Przyczyny

„Na pierwszym etapie wchodzenia w nałóg są myśli o rozpoczęciu palenia tytoniu wynikające z postawy, jaką mamy wobec palenia oraz związane z przekonaniami o korzyściach wynikających z niego, stąd profilaktyka powinna się zacząć od wyrabiania prawidłowych postaw wobec palenia” - podkreślała dr Anna Kowalewska (UW). Zaznaczyła, że do czynników powodujących rozpoczęcie i kontynuowania palenia należy: wpływ rodziców i rodzeństwa oraz grupy rówieśniczej, ponadto czynniki psychospołeczne (podatność na wpływ grupy, zachowania, radzenie sobie w sytuacjach trudnych), socjodemograficzne (wiek, płeć, status społeczny, wykształcenie) i środowiskowe (normy i obyczaje, system zakazów). Prelegentka wyjaśniła, że na uzależnienie (psychiczne i fizyczne) od tytoniu składa się: silna potrzeba używania tytoniu, trudności w kontrolowaniu palenia, używanie wbrew szkodliwym następstwom, zwiększona tolerancja oraz wystąpienie zespołu abstynencyjnego. Podała też wyniki badań statystycznych, według których ok. 46% uczniów, których rodzice palą - próbowało palić, 51% chłopców i 45% dziewcząt ma najlepszego kolegę palącego, natomiast w grupie uczniów palących regularnie tylko 3% ma kolegów, którzy nie palą.

Konsekwencje

„Każdy papieros skraca życie o 11 minut, konsekwencją tego jest krótsze życie palacza o ok. 6, 5 roku. Czy warto dla papierosa skracać sobie tak znacznie życie?” - pytał prof. Andrzej Stanisławek (AM Lublin). Przyczyną toksyczności dymu tytoniowego jest występowanie w nim ok. 4 tys. związków toksycznych w formie gazowej i cząstek stałych, z czego ok. 40 ma działanie rakotwórcze. Do najbardziej toksycznych należą: tlenek węgla, tlenki azotu, cyjanowodór (tzw. kwas pruski), benzopiren (uszkadza bezpośrednio genom człowieka) i nikotyna, która jest najmniej szkodliwa, ponieważ nie ma działania nowotworowego, powoduje jednak uzależnienie silniejsze od uzależnienia od narkotyków. „Rzucić palenie, czyli uniezależnić się od nikotyny jest bardzo trudno, a ktoś, kto wpadł w nałóg nikotynizmu, nie zdaje sobie sprawy, jak potężne konsekwencje będą w jego organizmie” - zaznaczał prelegent mówiąc, iż dym tytoniowy indukuje 90% raków płuc, co oznacza, że tylko 10% chorych na raka płuc nie pali papierosów. „Te cyfry są bezwzględne i nie ma papierosów mniej szkodliwych” - przestrzegał prof. Stanisławek, mówiąc, iż organizm ma ogromne zdolności kompensacyjne, co oznacza, że wchłonie on tyle toksyny, do ilu został przyzwyczajony, stąd zmniejszenie ilości wypalanych papierosów nic nie daje. Palenie tytoniu poza rakiem powoduje zwiększenie zachorowalności na choroby układu krążenia, impotencję, zmniejszenie płodności, choroby skóry, a palenie w czasie ciąży naraża dziecko na niższą wagę urodzeniową i poród przedwczesny, z czym związane są zagrożenia dla zdrowia dziecka. Prelegent ostrzegał, że od wykrycia raka płuc pacjent ma średnio 8 miesięcy życia różnie trudnego, stąd warto się zastanowić, czy naprawę warto palić.

Odpowiedzialność

Osoba uzależniona od tytoniu wpływa bezpośrednio negatywnie na inną osobę, stąd aspekt odpowiedzialności w przypadku zachowania, jakim jest palenie, jest szczególny. Palacze zmuszają do palenia biernego (wdychanie dymu tytoniowego, który produkuje palacz) ze wszystkimi konsekwencjami swoje otoczenie, a trzeba wiedzieć, że strumień boczny dymu nikotynowego niesie w sobie większe stężenie związków rakotwórczych niż powietrze bezpośrednio wdychane i wydychane przez palacza czynnego. „Badania potwierdzają, że jeśli jesteśmy w ekspozycji dymu tytoniowego dzięki palaczowi czynnemu przez 8-10 godzin, to jest tak samo, jakbyśmy sami wypalili kilkanaście papierosów” - ostrzegała dr Marianna Charzyńska-Gula (AM Lublin). Odpowiedzialność w tym aspekcie dotyczy zarówno palacza czynnego, jak i biernego. Palacz czynny ponosi odpowiedzialność za stale i nasilające się szkodzenie własnemu zdrowiu, które jest określane jako powolne samobójstwo, ale również za szkody zdrowotne wywołane w zdrowiu innych, za życie osoby, którą poczęstował papierosem albo nauczył palić, za spalony las i brudny świat, a także za śmierć zwierząt domowych, które chorują również z powodu palenia tytoniu przez właściciela. Natomiast odpowiedzialność palacza biernego wiąże się z zaniechaniem zrobienia uwagi osobie palącej, zaniechaniem protestu oraz obrony swoich najbliższych, przy których ktoś pali.