Reklama

Wiara

Tradycje

Palma po polsku

Adobe Stock

W naszej szerokości geograficznej palmy nie rosną. Nasi przodkowie musieli więc znaleźć ich zamiennik.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Zwyczaj święcenia palm w kościołach w niedzielę poprzedzającą Wielkanoc, zwaną Niedzielą Palmową, Kwietną lub Wierzbną (Wierzbową), praktykowany jest w Polsce powszechnie od XVI wieku na pamiątkę wjazdu Chrystusa do Jerozolimy.

Większość polskich palm to niewielkie wiązanki z kwitnących gałązek wierzbowych z „bagniątkami” – „kotkami”, przybrane puszystymi kitami trzciny wodnej oraz gałązkami zimozielonych roślinek: barwinku, borowiny, cisu, bukszpanu, suchymi barwionymi trawami, kwiatami oraz ozdobami z kolorowej bibuły. W większości regionów Polski popularne są tzw. palmy wileńskie, w kształcie barwnych słupków. Barwione suche trawy, mchy, kwiaty, porosty układane są w misterne wzory. Ten typ palmy został przeniesiony z okolic Wilna do Polski i zaadaptowany przez „Cepelię” oraz twórczynie ludowe.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Wierzba kojarzona była w dawnej kulturze ludowej z mocą wiecznie odradzającej się przyrody. Określano ją mianem „drzewa miłującego życie”. Giętkie wierzbowe witki, okrywające się jako pierwsze srebrzystymi „kotkami”, stanowiły w kulturze ludowej symboliczną inicjację wiosennej wegetacji. Ludowa fantazja łączyła nadzwyczajną plenność wierzby z opowieściami i legendami. Znakomity etnograf Oskar Kolberg zanotował w XIX wieku piękny zwyczaj sadzenia w ziemi wierzbowych prętów przez gospodarzy, którym rodziły się liczne córki.

Reklama

W starożytności Grecy uważali wierzby za drzewa nagrobne, a w mitach i legendach wielu ludów wypróchniałe pnie starych wierzb bywały miejscem ukrycia i odnajdywania iluzorycznych skarbów. Świecące nocą obumarłe próchno wierzbowe zwodziło wędrowców na manowce, a w wyobraźni ludu stare wierzby i zarośla uchodziły za miejsca nawiedzane przez złego. W ludowej wyobraźni najsłynniejszy polski diabeł – Rokita zamieszkiwał ponoć przepastne bagna okryte mgłami i porośnięte czerwonawą „rokiciną”.

W Polsce rozróżniano ponad 30 gatunków wierzby, wśród nich: wierzbę iwę (Salix caprea), wierzbę płaczącą (Salix alba v. vittelina), wierzbę rokitę (Salix rosmariniofolia) i wiele innych. Na wsi w życiu codziennym używano interesujących gwarowych określeń opisujących to drzewo, m.in.: jerzba, virba, mierzba, hierba, wierzbiak. Niektóre z nich charakteryzowały pokrzywione kształty pnia – babica, inne odnosiły się do barwy, np. złotoszka, złotocha, biała wierzba, iwka, iwa etc.

Folklor słowny przechował również bogactwo nazw związanych np. z miejscem występowania – mlekić, mołokita, z zastosowaniem gospodarczym – łoza, liwina, wijąg. W gwarze utrwaliła się też obrzędowa rola wierzbowej gałązki z kotkami, zwanej bagniąć (nazwa pochodzi od prasłowiańskiego słowa na oznaczenie owcy/baranka). W kulturze ludowej wierzba symbolizowała rozpoczęcie wegetacji, płodność i nieposkromioną siłę witalną życia, wyrażającą się w przysłowiu: „Wierzbowe drzewo gdzie posadzisz, tam wyrośnie”.

Siłę wierzby wykorzystywano w praktykach leczniczych, a najpowszechniej stosowanym środkiem były „bagniątka” i różne fragmenty z poświęconej w kościele palmy. Palmowe „kotki” połykane wiosną w okresie świątecznym miały chronić od bólu gardła przez cały rok, a skołatane nerwy uspokajano przez picie naparu z 40 bazi gotowanych w wodzie. Lecznicze właściwości wierzby znane były w medycynie od bardzo dawna.

Podziel się:

Oceń:

2024-03-19 13:47

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Konkurs w Lipnicy Murowanej: zwycięska palma mierzy ponad 27 metrów

Bożena Sztajner

Ponad 27 metrów mierzy palma, której twórca 26-letni Andrzej Goryl, zwyciężył w 65. Konkursie Lipnickich Palm i Rękodzieła Artystycznego im. Józefa Piotrowskiego. Autor pochodzi z Lipnicy Górnej. Palmy, które przygotowano w związku z tradycyjną rywalizacją, stoją przy figurze św. Szymona a te najwyższe przymocowane są do drzew rosnących wokół lipnickiego rynku.

Więcej ...

Modlitwa o dobry wybór prezydenta

Więcej ...

35. Jasnogórskie Spotkania dla Uzależnionych już 31 maja

2025-05-23 19:18

Karol Porwich/Niedziela

Choć zmagania o wolność od nałogów, godność i uczciwość należą do walk najtrudniejszych, to ci którzy je podejmują, zapewniają, że warto i że jest możliwa wygrana. 35. Jasnogórskie Spotkania dla Uzależnionych rozpoczną się już 31 maja.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Ta starożytna tradycja po raz ostatni była przestrzegana...

Kościół

Ta starożytna tradycja po raz ostatni była przestrzegana...

Archidiecezja gnieźnieńska nie uczestniczy w organizacji...

Kościół

Archidiecezja gnieźnieńska nie uczestniczy w organizacji...

Zmiany kapłanów 2025 r.

Kościół

Zmiany kapłanów 2025 r.

Papież zadzwonił do 99-letniego kardynała z wyrazami...

Leon XIV

Papież zadzwonił do 99-letniego kardynała z wyrazami...

Papież odszedł od protokołu i przytulił starszego brata

Kościół

Papież odszedł od protokołu i przytulił starszego brata

Nowenna do św. Rity

Wiara

Nowenna do św. Rity

Indie: cud eucharystyczny w Vilakkannur

Kościół

Indie: cud eucharystyczny w Vilakkannur

PKW podała wyniki z 99 proc. komisji

Wiadomości

PKW podała wyniki z 99 proc. komisji

Wiemy, jak wyglądają pierścień i paliusz, które...

Kościół

Wiemy, jak wyglądają pierścień i paliusz, które...