„Chrystus zmartwychwstał, prawdziwie zmartwychwstał!”

Symbolika osób

Ikona Chrystusa Zmartwychwstałego (zstępującego do otchłani) znajduje się w Istambule, w kościele Świętego Zbawiciela. Powstała około 1310 r. i jest freskiem. Autor nieznany. W centrum ikony widzimy postać Jezusa ukazaną na tle mandorli (aureoli w kształcie migdała). Na niebieskim tle widać gwiazdy - znak, że Jezus żyje już w wymiarze wiecznym. Postać Chrystusa jest dynamiczna. Widać, że próbuje On wyciągnąć z otchłani dwie postaci. Są to Adam i Ewa przedstawiciele całej ludzkości. To właśnie dzięki wcieleniu, śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa cała ludzkość doznaje zbawienia. Stopy Jezusa oparte są na skale. On jest skałą życia duchowego wszystkich Jego uczniów (por. 1Kor 10,4). Prawą ręką Zbawiciel wyciąga z otchłani Adama, a razem z nim wszystkich, którzy pomarli. Na twarzy Adama rysuje się podziw i osłupienie, a równocześnie wielka nadzieja. Jego wzrok utkwiony jest w Zbawicielu. Prawą ręką Adam pokazuje gest przyjęcia zbawienia. Natomiast na twarzy Ewy widać zmieszanie i lęk. Nie ma odwagi spojrzeć Jezusowi w oczy, pozostaje w pozycji klęczącej. Adam i Ewa nie wyciągają rąk w stronę Jezusa. To On trzyma ich za nadgarstki - na znak, że zbawienie przychodzi od Boga i że to Jezus przychodzi, aby szukać tych, którzy zginęli. Za plecami Ewy stoją król Dawid, król Salomon oraz św. Jan Chrzciciel, który przygotował drogę Panu. Wszyscy trzej prawą ręką wskazują na Chrystusa, który jest Zbawicielem. Jan patrzy w dół, w głąb otchłani. Swoim wzrokiem ogłasza nadejście Mesjasza również do piekieł. Natomiast za plecami Adama widać Abla, Noego i Mojżesza - prawych ludzi, którzy byli posłuszni Bogu, stając się świadkami wiary dla wszystkich wierzących. Abel jako pasterz trzyma w ręce kij pasterski. To właśnie jego ofiara stała się miła Jahwe. Stary Mojżesz to człowiek, którego Pan darzył życzliwością (por. Rdz 6,8) i który czynił to, co Pan mu nakazał. Dlatego Bóg zawarł z nim przymierze, a przez niego z całą ludzkością. Mojżesz natomiast był człowiekiem posłusznym Panu. Jemu to Bóg objawił prawo spisane na kamiennych tablicach, które były widzialnym znakiem przymierza Boga z ludźmi.

Symbolika kolorów

Warto zwrócić uwagę również na symbolikę kolorów. Każdy z nich kryje w sobie głębokie prawdy. W ikonografii nie ma elementów, gestów, kolorów przypadkowych. Wszystko ma swoje określone miejsce i znaczenie. Jezus ubrany jest w białą szatę, która symbolizuje niewinność, światło Bożego objawienia, ukazanie się Boga światu. Szaty Adama są koloru zielonego, symbolizującego nowe życie w Duchu Świętym, a więc nadzieję i oczekiwanie na odrodzenie duchowe, które Jezus przyniósł człowiekowi poprzez swoje zmartwychwstanie. Tunika i płaszcz Ewy są fioletowe - symbol oczekiwania (Adwentu), cierpienia i zadośćuczynienia. Tego zadośćuczynienia za grzechy dokonał Chrystus poprzez swoją mękę i śmierć, a przez zmartwychwstanie podniósł ludzkość z grzechu. Kolor skał, na których stoi Chrystus, jest jasnobrązowy - symbol ziemi, pokory i ubóstwa. Otchłań spowita jest w czerni - kolorze królestwa śmierci, ciemności grzechu i śmierci duchowej. Tło ikony jest złote - znak jasności Bożej, która oświeca wszystko. Ten blask rozlewa się również poza ikonę, która staje się narzędziem przynoszącym łaskę Boga tym, którzy ją kontemplują. Obok symboliki kolorów na uwagę zasługują jeszcze inne szczegóły. Pod stopami Jezusa, na czarnym tle Otchłani widać bramy piekieł wyjęte z zawiasów i obalone na ziemię. Dokonało się to mocą Zmartwychwstania Jezusa. On pokonał moc grzechu i śmierci. Na czarnym tle widać również porozrzucane zamki, gwoździe, klucze oraz fragmenty łańcucha, który krępował ludzkość w niewoli zła.

Teologia ikony

Ikona ta przy pomocy symboli i postaci z historii zbawienia przybliża nam prawdę zmartwychwstania. Nie mamy bezpośrednich świadków zwycięstwa Jezusa nad śmiercią. Ewangelie mówią tylko o tym, co się dokonało przed i po tym wydarzeniu. Jednak w wyznaniu wiary wypowiadamy prawdę o śmierci i zstąpieniu do otchłani (piekieł): „... narodził się z Maryi Panny, umęczon pod Ponckim Piłatem, ukrzyżowan, umarł i pogrzebion; zstąpił do piekieł, trzeciego dnia zmartwychwstał, wstąpił na niebiosa, siedzi na prawicy Boga Ojca wszechmogącego...”. Autor listu do Hebrajczyków pisze, że Jezus musiał umrzeć, aby wyzwolić tych, którzy byli w niewoli grzechu: „... dlatego i On także bez żadnej różnicy stał się ich uczestnikiem, aby przez śmierć pokonać tego, który dzierżył władzę nad śmiercią, to jest diabła” (por. Hbr 2, 14). On jest przewodnikiem do zbawienia. Jego blask ogarnia Otchłań i wszystkich, którzy się tam znajdują. Zbawiciel zstępuje do Otchłani, aby wyrwać z mocy szatańskiej całą ludzkość i raz na zawsze pokonać śmierć. Przypomnijmy sobie, że w Wielki Piątek Kościół nie celebruje Eucharystii. Cały skupia się na medytacji śmierci Pańskiej i zstąpieniu do Otchłani. Dla świata jest to dzień żałoby, ale dla piekieł Wielki Piątek staje się Paschą, wyjściem z ciemności ku życiu wiecznemu. Moc Chrystusa rozprasza wszelkie ciemności grzechu i śmierci.