Drugi żołądek

Do słynnego "doktora wodnego", proboszcza Kneippa przyszedł kiedyś milioner baron Rotschild i zaczął się nad sobą użalać: że budzi się z bólem głowy, że cierpi na migrenę, że po jedzeniu jest mu strasznie niedobrze. - Powiedz mi pan - przerwał mu duchowny - co pan zjadł dzisiaj na obiad?

- Dziś na obiad? Nic szczególnego: najpierw na przystawkę pasztet z zająca, później zupę cebulową, potem sznycel paryski z ananasem, pieczeń z jelenia w winnym sosie... Czegóż mi więc brakuje, księże proboszczu? - Wiem, czego panu brakuje - drugiego żołądka! ( Kazimierz Wójtowicz - Opowiastki)

O! Boskie, o tragiczne łakomstwo Adama!

O! Grzechu pierworodny, mądry i głęboki!

Czyż jest jaśniejsze słońce niż te wieczne mroki,

Gdzie nie ma ukojenia, tylko żądza sama?

(Jan Lechoń)

Pijaństwo i pijacy

Św. Jan Chryzostom nie przebiera w słowach, gdy w jednej z mów katechetycznych wzywa do unikania pijaństwa: "Pijany nie umie rozsądnie szafować swymi słowami. Jak dom ze wszystkich stron otwarty narażony jest na zakusy wroga, tak jest i z umysłem pijanego, otwartym i rozrywanym przez zgubne żądze. Pijaństwo nie jest niczym innym, jak zdradą idei, nieszczęściem, z którego się śmieją, chorobą, z której sobie urządzają igraszki. Pijaństwo jest świadomie wybranym opętaniem, pijaństwo jest zaciemnieniem umysłu, pijaństwo jest pozbawieniem się rozsądku i zarzewiem żądz cielesnych. Pijacy są bardziej zwierzętami niż same zwierzęta. Dlaczego? Oto mówię: zwierze zaspokaja swe pragnienie według potrzeby i nie przekroczy jej nigdy. Natomiast ludzie - istoty rozumne - szukają nie uśmierzenia pragnienia, lecz utonięcia ( w winie) i własnej ruiny. Jak przeładowany okręt wnet ulegnie rozbiciu, tak i człowiek, gdy przekroczy granice potrzeby i do żołądka włoży zbyt ciężki ładunek, straci rozsądek i poniży ludzką godność". (Kazimierz Wójtowicz - Alikwoty)

"Pijaństwo powiększa szał głupiego na jego zgubę, osłabia siłę i sprowadza rany" (Syr 31, 30).

"Nie upijajcie się winem, bo to jest przyczyną rozwiązłości" ( Ef 5, 18).

Popęd do jedzenia, picia i wypoczynku pochodzi od Boga. Również i radość z jedzenie, picia i wypoczynku (przyjemność) jest dobra pod warunkiem, że jest uporządkowana. Jest nieuporządkowana i grzechem, gdy więcej cieszymy się jedzeniem i piciem niż sprawami wyższymi, gdy jesteśmy całkowicie zajęci myślami i rozmowami o jedzeniu i piciu.

Nieumiarkowanie w jedzeniu, żądza dogadzania swemu podniebieniu zabiega w nieuporządkowany sposób o wyszukany smak i nadmiar dobrych potraw. Wybredność gardzi zwykłymi i zdrowymi potrawami. Jeżeli smakoszostwo posuwa się aż tak daleko, że "brzuch staje się bogiem" (Flp 3, 19), jest ono, rzecz oczywista, grzechem ciężkim, niegodnym i ośmieszającym człowieka celem ostatecznym.

Żądza dogadzania swemu podniebieniu sprzeciwia się przede wszystkim naśladowaniu Chrystusa ukrzyżowanego; przezwycięża się je rozważaniem o krzyżu, pamięcią o obowiązku pokuty, o boleściach czyśćca i piekła.

Św. Grzegorz Wielki wypowiada się na powyższy temat następującymi słowami: "Trzeba nadto wiedzieć, że na pięć sposobów kusi nas wada łakomstwa. Niekiedy bowiem uprzedza czas potrzeby; nieraz tego czasu nie uprzedza, ale stara się o wyszukane pokarmy. Kiedy indziej wymaga, aby starannie przygotowano to, co jest do spożywania. Bywa, że godzi się ona z właściwym czasem i jakością pokarmów, ale w samej ilości ich przyjmowania wykracza poza miarę należytego posiłku. Nieraz to, czego pragnie, jest nawet pospolitego gatunku, ale jeszcze gorzej się grzeszy przez samą łapczywość niezmiernego pożądania... Tak więc trzeba to spożywać, czego szuka konieczność natury, a nie co podsuwa pożądliwość jedzenia. Ale jest to wielki wysiłek, aby temu popędowi i czegoś udzielić i czegoś odmówić; nie dając, opanować łakomstwo, a dając posilić naturę".

Nieumiarkowanie w piciu

Ponieważ używanie napojów alkoholowych w ogóle nie jest konieczne dla zdrowia, nadużycie tychże jest zwykle cięższym grzechem niż nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu nieoszałamiających napojów.

To samo dotyczy nieumiarkowania w używaniu innych środków podniecających, np. nikotyny i narkotyków.

Jeżeli nieumiarkowanie w piciu dochodzi aż do dobrowolnego zaprzedania trzeźwej moralnej świadomości (aż do zamroczenia) jest grzechem ciężkim. "Opoje Królestwa Bożego nie posiądą" (1 Kor 6, 10). Zamroczenie uwłacza godności ludzkiej. Niesie ze sobą wielkie niebezpieczeństwo dla moralności i zdrowia, brak miłości dla członków rodziny, a również często poważne krzywdy dla potomstwa; bo nieumiarkowanie w używaniu alkoholu szkodzi komórkom rozrodczym.

Brak umiaru w paleniu niesie ze sobą notoryczne poważne uszkodzenia energii woli, sił twórczych, wewnętrznej wolności, a często także i zdrowia. Jeszcze bardziej niebezpieczne jest używanie narkotyków.

Św. Bazyli pisał w homilii przeciw pijaństwu: "Wino nam przyniosło to uszkodzenie dusz, wino, dar Boży, dany umiarkowanym na wzmocnienie słabości, który teraz w wyuzdanych stał się narzędziem rozpasania. Pijaństwo demon dobrowolnie dobrany, przez rozkosz do dusz wprowadzony, pijaństwo, macierz złości, przeciwieństwo cnoty... Któreż bowiem bydlę tak źle widzi i źle słyszy, jak pijany? To samo wino w rozmaitych konstytucjach cielesnych rozmaite skutki w duszach wywołuje. W jednych bowiem, spowodowawszy rozlanie się krwi, zakwita na powierzchni i czyni ludzi pogodnymi i przyjemnymi i wesołymi, u drugich ciężarem swym przygniata ustrój cielesny przez ściągnięcie i zgęszczenie krwi i sprowadza przeciwny nastrój".