlacheckiej baranek jest godłem znanego herbu Junosza. Bartosz Paprocki, XVI-wieczny heraldyk, napisał o nim: "Ten ma być baran biały w czerwonym polu, we krwi brodzi do pół boków. Junosza po mazowiecku, pan młody po naszemu". Opis ten nawiązuje do legendy herbu, w której podkreślony jest element ofiary.
Według historycznego podania mężny młodzian (junoszka) z poświeceniem własnego życia, odnosząc liczne rany, rozgromił obóz krzyżacki. Do swojego obozu powrócił cały zbroczony krwią. W nagrodę za ten czyn król nadał mu jako herb barana białego w czerwonym polu, we krwi po brzuch brodzącego. Odniesienie tej legendy do Baranka Bożego jest jednoznaczne. W języku aramejskim, języku Pana Jezusa, słowo "talja" oznacza "młodzieńca", "sługę" i "baranka". O związku Junoszy z Barankiem Bożym napisał w XIX stuleciu Kasper Niesiecki w IV tomie Herbarza Polskiego: "Jakoż wiele jest różnic tego herbu. Jedni albowiem w herbie swym zażywają barana z chorągiewką, z którego boku w kielich krew się toczy".
Rodowód herbu Junosza wiąże się z Mazowszem, inna tradycja wspomina, że miał tu być przeniesiony z terenów niemieckich. Podstawową odmianą herbu jest biały baran w polu czerwonym. Może być przedstawiony z krwawiącym bokiem. Bezpośrednio do Baranka Bożego nawiązuje odmiana Junoszy - Jakubowicz, biały baranek w polu zielonym i czerwoną chorągiewką.
W historii biskupów płockich tylko trzech z nich, wywodzących się z rodu Załuskich, pieczętowało się herbem Junosza. Godność biskupa płockiego piastowali na przełomie XVII i XVIII w. w bezpośredniej kolejności po sobie. W 1892 r. w ramach wymiany ornatów po biskupie Załuskim, na welonie wyhaftowano Baranka Bożego, ale nie jako herb, tylko jako symbol Pana Jezusa.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Podziel się:

Oceń:

2003-12-31 00:00

Wybrane dla Ciebie

Papież wysłał na Ukrainę trzy tiry z pomocą humanitarną

2025-12-27 20:03
Papież wysłał na Ukrainę pomoc humanitarną

Adobe Stock

Papież wysłał na Ukrainę pomoc humanitarną

Papież Leon XIV wysłał na Ukrainę trzy tiry z pomocą humanitarną dla ludności. Dary, jak wyjaśnił w sobotę portal Vatican News, dotarły przed Niedzielą Świętej Rodziny. W ciężarówkach zawieziono między innymi 100 tys. porcji pożywnej zupy.

Więcej ...

Prezydent: powstańcy wielkopolscy podjęli walkę w imieniu kolebki polskości

2025-12-27 18:24
Prezydent Karol Nawrocki w Poznaniu

Marek Borawski/KPRP

Prezydent Karol Nawrocki w Poznaniu

Powstańcy wielkopolscy podjęli swoją walkę w imieniu kolebki polskości - nie ma Polski bez Wielkopolski i nie ma Wielkopolski bez Polski - podkreślił prezydent Karol Nawrocki, który w sobotę w Poznaniu bierze udział w obchodach Narodowego Dnia Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego.

Więcej ...

Francja: Pasterki na autostradzie dla protestujących rolników

2025-12-27 20:09
Protest rolników we Francji

Adobe Stock

Protest rolników we Francji

Na francuskiej autostradzie A64 zostały odprawione 24 grudnia wieczorem Pasterki dla rolników blokujących ją w proteście przeciwko wprowadzonemu przez władze systematycznemu ubój całych stad, w których znajdują się zwierzęta zarażone chorobą guzowatej skóry bydła. Rolnicy zyskali wsparcie ze strony biskupa diecezji Bajonna.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Ks. prałat Henryk Jagodziński nuncjuszem apostolskim w...

Niedziela Kielecka

Ks. prałat Henryk Jagodziński nuncjuszem apostolskim w...

Współczesne sekty. Dawnego guru zastąpili...

Wiadomości

Współczesne sekty. Dawnego guru zastąpili...

Nowenna do Świętej Rodziny

Wiara

Nowenna do Świętej Rodziny

Pożar kościoła parafialnego w Lourdes. Wszystko wskazuje...

Kościół

Pożar kościoła parafialnego w Lourdes. Wszystko wskazuje...

Leon XIV wprowadza zmiany w uroczystościach Bożego...

Kościół

Leon XIV wprowadza zmiany w uroczystościach Bożego...

Nowenna do Dzieciątka Jezus

Wiara

Nowenna do Dzieciątka Jezus

Kalendarz Adwentowy: Wdzięczność, która oddaje wszystko

Wiara

Kalendarz Adwentowy: Wdzięczność, która oddaje wszystko

Nakazane święta kościelne w 2025 roku

Kościół

Nakazane święta kościelne w 2025 roku

Kalendarz Adwentowy: Gdy rodzi się posłaniec łaski

Wiara

Kalendarz Adwentowy: Gdy rodzi się posłaniec łaski